Ozlerine ashiq insanlar: narsistler
Sevgi / Maraqli / Psixologiya / Saglamliq
08 Temmuz 2022
2 083
0
Davamli bir iozite (boyukluk ve ehemiyyetlilik) meyli (fantaziya ve ya davranish seviyyesinde), empati eksikliyi, tenqidlere qarshi heddinden artiq hessasliq ve reaksiya sheklinde erken yetishkenlikden etibaren ortaya cixan menzeredir.
Anarim.Az Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, DSM İV gore diaqnoz ucun ashagidaki maddelerden besh ve ya coxunun uygunluguna ehtiyac vardir.
1-Ozunu cox xususi ve ehemiyyetli gorer,muveffeqiyyet ve qabiliyyetlerini shishirder
2-Limitsiz muveffeqiyyet,guc,gozqamashdirici xususiyyetler,ideal eshq ve gozellik ile elaqedar meshguliyyetler ve fantaziyalar inkishaf etdirer
3-Shexsi ve benzersiz oldugu ucun ozunun ancaq ozu kimi xususi ve ya yuksek statuslu insanlarla munasibet yaradacagini dushuner
4-Heddinden artiq diqqet, heyranliq, iltifat gozleyer.
5-Prioritet imtiyazli olduguna inanaraq,normal keslerle eyni seviyyede ishtirak etmeyi redd edir. Gozlentilerinin dile getirilmeden ozbashina basha dushulmesini ve qarshilanmasini,standartlarin uzerinde xidmet almagi gozleyer.
6-İnsanlarin zeifliklerinden faydalanar,onlara istifadeye donuk-istismarci bir davranish meyli gosterer.
7-Empati eksikliyi gosterir. Diger insanlarin duygularini ve ehtiyaclarini tanima ve anlama movzusunda isteksizdir.
8-Sixliqla qisqancliq hissleri ile yukludur,ancaq diger insanlarin onu qisqandigini dushuner.
9-Megrurdur,tenqidlere hirs,utanc,alcaldilma duygulari ile reaksiya verer.
Gorulme sixligi: DSM İV 'e gore umumi populyasiyada % 1, psixiatriya xesteleri arasinda % 2-16 arasinda gosterilen melumat deyerlerinde rast geline biler.
Narsizm ucun lazimi meyarlar diger impulsiv spektri pozgunluqlarinda da sixliqla gorulmekdedir.Bioloji istiqametden,bu xesteler temperament baximindan daha anksiyeteli (xususile seperasiya anksiyetesi-ayriliq qaygisi).anti-ictimai olanlar ise daha impulsiv, esebi ve hetta hiperaktiv olurlar.
İmpulsif spektrin bu 3 xesteliyinde de ortaq olaraq ushaqda istiqametli valideyn empatisi, istilik ve destek eksikliyi gorulur.Hetta valideynlerin aciq bir laqeydliyi ve ya ushagi sui-istifadesi izlerine rast gelinir.Narsistik shexsler ushaqliqlarinda,ozlerine idealize edilerek aid olan bezi musbet xususiyyetler ehtiva eden heyat tecrubesi kecirmish gorunurler.Narsistik shexsiyyetler ushaqliqlarinda ana ve atalarinin heqiqi olmayan shekilde ozlerine aid quvvet, gozellik, intellekt (zeka) ve qabiliyyetden oteri sethi bir omnipotent (gucu her sheye qadir) ve iozite (boyukluk) hissine sahib olmaqdadirlar. Bu hissleri onlara eks etdiren valideynlerin ozlerinde de Narsistik Shexsiyyet xususiyyetleri gorulmekdedir.
Depressiv ruh hali Narsizmde ekstrimal shekilde tez-tez rastlanilir.Ozune hormet, ne qeder yaxshi-guclu olduqlari ve diger insanlarin bu veziyyete ne cur heyranliq (hormet) gosterdiyi ile elaqedar olaraq deyishenlik gosterir.Cemiyyet bu cur shexsiyyetlere immature (yetishmemish) gozuyle baxir.Umumi menada,narsizm drammatik,artistik,atletik peshe ishlerle meshgul olan keslerde sixliqla gorulurler.
