En genish ehateli aviaqezalar
Foto / Xeberler / Avto dunya / Video / Maraqli
05 Nisan 2016
2 823
1
Dunya nefesini almadan MH370 Malayziya Reysi ile ne bash verdiyi barede melumati hele de gozleyir, yadda saxlamaq lazimdir ki, hava ile seferler en tehlukesiz neqliyyat novu olaraq qalir. Boyuk qezalarin cox nadir hallarda olmasina baxmayaraq, onlar tez-tez olumculdur ki, umumi diqqeti ve genish shekilde beynelxalq yayilmani celb edir. Bu mecmuede butun aviadashimalar tarixinde 10 en genish ehateli aviaqezalar toplanmishdir. Bir daha qeyd etmeliyem ki, bu meqale, qurbanlarin sayinin artmasi ardicilligi ile tertib olunub.
Nehayet, hazirladigim meqale, 31 oktyabr 2015-ci ilde Senay yarimadasi (Misir) uzerinde, Misir tarixinde ve Airbus A320 teyyareler ailesi tarixinde boyuk aviasiya qezasi, hemcinin aviaqezada (Sharm El Sheyxden Sankt-Peterburqa ucan) Rusiya vetendashlarinin en kutlevi olumune (25 ushaq ve 7 ekipaj uzvu daxil olmaqla, umumilikde 224 nefer) sebeb olan dehshetli hadiseye hesr edilib. ALLAH REHMET ELESİN!!!
191-ci Reys – American Airlines (273 qurban)
1979-cu ilde Cikaqodan Los-Ancelese ucan bu daxili reys, “O Hare İnternational” aeroportundan havaya qalxdiqdan derhal sonra yixilaraq ozunun teyin edildiyi yere cata bilmedi. Pis xidmet uzunden McDonnel Douglas DC-10 laynerinin (coxyerli, suretli sernishin teyyaresi) muherriklerinden biri dayandi ve qanadi ciddi zedeleyerek sozun heqiqi menasinda ondan ayrildi. Teyyareni idare etmek ucun sheraitin olmasina baxmayaraq, pilotlar (teyyareciler) istiqameti teyin ede bilmediler ve nezareti tez itirdiler, teyyare eyildi ve qalxma-enme zolaginin yaxinliginda yere dushdu, 273 nefer helak oldu. Belelikle, bu hadise barede hazirlanmish senedli filmin texminen 2 deqiqeye yaxin fraqmenti kesilerek, eyani shekilde teqdim edilmishdir. Buyurun...
15-2280 İran HHQ (275 qurban)
2003-cu ilin fevral ayinda İran Herbi-hava quvvelerinin idare etdiyi Ил-76 МД teyyaresi qezaya ugradi. Teyyare, Kermandan (İran) cenub-sherqe 22 mil (35,4 km) mesafede daglara cirpilan zaman, İnqilabi Muhafize uzvlerinin dashimasini heyata kecirirdi. Ucushun herbi xususiyyetine gore İrandan deqiq melumat almaq cetin oldugu ucun mufessel melumatlar olduqca azdir. Olay barede resmi melumat qeyd edir ki, bedbext hadise zamani guclu kulek ve duman var idi. Facienin real sebebleri melum deyil, amma “Ebu-Bekr briqadasinin” terror qruplashmasi bu qezaya gore mesuliyyeti oz uzerine goturdu.
İran Air-655 (İR655) reysi
1988-ci ilin iyulunda Fars korfezi uzerinde Tehrandan Dubaya reys icra eden A300 Aerobusu, ABSh-in “Vincennes” kreyserinin (cox suretli boyuk herb gemisi) atdigi yer-hava raketleri ile İranin hava mekaninda vurulmushdur. Amerika hokumeti iddia edir ki, gemi ekipaji teyyareni, istiqameti deyishmek barede xahishe etinasizliq gosteren Tomcat F-14 İran herbi teyyaresi ile duzgun eynileshdire bilmemishdir. Bu sorgular, mulki laynerlerin qebul ede bilmediyi herbi radio-kanallarla oturulmushdur. 1996-ci ilde Birleshmish Shtatlar, helak olan 290 neferin ailelerine deymish ziyanin muqabilinde 61,8 milyon dollar odese de, bununla bagli hec bir uzr istemedi ve bu hadisede teqsirlerini boyunlarina almadilar.
