Azerbaycanda verilen 10 axmaq sual – SİYAHİ
Xeber / Azerbaycan / Maraqli / Maraqli Yazilar / Cemiyyet
11 Agustos 2017
2 891
0
İnsanin aglini onun verdiyi cavablar yox, suallar gosterir. Verdiyimiz cavablar cox vaxt bizim ozumuz deyilik, haradansa eshidib, gorub, oxuyub oyrendiklerimizdir. Bir azerbaycanlinin verdiyi cavabda Polat Alemdarin sitatlarindan tutmush, feysbukda oxudugu statuslara, hetta kommentlere qeder cox sheyin izleri var. Ona gore de, verdiyimiz cavablar cox vaxt bizim esl aglimizi deyil, onun ustundeki makiyaji, enliyi-kirshani da gostere biler.
Sual ise bashqa meseledir. Sual – cilpaq heqiqetdir, insanin real seviyyesini, tefekkurunun gercek halini ortaya qoyur. Sual – insan beynini meshgul eden movzularin en duzgun indikatorudur. Eshitdiyimiz cavablar bizi aldada bilerler, amma suallar hemishe heqiqeti deyir. Ona gore de, bir insani, hetta bir xalqi yaxshi tanimaq isteyirsinizse, verdiyi suallara diqqet edin.
Bu meqsedle men Azerbaycanda en cox verilen axmaq suallarin onlugunu hazirlamaq qerarina geldim. Eminem ki, bu suallari siz de tez-tez eshidirsiniz. Sadece, maraqlidir: bu suallari doguran tefekkur hansi dushuncenin atmosferinde yashayir? Belke o atmosferin terkibini deyishmek lazimdir?
1. Bishey-mishey cixir?
İshleyen, xususile de ishe yeni duzelmish shexslere en cox verilen sualdir. Dehshetlisi odur ki, bizde ishe yanashmanin esas meyari mehz budur: Bishey-mishey. Hec kim hetta ucundan da olsa, maraqlanmir ki, calishdigin ish seni ne derecede memnun edir? Ozunu reallashdira bilirsenmi? Gelecek inkishaf perspektivlerin varmi? Bunlar eslinde ish secerken en vacib kriteriyalar olmalidirlar. Cunki ish – insan ucun en azi aile qeder vacibdir, geleceyin, heyatin bu secimden asilidir. Amma Azerbaycanda bunlarin hec biri hesabda deyil, maraqli olan yalniz budur: Bishey-mishey cixir?
2. Ne vaxt terpenirsen?
Bu sual aciq shekilde gosterir ki, bizde aile qurmaga ne qeder formal yanashma var! Munasibet, ozune tay insanla rastlashmaq, shexsiyyetlerin uygunlugu, sevib-sevilmek – bunlar son derece vacib olsa da, toplumun gozunde hec biri ehemiyyet dashimir, esas meyar ise yashdir: Eger mueyyen yasha yetishdinse, demek, qrafikde vaxti catan avtobuslar kimi, terpenmek lazimdir. Sanki aile qurmaq soyuq havada mashinin muherrikini isitmek kimi bir sheydir – qizdisa, terpen. Yanashma bu oldugu ucun, boshanmalarin getdikce artmasinda da eslinde teeccublu hec ne yoxdur.
3. Axiri nece olacaq?
Aciq deyek: Her sheyin axiri hemishe pis olur. İnsanlar ayrilir, qocalir, olur, hissler soyuyur, ehtiraslar azalir, vezifeler itirilir, biznesler iflas edir… Hetta Gunesh bele, ne vaxtsa sonecekse, insan neyinse axirinin yaxshi olacagina nece umid ede biler? Entropia prinsipi bize deyir ki, tebietdeki butun sabitlikler zamanla xaosa cevrilmeye meyillidirler. Kainatda axiri yaxshi olan hec ne yoxdur. Ona gore de, axirin ne olacagini dushunmek yox, prosesin ozunden zovq almaq lazimdir! “Heyat” dediyimiz prosesin ozudur, onu doyumlu yashamaq gerekdir.
4. Alassan?
Bu suali iki zumre verir: Saticilar alicilara ve qizin qohumlari oglanlara. Her iki halda da yersiz ve anormal sualdir. Birinci halda neyise yoxlamadan, test etmeden, axtardigin malin mehz bu olduguna qerar vermeden suali cavablandirmaq sadece, mumkun deyil. Saticilarin “Alacaqsansa, acim, bax” teklifi ise menevi tecavuzdur. Shexsen men hemishe hemin teklifden sonra alish-verish prosesini dayandirib, magazani terk edirem. Cunki edecek bashqa hereket, deyecek bashqa soz qalmir.
Qizla bagli olaraq oglanlara verilen anoloji suala gelince, 21-ci esrde biz hele de basha dushmemishik ki, qadin eshya deyil, onu almirlar, aile – qarshiliqli istek esasinda qurulan beraberterefli ittifaq olmalidir. “Alacaqsan?” suali ile qarshiliqli isteye esaslanan beraberterefli yasham modeli qurula bilmez.
