'..Tehluke..'
Maraqli / İslam / Cemiyyet / Psixologiya
27 Ocak 2015
3 782
0
Tehluke menbeyi
Allah-teala Qurani-Kerimde buyurmushdur:
"And olsun nefse ve onu yaradana, sonra da ona gunahlarini ve pis emellerden cekinmesini (xeyir ve sheri) oyredene ki, nefsini (gunahlardan) temizleyen mutleq nicat tapacaqdir! Onu (gunaha) batiran ise, elbette, ziyana ugrayacaqdir”.(Shems suresi, aye 7, 8, 9 ,10. )
İnsan prinsipce uc esas unsurde ferqlenir. Bu unsurlerin qarshiliqli elaqesi insanin shexsiyyetini teshkil edir. Bunlardan birincisi eql, ikincisi nefs, ucuncusu ise cismdir. Ruh ise bu unsurlerin her ucune de shamildir. Evvelce bu unsurlere bir qeder aydinliq getirek. Yeni, ruh, eql ve nefs deyildikde biz ne basha dushuruk? Cismin menasi ise hamiya belli oldugu ucun onu izah etmeye hec bir ehtiyac yoxdur. Lakin ruha, eqle ve nefse terif verilmesi xususunda filosoflar, kelam ve ideologiya alimleri arasinda boyuk mubahiseler ve ixtilaflar yaranmishdir. İndi ise bu terminlerin terifleri ile tanish olaq:
Ruhun terifi.
Ruh dedikde insani yashadan, heyat menbeyi olan bir quvve nezerde tutulur. Hansi ki, onun cismden ayrilmasi ile insanin heyati bu dunyada sona yetir. Mehz bu sebebden de yuxarida ruhun her uc unsurune (eqle, nefse ve cisme) shamil oldugu qeyd edilib. Heyat bexsh eden bir quvvenin ruhun olmadigi bir teqdirde eqlden danishmaq olarmi? Onsuz nefs oz rolunu oynaya bilermi? Ve ya cisim hereket funksiyasini yerine yetirermi?
Ruhun cismden xaric olmasi, onun dunya heyati ile vidalashib bashqa bir aleme kocmesi demekdir.
Eqlin terifi.
Eql dedikde insana haqla batili, xeyirle sheri ve mumkunle qeyri-mumkunu bir-birinden ferqlendirmeyi oyreden bir nur basha dushulur. Diger shekilde ifade etsek, eql idrak, secim ve bilik quvvesidir. İnsan mehz onunla derk edir, secir ve qiymetlendirir.
Nefsin terifi.
Nefse geldikde ise qeyd edek ki, bu mefhumun terifinde filosoflar arasinda boyuk ixtilaflar yaranmishdir. Hetta bezileri nefs haqqinda teriflerin sayinin qirxa yaxin oldugunu soylemishler.
Biz ise nefsi, insandaki meyllerin, duygularin ve shehvani hisslerin merkezi hesab edirik. Qurani-Kerimde buna bezen nefs ve bezen ise qelb adi verilmishdir.
R.T.Zemichka
Evvelki Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023