163-cu reys, L-1011-in qezasi (301 qurban)
Seudiyye Erebistaninin Karaciden (Pakistan) ucub kecen bu teyyaresi, Er-Riyadda dayandiqdan sonra 19 avqust 1980-ci ilde son teyinat yerine, Ciddeye geden yolda havaya qalxdi. Havaya qalxdiqdan cemi 7 deqiqe sonra, heyet yuk bolmesinde yangin barede melumat aldi. Fovqelade hadisenin ve Er-Riyad aeroportuna geri donmeyin elani verildikden sonra, teyyare muveffeqiyyetle yere endi, lakin yangin sonduren heyetin gozlediyi qalxma-enme zolaginda dayanmadi. Qeyri-melum sebebe gore, muherrikler derhal sondurulmemishdi ve teyyare xilasedicilerden uzaga getdi ki, tecili evakuasiya bash tutmadi. Xilasediciler elacsiz bir suretde yangina tamasha ederek, partlayish tehlukesinden teyyareye yaxinlashmaga cesaret etmediler. Muherrikler sonduruldukden 23 deqiqe sonra, teyyare alishib yandi. Teyyarede olan butun sernishinler ve heyet, yaniqdan ve tengnefeslikden helak oldu.
182 Air İndia reysi, (329 qurban)
1985-ci ilin iyun ayinda Atlantika uzerinde 9,5 km hundurlukde İrlandiyanin hava mekaninda kanadali siqhist* doyushculeri terefinden Boinqin yuk yerinde qoyulmush bomba partladi. Londondan Hindistana istiqamet alan teyyare, bir anda mehv edildi, cesedler ve qirintilar İrlandiyadan cenuba dogru, denizde ashkarlandi. Teyyaredeki sernishinlerin ekseriyyeti kanadalilar idi. Bu facie, kanada tarixinde en kutlevi qetllerden oldu.
*Siqhizm — XVİ ve XVİİ esrlerde Shimali Hindistanda yashamish ve fealiyyet gostermish on qurunun: Quru Nanak Dev, Quru Anqad, Quru Amar Das, Quru Ram Das Ci, Quru Arcan Dev, Quru Har Qobind, Quru Har Ray, Quru Har Krishan, Quru Teqh Bahadur, Quru Qobind Sinqh-in telimleri ve fikirleri esasinda formalashmish monoteistik dindir. Siqhizm din kimi, 1500-cu ilden etibaren yaranmishdir. Siqhizm sozu Siqh sozunden yaranmishdir. Siqh sozunun pencab dilinden tercumesi ise shagird demekdir. Siqhizm dinine inananlara siqhler deyilir.
Siqhizmin iki esas istiqameti vardir:
• Vahid tanriya inanmaq. Siqhlerin muqeddes metnlerinin acilishi iki sozden (Tek Tanri) ibaretdir ve bu sozler, Siqh inancinin temelini teshkil edir.
• Siqhizme inananlar On Siqh Qrusunun ve diger muqeddeslerin telimlerini oyrenmeli ve Siqhizmin esas dini kitabi olan Quru Qrant Sahibde yazilanlara tam emel etmelidir.
