Anarim.Az teqdim edir

Yeni tedris ilinin bashlanmasi ile valideynlerin de eziyyetli gunleri bashlanib. Butun gun ishde qaygilar, meishet problemlerinin ohdesinden gelmeye calishanlar axsham da ushaqlarinin ev tapshiriqlarini etmek mecburiyyetindedir. Nece deyerler, ikinci novbeli ish kimi. Meselen, siz bir elinizde dolma bukub, o biri elinizde ushagin "Heyat bilgisi"nden verilen tapshirigini - yumurtadan hazirlanmish toyuq maketini erseye getirmek zorunda qalirsiz.

Herden de muellim(e)lerin bele iradlari ile qarshilashirsiz: "Sizin ushaq riyaziyyati o qeder de yaxshi qavramir. Onunla meshgul olun". Halbuki Pensilvaniya Universiteti professorlarindan biri subut edib ki, shagirdin ev tapshiriqlarini yerine yetirme derecesi, seviyyesi hec de onun savadinin, tehsilde ugur qazanmasinin gostericisi ola bilmez. Amma bu, hec cur ev tapshiriqlarinin legvi ile neticelenmir. Ailem.az musavat.com-a istinaden valideynlerin ev tapshiriqlarinin yerine yetirilmesindeki rolu, ishtiraki barede bir arashdirmanin neticesini size teqdim edir. Oxuyun ve bundan sonra ushaqlarinizla birge yazi masasinin arxasinda oturub-oturmamaga ozunuz qerar verin.

Umumiyyetle, shagirde baxib, onun ev tapshiriqlarini tekbashina, ya da muellimi ile birge etdiyini mueyyenleshdirmek olar. Eger ana, yaxud nene evdedirse, onu masa arxasinda oturdacaq, ev tapshirigini etdirecek, bir dersi bir nece defe izah edecek... Neticede ushaq her sheyi yaxshi, daha yaxshi edecek.

Birincilere komek edin!

Psixoloq ve pedaqoqlar iddia edir ki, mehz ev tapshiriqlarinin yerine yetirilmesi neinki mektebde oyrendiyimiz butun bilikleri mohkemlendirir, eyni zamanda shagirdin teshkilatlanmish, sistemli, oyrendiklerini strukturlashdirmasina yardim edir. Buna gore de ev tapshiriqlarinin hell edilmesinde biz valideynlerin rolu olduqca boyukdur. Ushagin yadda saxlaya bilmediyi melumatlari ona bu ve ya diger formada oyretmek, yadinda qalmasi ucun yaddash oyunlarini yerine yetirmek valideynlerin vezifesidir. Birinci sinif ushaqlarinin valideynleri anlamalidir ki, ushaqlara verilen ev tapshirigi ele onlara verilen tapshiriqdir. 7 yashli ushaga mektebde oyredilen derslerin coxlugu ona ushaq kimi qalmaga imkan vermir. Ona nefes almaq, fasileler ucun imkan yaratmaq, eyni zamanda oynamaga da icaze vermek lazimdir.

İbtidai siniflerde ushaqlarin ev tapshiriqlarinin yerine yetirilmesi ucun 1.5 saatdan artiq vaxt lazim deyil. Ve eyni zamanda dinamik fasileleri de unutmayin - hoppanmaq, qacmaq, barmaqlarin gimnastikasi... Dinamik fasile meqsedi ile konstruktorlu, gelincikli oyunlari da yaddan cixarmaq olmaz. Ushaq bir dersi yerine yetirdi? 10 deqiqelik fasile etsin. Ve bu fasile zamani ushaga istediyini etmeye imkan verin. Amma bu zaman komputerle oynamaq ve televizora baxmagi qadagan etmek lazimdir.

Necenci sinif shagirdi derse ne qeder vaxt ayirsin?

4-5-ci siniflerde ev tapshirigina 2 saatdan, 6-8-ci siniflerde 2.5 saatdan, yuxari siniflerde ise 3.5 saatdan artiq ayirmaq lazim deyil.
İstirahet etmek mutleqdir. İdeal odur ki, mektebden sonra ushaq bir qeder gezsin, sonra eve qayidib nahar etsin, ardinca istirahet etsin ve ancaq ondan sonra derslere bashlasin.
Ushaq ucun en aktiv donem - saat 11-den 13-e qeder, elece de saat 16.00-dan 19.00-a qeder olan donemdir. Nezere alanda ki, 5-ci ders saat 13.00-13.30-da bitir, o zaman gezinti, yemek ve istirahetden sonra saat 16.00-ya yaxin ders oxumaga bashlamaq en ideal variantdir.

Ushaga ders oxumaq ucun yer hazirlayin

Mekteblinin oz ders masasi olmalidir. "Divanda oturub, derslerimizi oxuyariq" sohbetini yigishdirin. Anasi kelem dograyan vaxt ushagin metbex masasinin yaninda riyaziyyat tapshirigi etmesinin hec bir menasi yoxdur. Onun daimi ders oxuyacagi yer olmalidir - ders masasi, stulu, shkafi. Ve etrafda onu dersden yayindiracaq ne varsa, hamisini uzaqlashdirmaq vacibdir. Oyuncaqlar, diskler, konstruktorlar... Bunlarin hamisi mane olanlar siyahisina daxildir.

