Xalaoglusu olmayan qizlarin qarimasi
Maraqli / Cemiyyet
15 Mayis 2017
1 956
0
Refiqem Zenure deyir ki, onun dogulub-boyuduyu eyaletde evinde yeddi qizi olan ailelerin qapisini nadiren elciler doyur.
Hansi mentiqle?
O mentiqle ki, yeddi qizi olan kishi ucun qizlari hec bir ehemiyyet kesb etmir. Yeni yeddi qizi olan ata-ana ne yaxshi cehiz verecekler, ne de duz-emelli qaynataliq-qaynanaliq ede bilecekler.
Sert mentiqdir. Amma azerbaycanli mentiqidir.
Anarim.Az dushunce-Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, evezinde coxlu qardashin tek bacilari gelen elciler saridan kefdedirler. Elciler bu tek bacilardan oteri lap qapinin dabanini cixarirlar. Neinki uzaq eyaletlerde, hetta bizim dogma Bakimizda da ailenin sonuncu, yaxud tek ogluna qizlar bir goz qirpiminda ere gedirler. Lap gozlerini yumub gedirler. Yene qeribe azerbaycanli mentiqiyle ki, ata-ananin menzili evin sonbeshik ogluna qalacaq. "Beh-beh! Ata-anadir da, onlar da bu gun-sabahliqdirlar, dunyani tutub getmeyecekler ki. O boyda ev-eshik, cah-celal kime qalacaq, elbeette sene". Qiz terefinden qohum-eqrebanin qiza verdiyi oyud-nesihetden bu da size bir cumle!
En cox qarimaga namized qizlar yashid xalasi oglu olmayan qizlardir. Bibioglular, emioglular, dayioglular bir yanadir, xalaoglular bir yana. Baldizqizi, qayinqizi, hetta qardashqizlarini bele ozune yaxin qoymayan gelecek qaynanalar ancaq ve ancaq baciqizlarini ogullarina ve ozlerine layiq gorurler. Narkoman, eyyash ogullarina bele bacisi qizlarini alib baci ushagini bedbext eden ne analar var bizim Gulustanda! Cox vaxt da "coreyi yada verince, oz bacimin balasina vererem!" mentiqiyle.
Qardashi olmayan sonbeshik qizlar da er tapmaq saridan kefdedirler. Yene azerbaycanli bashi burda yaxshi calishir ki, qardashi yoxdur, onlarin gelecek gelinleri yegane varis ola biler.
Goresen, azerbaycanlilar cox kasib olduqlarina gore bu axmaq dushuncelerin arxasinca qacirlar? Yoxsa onlar dogrudan da bu qeder dushuncesizdirler?
Shexsen bir azerbaycanli olaraq, men ozum bu suala cavab tapmaqda cetinlik cekirem.
Yaxshi ki, gencler arasinda muasir dushunceli gencler de var. Bu gencler ruhuna ve beynine uyacaq birini her yerde axtarirlar. Tekce qohumlar arasinda, xalalarin, bibilerin dashiyib getirdiyi curbecur qiz-oglan fotolarinin arasinda, shadliq evlerinde deyil. Kitabxanalarda, internet forumlarda, yaradiciliq evlerinde, sergi salonlarinda.
Men ushaqliqda ata-anamla birge baxdigim "Bobbi" adli mehshur hind filminden bashqa hec yerde ne gordum, ne eshitdim ki, hansisa ailenin temeli kitabxanada qurulub. Orta statistik azerbaycanlinin mentiqine gore internetde, kitabxanada, tesadufi tanishliqlar qurmaq duzgun deyil. Hetta onlar bele deyirler: "exlaqli qizlar hec vaxt tesadufi adamlarla tanish olmazlar".
Azerbaycanli valideynler ovladlarinin gizli sevgisinden xeber tutanda az qala bu xeberi facie kimi qarshilayirlar. Axi her birinin oz gozaltisi var dogma balasi ucun. Aman, goresen, onlar indi harda sehve yol veribler ki, eziz qizlari, ya ogullari kiminse toruna dushub?! İlk teshvish dolu sual bu olur. Hardan tapmisan onu? Haralidir? Hansi kenddendi? Kimlerdendi? Ata-anasi kimdi? Necidirler? Atasi ne ishleyir?
He, alinan cavablar facieli deyilse, yalniz sonuncu sual esl qehremanin ozune aid olur. Evi, ishi var? Ev qizidi, temiz qizdi? Bu ev qizi sohbeti de yaman mirt sohbetdi.
Eyaletlerde bu sorushdurma, arashdirma ucbatindan onlarla qiz evde qalib. Yadimdadi, dayim evlenmek isteyirdi. Yaziq kimin adini tuturdusa, nenem balagini eline alib arashdirma dalinca yollanirdi. Uc gun kecmemish hemin qizin nesil-necabetinde mutleq bir ayagisurushkenlik, boshluq tapir, dayimi sevdasindan vaz kecirirdi.