Siqhizm tarix boyu Hinduizm ve İslam dinlerinden tesirlenmishdir. Esasen İslama yaxin oldugu guman olunan Siqhizmde her iki dine aid olan bir cox adetler vardir. Siqhlerin butun dunyada saylari texminen 23 milyon neferdir ve sayina gore Siqhizm dunyada beshinci en boyuk dindir. Texminen 20 milyon Siqh Hindistanda, bunun da boyuk bir qismi Pencab eyaletinde yashayir. Bu say ile Siqhizm, Hindistanin dorduncu en boyuk dinidir. Boyuk Britaniya, Kanada, Avstraliya, cenubi ve sherqi Afrikada ve ABSh-da ehemiyyetli sayda Siqh yashayir. Ayrica Malayziya ve Sinqapurda da ehemiyyetli azliq olaraq movcuddurlar. Saclarini ve saqqallarini dogushdan etibaren hec kesmeyen Siqhlerin en diqqete carpan xususiyyeti bashlarina taxdiqlari torfunlaridir.
Turkish Airlines-in 981-ci reysi, (346 qurban)
Meshenin adi ile bagli olan Ermenonvilde (Fransanin shimalinda kend) DC-10 teyyaresinin enmesi ile bash veren aviaqeza kimi taninan bu facie, 1974-cu ilin mart ayinda olmushdu ve Fransada en olumcul oldu. İstanbuldan havaya qalxdiqdan sonra teyyare, yeniden London sheherinin neheng Hitrou beynelxalq aeroportuna ucacagi Parise aramla istiqamet aldi. Parisden havaya qalxdiqdan bir az sonra teyyarenin arxa terefinde duzgun baglanmayan yuk yerinin agzi, yuklenmeye tab getirmedi ve derhal qapali hecmde havanin tezyiqinin qefilden ashagi dushmesine ve teyyarenin idareetme sistemlerinin zedelenmesine sebeb olaraq acildi. Cemi 72 saniye kecdikden sonra teyyare mesheye dushdu.
Carxi-Dadri uzerinde felaket, (349 qurban)
1996-ci ilde Seudiyye Erebistaninin aviaxettine mexsus Boeing 747-168B teyyaresi (312 nefer) ve Qazaxstan aviaxettine mexsus Ил-76ТД teyyaresi (37 nefer), Hindistanin paytaxti Dehliden qerbe dogru texminen 60 mil (96,54 km) mesafede yerleshen Carxi-Dadri sheheri uzerinde havada toqqushdu. İcazesiz 4,57 km hundurlukden 4,27 km-e qeder endikden sonra Qazaxstan teyyaresinin sol qanadi, Boeing-in sol qanadini ve stabilizatorunu zedeledi ve her iki teyyare yere cirpildi. İlyushin teyyaresi zedesiz qalsa da, nezareti itirdi, Boeing ise havada hisselere parcalandi. Hec kes sag qalmadi – her iki laynerin sernishin ve ekipaj uzvleri helak oldu. Hadisenin istintaqi Londonda aparilirdi. Her iki teyyarenin qara qutularindaki butun melumatlar oyrenilmishdir. Neticede, SVA763 ve KZA1907 reyslerinin toqqushmasina sebeb, Ил-76ТД teyyaresinin ekipaji terefinden teyyarenin tapshirilmish hundurlukden ashagi salinmasi oldu.
Yapon aviaxettine mexsus 123-cu reys, (520 qurban)
12 avqust 1985-ci ilde havaya qalxdiqdan 12 deqiqe sonra, Yapon aviaxettine mexsus Boeing 747 teyyaresi Tokidan Osakaya (Yaponiya) ucanda mexaniki noqsan yashadi. Teyyarenin kili (quyrugu) ayrildi ve 32 deqiqe erzinde veziyyeti stabilleshdirmeyin sinaqlarindan sonra, teyyare nehayetde tamamile nezaretden cixdi, hundurluyu birden deyishmeye ve yana eyilmeye bashladi. Neticede o, ikinci dag silsileleri ile toqqushmazdan evvel Takamaqaxaranin dag silsilesine toxundu ve beli ustde yere dushdu. Teyyarede 520 nefer vefat etdi ve yalniz 4 nefere sag qalmaq muveffeq oldu.