Aciqca ioz,imtiyaz sahibi,ozune aid olanlarla heddinden artiq meshgul olan bu keslerde daha derin seviyyede sethilik duygusu,inferior (kem) ve deyersizlik hissleri mushahide olunur.Olduqca tez inciyen bu kesler sixliqla tenqide elverishsiz shekilde hessasliq gosterer ve hirsli reaksiya vererler.Terifi heqiqi menada internalize (menimseye) ede bilmezler.Kecmishlerine baxildiginda,ozlerine abagishlaya bilmedikleri narsistik xesaret yashadan kesler ve tecrubeler goruler.Bu keslere qarshi kicik hesab etme duygulari ve hele de davam eden intiqam arzulari tapilar.Boshluq duygusu, deyersizlik, irrasional hirs ile dolu kecmish ehvalatlari vardir.Diger keslerle elaqeleri qisqancliq ve bezen idealizasiyalarla yaxud develuasiya ve manipulyasiya ile birlikdedir.Bu sozlerin menasi narsistik adamin insanlari oz ehtiyaclari istiqametinde tez-tez cox qiymetli etmesi ve sonra birden deyeriniashagi salmasidir.Bu uclarin arasinda orta yoltapila bilmir.Ayrica insan elaqeleri onlari yene oz ehtiyaclari istiqametinde istiqametlendirmeye yonelikdir.Onlarin gercek duygu ve ehtiyaclarini,ancaq ozlerini-oz ehtiyaclarini maraqlandiran bir istiqamet varsa maraq gostererler.
Bu pozgunluq ucun etibarli meyarlar,Histerik (H),antisosial (AS) ve ya Borderline shexsiyyet pozgunlugu (BShP) icinde cox vaxt kecerlidir.Bele veziyyetlerde multipl (coxlu) diaqnoz qoyulmalidir. Borderline'a gore narsizm'de qaygiya dozum daha yuksek, asililiq ehtiyaci daha azdir.İntihar cehdleri borderline'a daha uygundur. Mualicede narsistik shexsiyyetler daha az regrese (gergin olmaq) olurlar.Narsizmde borderline gore splitting (bolunme) mexanizminin istifadesi ve etraf muhitin xaotik persepsiyasi daha az goruler. Narsizmin Borderline Shexsiyyet pozgunluguna benzer meylleri vardir; temelde dushmen kimi yanashma,elaqeleri deyersizleshdiren yanashma,xususiliyi bir-birine zidd istiqametlerin inteqrasiyasinda davamli yashanan problemler,duyulan derin boshluq hissi ve six gorulen eseb partlayishlari benzer istiqametlerdendir ..
Bu davranish benzerliyi iki pozgunlugun bagli oldugu ve BShP-lu xestelerin maturasiyani (puxtelik) kecdikce narsistik shexsiyyet pozuqluguna cevrildiyini gostermishdir.Ancaq boyuk ehtimalla xesteler her iki pozgunluga sahibdir.Borderlinenin daha unstable (qeyri-sabit) xususiyyetleri, narsistik shexsiyyetin daha stabil xususiyyetlerine gore daha tez boyuyub yetkinleshmesi ve bu halin iller kecdikce narsistik shexsiyyet pozgunlugunun diaqnozuna qarshi borderline xususiyyetlerinin silinib getmesine sebeb olmaqdadir.
Antisosial shexsiyyet pozgunlugu ile muqayisede bu pozgunlugun narsistik shexsiyyete gore daha impulsiv istiqametli oldugu deyile biler... Tehlukeli meshguliyyetler ve cinayet istiqametli davranish, madde asililigi antisosial on plandadir.Emek tutumu daha azdir.Amma her iki neferlik pozgunlugun bir yerde tapilma ehtimali normadan daha yuksekdir.
Histerik shexsiyyet pozgunlugunda ferdler,narsistik ferdlere gore daha istiqanli ve asililiq ehtiyaci narsistik shexsiyyetin prioritetli olan menlik deyeri desteyi ehtiyacindan daha qabaqda gelmekdedir. Bununla birlikde her iki shahid xususiyyetleri arasinda,gosterishlik ,eqosentrizm olan insanlararasi elaqelerde manipulyativlik vardir ve ayirici diaqnozu da bezen cetinqoyula biler.
Obsessiv shexsiyyet pozgunlugunda daha cox gunahkarliq duygulari ve sert yanashma,daha az gosterishlik ve bashdan cixariciliq ozunu gosterir.
Kernberg kimi bezi mutexessisler, iozite ile idealize etmeye ve develue etme meyli, erken konfliktli elaqelerin yetkin heyatdaki tekrari sheklinde sherh edirler.Bu dunyagorushu klassik konflikt ve mudafie mexanizmleri,bunlarla bagli texnikalar baximindan uygundur.Bu esnada empatik bir muhit quraraq adamin bu tecrubeleri birleshdirmesine terapevt komekci olmalidir .
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023