Dayimin evlenmek istediyi qizlardan gah birinin xalasi exlaqsiz cixirdi, digerinin emisi qiz zorlamishdi, o birisinin anasi heyasiz idi, bir bashqasinin bacisi gedib-qayitmishdi.
Sohbete bax, ay Allah! Belece axirda dayim bezdi, "gedin, kimi isteyirsiniz, beyenin, alin" - deye nenemin ureyinden tikan cixartdi.
Azerbaycanli hec bir sahede bu qeder ciddi olmur. Aile qurmaq meselesine gelende, azerbaycanli qetiyyen sehv etmek istemir. Onlarin tikdiyi korpuler yixilsa, binalar ucsa, mektebler dagilsa, mesheleri alovlansa, caylari qurusa, esla bu qeder teshvishe dushmezler.
Qurduqlari aileler cox mohkem olmalidir. Eslinde bu pis cehet deyil. Amma kash ki, azerbaycanlilar butun sahelerde bu qeder canfeshanliq, gotur-qoy edeydiler, yuz olcub bir biceydiler.
Erimin ish yoldashlari arasinda bir kishi var. Bu yaxinlarda toyu idi. Amma toy gunu shadliq evindece toylari esl qalmaqala cevrildi. Gelinle-bey ele ordaca ayrildilar. Cox gulmeli bir sebebden. Gelin toyda oz xalasi ogluyla vals oynadigina gore.
Azerbaycanlinin evlenme meselesinde esas shertlerinden biri de gelinin bakirelik meselesidir. Bu yaxinlarda internet forumlarinda bu meselenin gencleri Qarabag savashindan daha cox meshgul etdiyinin shahidi oldum. Butun qizlar-oglanlar med. forumdaki hekime xorla bir sual unvanlayirdilar.
Qizlar: "Anadangelme qizliq perdesi olmaya bilermi, bunu nece yoxlaya bilerem. Cox narahatam". Oglanlar: "Toy gecesi nece teyin etmek olar ki, gelinin qizliq perdesi esl qizliq perdesidir, yoxsa ne vaxtsa tikdirib? Qabaqcadan evlenmek istediyin qizi hekime aparib muayine eletdirmek etik deyil. Belede, bes bunu nece bilmek olar?"
Sehiyye Nazirliyi aile qurmaga hazirlashan genc oglan ve qizlara hekim muayinesinden kecmeyi tovsiyye edir. Bu boyda ciddi meseleni cox nadir insanlarimiz nezere alir. Onlari maraqlandiran esas meseleler dedi-qodu sohbetleri, cehiz, mal-mulk meseleleri ve bakirelikdir. Ve ustegel qiz evinin ve oglan evinin ireli surduyu min cur axmaq shert. Toy filan restoranda olmalidir, filan qizildan gelmelidir ve s.
Cox sevdiyim "Beyin ogurlanmasi" filminde rejissor toy adetlerimize hem de ironik nezer gezdirir. Bir-birini seven cutluk qizin atasinin tersliyi ucbatindan vusala cata bilmirler. Filmin sonlarina dogru esl sebeb ortaya cixir. Qizin atasi gencliyinde oglanin anasina vurulubmush.
Azerbaycanlilarin olum-dirim meselelerinden birincisi, butun dedi-qodu sohbetlerinin de girish movzusu evlenmek meselesidir. Ve azerbaycanlilarin en cox sevdiyim atalar sozu de budur: "Qonshum qonshu olsa, kor qizim ere geder". Elbette, onlarin her biri ozunun yaxshi qonshu olub-olmadigi haqqinda dushunmurler. Bu yaxinlarda "Cox film hareketler bunlar" adli yeni turk komediya-filmine baxdim. İcinde maraqli bir sujet vardi. Buraxilish gecesine getmeye hazirlashan genc qiz geceye geymek ucun secdiyi paltari anasina gosterib sorushur: "Anne, ben bu elbiseyi giysem, bir sakincasi olmaz ki? Aksham da ola bilsin gec qaldim bir az. Amma merak etme. Okul arkadashim beni eve oturecek". Anasi tereddudle deyir: "Kizim, vallahi, ben bir shey demiyorum. Amma el-alem ne deyer?"
Qiz paltar elinde qapi-qapi dushub butun qonshularinin qapisini birce-birce doyur, anasina verdiyi suali onlara da unvanlayir. Biz azerbaycanlilar evlenmemishden qabaq da eynen bu cur qapi-qapi dushub bashqalarindan sorushuruq: "Filankesle evlenmek, filankese ere getmek isteyirem, sizin bu barede fikriniz nedir? Sizce, o, yaxshi namizeddir, ya yox?"
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023