Tenerife aeroportunda qeza (583 qurban)
İki eded Boeing 747 teyyaresi, 27 mart 1977-ci ilde İspaniya adasi Tenerifenin Los-Rodeos aeroportunda qalxma-enme zolaginda qezaya ugrayanda, bu hadise Mulki aviasiya tarixinde (11 sentyabr 2001-ci il terror hadisesini saymasaq) ehemiyyetli sayda insan itkisine “imza” ataraq, tarixe en dehshetli qeza kimi dushdu. KLM aviashirketine mexsus Boeing 747-206B teyyaresi (KL4805 Amsterdam – Las-Palmas reysi), qati dumanda onun qarshisina cixan ve donme cigirindan cekilmeye macal tapmayan Pan American aviashirketine mexsus Boeing 747-121 teyyaresinin (PA1736 Los-Anceles – Nyu-York – Las-Palmas reysi) uzerinden ucub kecmeye calishdi. KLM teyyaresinin butun sernishinleri ve heyet uzvleri helak oldu. Pan Am teyyaresinin 396 sernishininden yalniz 61 neferi sag qaldi. Bu teyyareler umumiyyetle burada olmamali idiler. Onlar buraya Las-Palmas aeroportundan gonderilmishdiler. Sebeb ise, cox sadedir: Kanar adalarinin neheng Las-Palmas aeroportunda 27 mart 1977-ci ilde terror hadisesi bash vermishdi. “Kanar adalarinin musteqilliyi ve muxtariyyetciliyi ugrunda herekat” terrorculari, aeroportun gozleme zalinda bombani ishe saldilar. İnsan itkisi ile neticelenmeyen hadise zamani, bir nece sernishin yalniz sinmish shushe qirintilarindan yungul xesaret aldilar. Lakin, terror aktlarinin tekrarlanmasindan ehtiyat eden aeroport mudiriyyeti terefinden, terminalin baglanmasi ve Las-Palmasa istiqametlenen butun teyyarelerin qebulunu muveqqeti dayandirmaq qerari alindi. Neheng genish fuzelyajli (teyyare govdesi) teyyarelerin qebulu ucun uygun gelen yegane aeroport, Tenerife adasindaki Los-Rodeos aeroportu idi. Los-Rodeos aeroportu, Tenerife adasinin shimal hissesinde yerleshirdi, sernishin ve yukdashimalarin hecmine gore ise Kanar adalarinin ikinci aeroportu idi. KL 4805 ve PA 1736 reysleri de, hemin gun nezerde tutulmush Las-Palmas aeroportuna enish etmek evezine Los-Rodeosa enish etmek mecburiyyetinde qalan bir cox teyyarelerin siyahisinda idiler.
Nyu-York-daki terror hadisesi (5000-den cox qurban)
2001-ci ilin 11 sentyabr (bezen sadece 9/11 adlanan) terror akti – ABSh-da bash vermish silsile sheklinde 4 eded felaketli terror aktlaridir. Resmi xebere esasen, bu hucumlara gore mesuliyyet “El-Qaide” terror teshkilatinin uzerinde dayanib. Hemin gunun seheri, “El-Qaide”-ye aid olan 19 nefer terrorcu (bunlardan on beshi Seudiyye Erebistani, ikisi BEE, biri Misir ve daha biri ise Livan vetendashlari idi) 4 qrupa bolunerek dord eded sernishin teyyaresini ele kecirdiler. Her qrup, ilkin ucush hazirligini kecmish en azi 1 uzvune malik idi. İshgalcilar bu teyyarelerden ikisini Nyu-Yorkda Manhettenin cenub hissesinde yerleshen Dunya Ticaret Merezinin (DTM) qullelerine teref istiqametlendirdi. American Airlines-in 11-ci reysi (texminen 94÷98-ci mertebeler seviyyesinde) DTM-1 (shimal) qullesine, United Airlines-in 175-ci reysi ise (texminen 78÷85-ci mertebeler seviyyesinde) DTM-2 (cenub) qullesine cirpildi. Bunun neticesinde her iki qulle, etrafdaki tikililerde ciddi dagintilara sebeb