Anarim.Az teqdim edir

Ozunu qiymetlendirme sozunun eslinde izaha ehtiyaci var. Burda insanin ozunu qiymetlendirmesini desek de, eslinde sual yaranir ki, bu ozunu qiymetlendirme insanda nece formalashir? Beli, tamamile dogrudur, bu diger insanlarin bize olan munasibetinin ceminden formalashir. Bir ushaq ozunun "yaxshi" ve ya "pis" olmasini hardan basha dushur? Valideynlerin ona olan munasibetinden. Biz etrafdakilarin bize verdikleri qiymetlendirme esasinda ozunu qiymetlendirmemizi formalashdiririq.

Bezen ele olur ki, bir xanim ferqli sahelerde ozunu ferqli qiymetlendirir. Misal ucun, mutexessis kimi ozune inami var, professional heyatda ozunu qiymetlendirme yuksekdir, lakin bir xanim, qadin olaraq ozune inami yoxdur. Bu gunun movzusu mehz shexsiyyet kimi ozunu qiymetlendirmedir.

Qadinin ozunu qiymetlendirmesinin esasini ozunu deyerli hiss etmesi ve eks cins ucun celbedici olmasi teshkil edir. Ozune inami normal seviyyede olan bir xanim kishi diqqetinden qorxmur, ozunu sevgiye, hormete layiq gorur, bu cur munasibeti teleb edir.

Bes ozunu qiymetlendirme problemi olanda neler bash verir?

1. Ozune inamsiz olan xanim bashqasindan diqqet, komek, hediyye qebul ede bilmir. Hardasa daxilde o bu sevgiye ozunu layiq gormur. Buna gore de hemin xanimlar kimse tanish olmaga cehd edende, kompliment edib xosh sozler deyende cashbash qalirlar, hansisa pis meqsed axtarirlar ("Xanim, xanim, ay xanim" cixishimda misal getirdiyim xanimda bu problemin oldugunu ehtimal ede bilerik).

2. Ozunu qiymetlendirme seviyyesi ashagi olanda qadin sanki ozune daxilde ozunun o qeder de yaxshi olmadigini deyir. "İstenilen munasibet teklifine razi ol!" fikri dolashir beyninde. "Belke bir daha hec kim mene diqqet etmedi, munasibet teklif etmedi?" kimi suallar, shubheler coxluq teshkil edir.

Hormetli xanimlar, Sizler bu cur fikirleshmeye davam edeceyiniz teqdirde, mehz layiq olmadiginiz munasibetlerle uzleshmeli olacaqsiniz. Ozune inami olmayan xanim layiqli kishinin diqqetini ozune celb ede bilmeyecek.

Bu cur problemi olan xanimlar ozunun kishini secmek haqqina malik olmadigini dushunur ve cox vaxt eslinde uzaq durmali oldugu insanlarla munasibetde olurlar.

3. Daha bir gosterici xanimin oz hisslerini, arzularini birbasha ve aciq shekilde deye bilmemesi, bundan cekinmesidir. Tesevvur edin, kishi xanima durust shekilde xosh bir shey etmek isteyende, onun ne istediyini sorushur, ozunu qiymetlendirmesi ashagi olan xanim ise hemishe cavabinda ya tapmacalarla danishir, ya da cavabdan yayinir. Belelikle, Sizin partnyorunuz Sizden sozleri, cavablari "kelbetinle" cixarmaga calishir ve evvel axir bu cur "oyunlar" onu, normal kishini bezdirmeye bashlayib, soyudur.

Diger hallarda ise, Sizin fikrinizi ve arzularinizi hece sayacaq kishiler ucun Sizin bele ozune inamsiz olmaginiz, susmaginiz onlara serf edecek.

Ozunu qiymetlendirme ashagi olan xanimlar kishinin "qacmasindan" qorxurlar (Bu haqqda etrafli "Kishilerin Sizden qacmasinin 4 sebebi" meqalesinde oxuya bilersiniz). Ona ele gelir ki, onu ancaq o halda sevecekler ki, o kishinin butun arzu ve isteklerine "uygunlashacaq", ozu ucun hec ne istemeyecek, kishi ucun "rahat" biri olacaq.

Shuuralti shekilde xanim inanir ki, sevgini qazanmaq lazimdir, ve o xanim ozunu ifade etse, ondan imtina edecekler. Bu cur yanashma munasibetlerde xanimi butun guzeshtlere getmeye mecbur edir, "teki kishi yaninda qalsin", teki onu "atmasinlar" fikri esas olur. Bu ise oz novbesinde hemin xanimin hormet ve sevgi gormediyi yerde olmasina getirib cixarir. Butun bunlar ise oz novbesinde asili munasibetler formalashdirir. Gelecekde bu movzuya toxunacam.

