Anarim.Az teqdim edir
Her il dunyada milyonlarla insan muxtelif sebeblerden olur. Muharibeler, terror hadiseleri, kutlevi yoluxucu xestelikler, soyqirimi aktlari kimi hadiseler neticesinde insan olumu, teessuf ki, statistikaya cevrilir.
Qadin olumleri bu coxmilyonlu "statistika"nin boyuk bir hissesini teshkil edir. Bele ki, adlarini sadaladigimiz sebebler qarshisinda qadin zerifliyi cox tab getire bilmir.
Amma bu, o demek deyil ki, butun qadinlar sadece terror, muharibe qurbanlaridir. Dunya uzre qadin olumlerine hem de muxtelif xestelikler sebeb olur.
Bes Azerbaycanda veziyyet necedir? Olkemizde qadinlar, esasen, hansi xesteliklerden olurler?
Dovlet Statistika Komitesinden oxu.az-in sorgusuna cavab olaraq bildirilib ki, 2018-ci ilde Azerbaycanda qadinlar arasinda olum hallari, esasen, qan dovrani sisteminin xesteliklerinden bash verib.
2018-ci ilde Azerbaycan Respublikasi uzre qan dovrani sisteminin xesteliklerinden olen qadinlarin sayi
(Sehiyye Nazirliyinin melumatlarina esasen)
Azerbaycan Tibb Universitetinin kliniki farmakologiya kafedrasinin mudiri, professor Adil Baxsheliyev Oxu.Az-a aciqlamasinda bildirib ki, Azerbaycanda urek-damar sistemi xestelikleri 10-15 il cavanlashib.
"Qadin ne qeder cavandirsa, qaninda qadin cinsi hormonlari lazimi qederdirse ve klimaks veziyyet emele gelmeyibse, urek-damar xestelikleri nisbeten az tesaduf olunur. Bu hormonlar qadinlara qoruyucu tesir edir, xolesterini ashagi salir ve qan tezyiqinin qalxmasinin qarshisini alir.
Menopauza dovrunde artiq urek-damar xesteliklerinden eziyyet cekme hallari kishilere yaxinlashir. İndi qadinlarda 30-35, bezilerinde ise 40 yasha yaxin aybashi tsiklinde pozuntular emele gelir. Bu zaman aybashi tsikli vaxtindan qabaq kesilir, klimaks dovru bashlayir. Bezen menopauza dovru cox uzun cekir.
Qadinlarin menopauza dovrunden bashlayaraq cekileri artir. Artiq ceki de urek-damar sistemi xesteliklerinin emele gelmesi ucun sherait yaradir. Qadinlar daha cox nevroz, keskin revmatik qizdirma, ureyin ishemik xesteliyinden eziyyet cekir", - professor dile getirib.
"Qadinlar vena - varikoz genelmesi, intibahi xestelikleri ve sair xestelikden eziyyet cekirler. Mualiceye gelen ekser qadinlarda normal venasi olana rast gelmek olmur. Xususile uc ushagi olan qadinin venalari gorunur ve orada tromplar emele gelir. Bu, qorxuludur. Cunki hemin tromb yerinden qopub gedib agciyer arteriyasini tuta biler ve qefil olum vere biler. Qadinda nezerecarpacaq derecede varikoz genelmesi varsa, mutleq hekime muraciet etmelidir", - deye Adil Baxsheliyev qeyd edib.
Aparilan arashdirmaya gore, Azerbaycanda infarkt kishilerde daha cox 55-65, qadinlarda ise 60-70 yash arasinda bash verir.
Professorun sozlerine gore, qadinlar daha cox urek catishmazligi, insult, beyine qan sizma ve diger xestelikden olurler:
"Xususile qadinlarda kishiler kimi shekerli diabet emele gelirse, olum riski daha cox artir. Umumilikde infarktin bash vermesi hallari qadinlarda daha az olur, amma infarkt neticesinde qadin orqanizmi daha ciddi zedelenir, mualicesi cetin olur.
Buna gore de qadinlarda infarktdan sonra olum hallari kishilerle muqayisede coxdur. Cunki qadin orqanizmi buna hazir deyil. Qadinlar infarktin ele ilk defe bash vermesi neticesinde ole bilerler. Cunki onlarda zedelenmenin derecesi de agir olur ve daha cox fesad yaranir".
ABSh-in Vashinqton Universiteti nezdinde umumdunya sehiyye sahesinde tedqiqatlar aparan İHME (Saglamliq Gostericisi ve Qiymetlendirilmesi İnstitutu) adli qeyri-hokumet teshkilatinin hesabatina gore, Azerbaycanda 1990-2017-ci iller erzinde orta omur uc il artib, besh yashdan ashagi ushaqlar arasinda ise olum hallari iki defeden cox azalib.
Azerbaycanda olume sebeb olan esas 10 xestelikden sekkizi qeyri-infeksion xesteliklerin payina dushur. Azerbaycanlilar ucun en belali xestelikler ureyin ishemik xestelikleridir. Statistika ne qeder uzucu olsa da, xestelik son 10 il erzinde 26,8, insult 1,8, serroz ve boyrekle bagli diger xestelikler 13,3 faiz artib.
Olume sebeb olan xesteliklerin onlugunda ashagi teneffus yollarinin xestelikleri, Altsheymer sindromu, neonatal pozuntular, agciyerlerin xroniki obstruktiv xestelikleri, agciyer xercengi, shekerli diabet ve mede xercengi de yer alir.
Eyni zamanda, Azerbaycanda bel agrilari 26,8, bash agrilari 15,7, shekerli diabet 36,4 ve yixilma 47,2 faiz artib.
Sehiyye Nazirliyinden verilen melumata gore, 2019-cu ilin iki ayi uzre 1903672 nefer arasinda tibbi profilaktik muayine aparilib.
(BiG.AZ)