5. Hec yoxdur?
Ele veziyyetler var ki, orada kecid hallari olmur, mesele ya o yanliqdir, ya da bu yanliq. “Hamilesen?” sualina “Bir az” cavabini vermek olmaz. Cunki sohbet qizdirmadan getmir; qadin ya hamiledir, ya da deyil, “bir az hamile” olmaq hali ise yoxdur.
Eslinde “Yoxdur” cavabi da bu qebilden olmalidir, cunki nese yoxdursa, demeli, onun movcud olmaq ehtimali sifira beraberdir. Amma bizim xalqimiz “yoxdur” ve “hec yoxdur” kelmelerinin ayri-ayri veziyyetleri ifade etdiyini dushunur. Meselen:
– Corek var?
– Yoxdur.
– Hec yoxdur?
Bu sual milli shuurun bezi inceliklerini ele gozel aca biler ki, onun haqqinda hetta “Yoxun elli calari” adli kitab da yazmaq olardi. Yoxun uzu qara olsun!
6. Niye neftin pulunu camaata paylamirlar?
Klassik demoqogiya numunesi olan bu suali eshitmekden artiq qulagimizda tuk bitib, amma bir qrup insan hele de onu seslendirmekden yorulmur. Halbuki, her shey cox sadedir: Neftin gelirleri ele pul sheklindece insanlara paylansa, bir terefden dovletin valyuta ehtiyatlari formalasha bilmez, diger terefden ise, ehalinin elindeki nagd pul kutlesi artar. Neticede ele infliyasiya bashlayar ki, tut ucundan, goye cix! Her bir dovletin dovriyyede olan pul kutlesinin hecmi onun iqtisadiyyatinin real hecmi ile mueyyen edilir. Eger dovriyyede olan pulun arxasinda yaradilan real deyer dayanmirsa, o pul sadece, kagiz parcasidir. Bele olmasini ise hec kim istemir. Ona gore de, neftin gelirlerini pul sheklinde camaata paylamaq en agilsiz ish olardi. Duzgun yol hemin vesaiti iqtisadi ve sosial layihelere yatirtmaqdir.
7. Axir yeri neceyedir?
Azerbaycanlinin nezerinde standart satish modeli beledir: malin 3 qiymeti olur – Dediyin qiymet, guzeshte gede bileceyin qiymet ve lap axirinci, “olen” qiymet. Di gel ki, alan teref de azerbaycanli oldugu ucun (ereblere nese satmaq xoshbextliyi hec de her kese qismet olmur), satanin bele dushunduyunu bilir. Ona gore de, ozunu arif ve ishbilen adam gostermek ucun atla gedish edir: “Qaqa, bunun axir qiymetini de!” Yeni ki, “Men seni taniyiram, ozum de bu sohbetlerin bileniyem, mene gelme!” Cox vaxt effekt vermir, cunki axirin da axiri var, axirin axirinin da bir qurtaran yeri var ve bu silsile hele xeyli uzana biler.
8. Bunun saxlayani kimdir?
Etiraf edek ki, tekce axmaq yox, hem de iyrenc sualdir. Onu az-cox ugurlu qadinlarin haqqinda hem kishiler, hem de bashqa qadinlar seslendirirler. Lap tutaq ki, bir qadin heqiqeten de qazana bileceyinden daha zengin heyat surur, bahali mashinda gezir, debdebeli evde yashayir. Butun bunlarin ancaq 2 nefere dexli var: hemin qadinin ozune ve onu bu imkanla temin eden adama. Ucuncu artiqdir.
9. Shekildeki ozunuzsunuz?
Eger bu suali kimese verirsense, demek onu tanimirsan. Eger shexsen tanimadigin hemin adamla real heyatda gorushmelisense, onda deqiqleshdirmek olar ki, profil sheklindeki ozudurmu? Bu, normaldir. Anormal odur ki, bir Tukez Banova profiline Selena Gomezin sheklini qoyur, altinda 192 nefer komment yazir: “Shekildeki ozunuzsunuzmu?” Daha 200 bele sual ise inboksa gedir. Cunki agir oglanlarimiz da az deyil, basha dushurler ki, qizla her sohbeti camaatin gozunun qarshisinda elemek olmaz!
10. “Podruqasi” var?
Etiraf edek ki, sual tekce bize aid deyil, bashqa xalqlarda da tanishligin bu asan, amma sarsaq yoluna cox uz tutulur. Ona gore de, bu, tekce Azerbaycanda yox, dunya miqyasinda en axmaq suallardan biridir. Lap tutaq ki, var, ne olsun? Belke onun “podruqasi” seni goren kimi telefonunu cixardib, feysbukda “Tekamul nezeriyyesine yalan deyen qelet eleyir!”statusunu yazacaq? Ya belke eksine, sen onun “podruqa”sini gorende, hansisa tanishina “Tecili mene zeng vurub cagir” mesajini gondereceksen? Bu yolla munasibet qurulmaz axi…
azvision-Anarim.Az
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023