olaraq ucdu. Ucuncu teyyare (American Airlines, 71-ci reys) Vashinqton yaxinliginda yerleshen Pentaqonun binasina istiqametlendi. Dorduncu teyyare (United Airlines, 93-cu reys) Pensilvaniya shtatinin cenub-qerb hissesindeki sahede, boro Shanksvill yaxinliginda yere dushdu. Dushme yeri, Vashinqtondan shimala dogru teqriben 240 km mesafede yerleshir. Ehtimal edilir ki, dushme – sernishin ve ekipaj uzvlerinin teyyareye nezareti geri qaytarmaq cehdlerine gore olan mubarize neticesinde bash vermishdi. 93-cu reysde danishiqlari yazan cihazin shifrinin acilmasi ile, oradaki melumatlara esasen teyyarenin ekipaj uzvleri ve sernishinler, mobil telefonlar vasitesile diger ele kecirilmish teyyarelerin DTM-nin qullelerine cirpilmasini oyrendikden sonra teyyare uzerinde nezareti qaytarmaq ucun calishdilar. Yeqin mubarizeni uduzan terrorcular teyyareni yere istiqametlendirdiler ki, neticede dushme bash verdi. Bu reysi ele keciren terrorcularin meqsedi guman ki, Kapitoliya binasi idi.
Qurbanlar...
Terror aktlarinin 2977 neferi (19 terrorcu istisna olmaqla): teyyarelerin 246 nefer sernishin ve ekipaj uzvleri, 2606 nefer Nyu-Yorkda, DTM qullelerinde ve yerde, 125 nefer Pentaqon binasinda helak oldu. ABSh ve 91 dovletin vetendashlari, hemcinin kecmish SSRİ-nin 96 vetendashi helak oldu. 24 nefer itkin dushenlerin siyahisinda qalir.
DTM-in shimal qullesinin yuxari mertebelerinde olan insanlarin 1366 neferinden ekseriyyeti teyyarenin qulleye cirpilmasi aninda, qalanlari ise yangina ve binanin ucmasina gore helak oldu. Cenub qullesinin yuxari mertebelerinde en azi 600 nefer mehv oldu. Cenub qullesinde hedefe alinmish yeri yalniz 18 nefer terk ede bildi ve xilas oldu. Qullelerin yuxari mertebelerinde teleye dushen insanlardan en azi 200 neferi, alovda yanmaqdan imtina ederek qullelerden ashagi tullanib olmeyi secdiler. Onlarin dushmesini coxsayli shahidler izleyirdi. Bezileri vertolyotlar vasitesile texliye olunacaqlari umidile qullelerin damina cixmaga calishdilar, lakin texliye bash tutmadi. Cunki, qullelerin daminin qapilari bagli idi, alovun tustusu ve istisi ise vertolyotlarin istifadesini mumkunsuz etdi.
341 yanginsondurenler ve nyu-york yanginsondurme departamentinin iki paramediki (tibb mutexessisi), 60 polis ve “tecili tibbi yardimin” 8 emekdashi helak oldu. Nyu-Yorkda 1600-den cox cesed tanindi, ancaq qalanlarinin (texminen 1100 adam) taninmasi mumkun olmadi. Xeber verilirdi ki, facie yerinde “olenlerin sayi ile muqayiseye gelmeyen texminen 10000 sumuk ve ezele hisseleri” tapilmishdir. Sumuk parcalari hetta 2006-ci ilde Deutsche Bank binasini sokmeye hazirladiqda tapilmishdir. Nyu-Yorkda olenlerin orta yashi 40-a yaxin idi. Herbi Hava Quvvelerinin melumatina esasen 2013-cu ilin aprel ayi ucun DTM binalarinin dagilmasi neticesinde olenlerin 2750 umumi sayindan 1634 nefer tanindi ve taninma prosesi, qaliqlarin DNT analizi metodunun tetbiqi ile davam etdirilir.
REYLER
allah bendesi
5 Nisan 2016 18:19
maraqli xeberdir cox sag olun paylashim ucun
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023