Bes ardicilligi nece qurmali?

- Derslerin yerine yetirilmesi prosesine ushagin en cox sevdiyi dersden bashlayin. Ushaginiz hansi dersi daha tez ve zovqle edirse, siyahida birinciliyi ona verin. "Mende her shey alinir" deye, hevesle ders oxumaga bashlayan ushaq daha qisa zamanda ve ugurla ishlerinin ohdesinden gele bilir.

- Eger ushaq tapshirigin uzerinde uzun muddet dayanir ve onun ohdesinden gele bilmirse, ona daha rahat yerine yetireceyi tapshiriq verin. Bu, beyin gimnastikasi ucun cox onemlidir.

- Yox, eger ushaq derse cox tez koklenib, tez de yorulursa, o halda en cetin bildiyiniz derslerden bashlayin. Cunki maksimum enerji ve diqqet teleb eden tapshiriqlari enerjili vaxtda etmek meslehetdir.

- Shifahi ve ya yazili tapshiriqlarin hansindan bashlamagin hec bir onemi yoxdur. Yeni ushaq once qaydalari oyrenmeli, ardinca qaydalara uygun olan yazili tapshiriqlari yerine yetirmelidir. Yeni bu ishin dogru olan qaydasi beledir.

- Mutexessisler hem de meslehet gorur ki, eger siz ushaginizin yoruldugunu gorursuzse, israrla yuxusunu qacirib, derslerini davam etmesinde direnish gostermeyin. En yaxshisi budur ki, ona dersi ozunuz oxuyun. Ushaq ozunu pis hiss edirse, ona derslerinde komek edin. Yuxu vaxtina az, derslerinin bitmesine ise cox qalibsa, bezi yukleri paylashmaga calishin. Meselen, o, riyaziyyat tapshiriqlarini edirse, siz de ona resmden verilen kagizlarin kesilmesi tapshiriqlarini edin.

Hamidan cox oxuyuruq, ya hamidan az?

Muqayise ucun size dunya mekteblerindeki ders muddetini de teqdim edek. Melum, biz yeni bashlamishiq ve ders ilinin uzunlugundan, tetillerin azligindan shikayet edirik. Bes dunyada veziyyet necedir? Amerikada tedris ili 180 gundur. Mekteblilerin yay tetili 9-11 hefte cekir. Milad bayraminda 1,5-2 hefte, Shukran Gunu bayraminda 2-3 gun, Pasxa bayraminda ise 2-5 gunluk kicik tetiller olur.

Danimarka, Fransa ve İngilterede yay tetili 6 hefte olur. Bu olkelerin ara tetilleri de (rubluk) cemi 5 gundur. İsvecde tedris ili iyunun ortasindan avqustun ortasinadek davam edir. Milad bayrami ile bagli 15 gunluk tetil İsvecde mekteblilerin ders ili iki hisseye bolunur. Yaponiyada ilde iki boyuk tetil - martin sonundan aprelin evveline ve iyulun sonundan avqustun sonuna kimi nezerde tutulub. Yay tetili ilin en uzun tetilidir. 24 dekabrdan 7 yanvara qeder enenevi qish tetilidir.

Kanadada yay tetili iyul-avqustu ehate edir. Qish tetili ise cemi 2 hefte olur. "Marta Break" adini dashiyan yaz tetili ise martin ucuncu bazar ertesinden bashlayib bir hefte surur. Almaniyada yay tetili 6 hefteden cox olmur. Pasxa bayraminda 2, payizda 1 heftelik tetil, habele dekabrin sonundan yanvarin ilk ongunluyune qeder davam eden qish tetilinden bashqa tetil yoxdur. Norvecde ders ili avqustun son heftesinden bashlayir ve iyunun ortasina kimi davam edir. Qish tetili ve Pasxa bayrami da 1 heftelik tetillerle mushayiet olunur.

Azerbaycanda ise il erzinde shagirdlere 3 ay 15 gun yay, Yeni il ve Novruz bayramlarinda ise heresi 1 hefte olmaqla istirahet verilir. Yeni ilde 4 ay. Bundan bashqa, İngilterede tedris ili 38 hefte davam edir. Yeni yayda 6, Milad ve Pasxa bayramlarinda ise 2-3 hefte tetil olur. Orada tetillerin muddeti kecilen derslerin saatlari ile de mutenasibdir. ABSh-da seher saat 8:30-da bashlayan ders 16:00-da qurtarir. İngilterede saat 9:00-da bashlayan ders 15:30-da basha catir.

Azerbaycan orta mektebi reqabete uygun deyil. Standartlara gore, orta tehsil en azi 12 il nezerde tutulur. ABSh, Kanada, Fransa, İspaniya, Yaponiya, Polsha, Moldova, Ozbekistan, Ukrayna, Belarus ve Gurcustanda orta tehsil 12 ildir. Almaniya, İsvecre, İtaliya ve Cexiyada 13, Hollandiyada 14 ildir. 12 illik tehsile kecidin tetillere tesiri ola bilerdi. Yeni o zaman bol tetiller tetbiq oluna biler.

(Anarim.Az - in Qadin Dunyasi Bolumu)