4. Qadinin ozunu qiymetlendirmesinin ashagi olmasinin daha bir gostericisi onun yaxin etrafinin ona hormet etmemesidir. Adeten Sizin etrafiniz Sizin ozunuzu nece qiymetlendirmenizi eks etdirir. Siz ozunuze nece munasibet besleyib, qiymet verirsinizse, etrafdakilar da onu Size qarshi tekrarlayacaqlar. Her birimizin etrafinda ele insanlar var ki, onlara qarshi hec kim kobudluq ede bilmez. Eleleri de var ki, cox insan onlara qarshi pis davranir. Bu ne ile baglidir? Tebii ki, hemin insanlarin ozunu qiymetlendirmesinin ashagi ve ya yuxari olmasi ile. Eger insan daxilen ozunu layiqli sayirsa, ozune hormet edib, ozunu sevirse, hemin insan digerlerine ozune qarshi ashagilayici, kobud reftar etmesine imkan vermeyecek.

Diqqet yetirin, biz butun bunlari birbasha aile zorakiligi ile qarshilashan xanimlara aid ede bilerik (Bu haqqda etrafli "Aile zorakiligi" meqalesini oxuya bilersiniz). Ozune inami olmayan xanimlar illerle zorakiliga goz yumur, onun qurbani olurlar. Ozune inami olan xanimlar ise derhal zorakiliga qarshi mubarize aparmaga bashlayirlar, netice olmayanda ise hemin aileni haqli olaraq terk edirler.

5. Qadinin ozune inam hissinin olub olmamasini onun bashqa xanimlara nece munasibet gostermesinde gormek olar. Ozunu qiymetlendirme ashagi olanda xanim ozunu diger xanimlarla muqayise edir, etrafdaki her kesi ozune reqib gorur. Eger Siz oz daxilinizde Sizde olan keyfiyyetlerin, deyerlerin ceminin bashqa birisinde olmamasini anlayirsinizsa, Siz hec kimle reqabet aparmayacaqsiniz. Sizin oz ustun cehetleriniz var, diger xanimlarin oz.

Her bir xanim konkret hemin deyer ve gostericiye qiymet veren kishi ucun deyerli olacaq. Misal ucun, menim boyum 1.87 oldugu ucun ister istemez hundur boylu xanima diqqet yetirecem. Bashqa bir kishi ise gozel sesi sevdiyi ucun ancaq sesini beyeneceyi xanima diqqet yetirecek. Bu halda ne hundur boylu xanim, ne de sesi gozel olan xanim bir birinden ustun ve ya ashagi olurlar. Her ikisi ozune mexsus, ferqlendirici xususiyyetlere malikdirler. Misallar fiziki gostericilere aid idi, lakin eynisi deyer ve keyfiyyetler ucun de kecerlidir. Siz tekrarolunmaz insansiniz, bunu unutmayin.

Eger xanim digerlerini ozune reqib gorurse, demeli ozunu deyerli hiss etmir. Her zaman ozunu bashqalari ile muqayise edecek. Ferq etmez, bu muqayisede "qalib" cixir, yoxsa "meglub". Bu cur problemi olan xanimin ozunu nece hiss etmesi hemin an onun etrafinda olan konkret insandan asili olacaq. Bu ise ciddi problemdir.

Ozunu qiymetlendirmeni yukseltmeye ne mane olur? Problemleri nece hell edeceyimizle bagli video cixishimi xatirlayirsiniz? Orda bize imkan vermeyen bir hissden danishmishdim. Beli, yene de qorxulara toxunuruq. Burda pis olmaq, eqoist gorunmek, refiqeler, kishi terefinden terk edilmek qorxulari oldugu ucun bir cox hallarda xanimlar ozunu qiymetlendirme problemini hell etmirler. Sanki Siz ozunuzu sevib, hormet etmeye bashlayanda bu kiminse xoshuna gelmeyecek, kimlerse buna esebilecek, Sizi sevmeyecekler. Bir terefden beli, Siz ozunuzu deyishmeye calishanda bezi "quvveler" bunu beyenmeyecek. Niye? Cunki onlarin "eqoist" adlandiracagi Siz artiq "oz bashinizla" dushunub, oz xeyrinize qerarlar vereceksiniz. Bu ise oz novbesinde Sizin etrafinizda olan bezi insanlara serf etmeyecek.

Sual: Size etrafinizda bele insanlar lazimdir?

Bizim bir coxumuza ele gelir ki, biz ozumuze hormetli munasibet teleb etsek, ozumuzu sevib, qorumaga calishsaq, etrafdaki insanlarin gozunde "pis" olariq. Qorxmayin. Bu bele deyil. Ozunuzu mudafie etmekle Siz "pis" yox, saglam ShEXSİYYET olursunuz.

Siz bunu tedbiq etmeye bashlayanda ancaq layiqli insanlarla ehate olunacaqsiniz. Gozel, layiqli heyatiniz olacaq.

Gozel, layiq oldugunuz heyati yashamaga hazirsiniz?

Psixoloq Nizami Orucov.

(Anarim.Az - in Qadin Dunyasi Bolumu)