Gorucu usulu evlenmek.

Gorucu usulu evlenmek nedir? Yeqin ki, coxunuz bu sualin cavabin bilirsiz. Amma xirdaca bir aydinlatma verim:
Eger evlenen shexs aile qurarken oz shexsi iradesiyle, oz sevdiyi insanla evlenirse, bu, iki evlenecek insan arasinda anlashmali evlilik; yox, eger evlilik secimi aile yaxinlarinin, qohum ve tanishlarin meslehetile emele gelerse, buna da gorucu usulu ile evlenmek deyilir.

Yashadigimiz bu zamanda, texnologiyanin bele yuksek inkishaf etdiyi bir dovrde, qizlarimizin gozlerinin acildigi bir cemiyyetde gorucu usuluyla evlenmenin adin ceken kimi meshhur kinomuzdan meshhur bir sehne yada dushur. 'Ehmed haradadir?' filminde eyni situasiyayla qarshilashan iki gencin aileleri terefinden evlendirmek istemeleri. Biz bu sehnenin iki terefde oldugunun shahidi oluruq: hem qiz, hem oglan evinde.
Oglan bir terefde bu evliliye qarshi cixmasini bu ifadeyle bildirirse:

— Ata, evlenmek haqqinda menim oz planlarim var! — diger terefden de Leylanin:

— Men sevmirem onu! Uzuyu qaytar! İndi senin ucun 19-cu esr deyil! — demesi, getdikce muasirleshen dovrde genclerin de oz huquqlarindan istifade etmesini bariz shekilde gosteren sehnelerdi. Filmin sonunda ise valideynlerin de gozlemediyi bir halda bu genclerin ozlerinin bir-birlerini beyenib sevmeleri, tamashacilara gorucu usulunun kecmishin bir qaligi olmagi, genclere ise bu meselelerde daha cox etimad gostermek lazim geldiyini bildiren onemli bir mesajdir.

Amma ne qeder muasirleshirsek, ne qeder dunyaya inteqrasiya edirsek de bezi adet-enenelerimiz hele de cemiyyetimizde oz aktualligin qoruyub saxlayir. Hele de bezi ailelerde bu soz-sohbetler olunur:

— «Qizim, evlenmek yashin catib da kecir bele. Filankesin anasi seni oz ogluna istiyir, xalasi, ya bibisi, ya kimise, xeber gonderib. Pis oglan da deyil a. Belke fikirleshesen?..»

Ve yaxud eksine:

— «Oglum, ne qeder gozleyeceysen? Senin de evlenmek yashin catib. Ozunun beyendiyin, sevdiyin yoxdursa biz dushek qabaga. Filankesin qizi var, onu sene almaq isteyirik. Agilli, terbiyeli qizdir. Sen de bir bax, fikrini bize de.» — kimi sohbetler, razilashin ki, hele de bezi evlerde gedir.

Bezi muasir genclerimiz bu sohbetleri qulaqardina vursalar da, bezi «utancaq» gencler var ki, bu ishi ana, xala, bibi, daydostularina hevale etmekde tereddud gostermirler.
Dogrumu, yanlishmi bu adetimiz?.. Bu, muzakireye ehtiyaci olan meseledir. Gelin bu evlenme terzinin derinliyine varaq.

Bezi gencler evlenerken oz gelecek heyat yoldashini ozleri tanimaq, xasiyyetin oyrendikden ve onunla bir heyati daim paylasha bilecek bir qenaete geldikden sonra evlenmeye ustunluk verir ve haqli olaraq da bele edirler. Amma bezileri de var ki, bu meselede utancaqliq gosterib, oz secme huququnu yaxinlarina hevale edirler. Yeni, tanidigi qizi, ya oglani ozunden cox, ozunden yaxshi ana-bacisinin taniyacagina emin olub, onlarin fikirleriyle alir, evlenirler. Bu, bezen yaxshi, bezen de pis neticelerle sonlanir. Niye bele olur?!
İster oglan, isterse de qiz oz sevdiyini ve yaxud beyeneceyi yarisini sece bilmekde bu qedermi acizdir? Yox! Acizilikden deyil. Bu problem cox vaxt yashadigimiz cemiyyetde, muhitde bizi sixan insanlarin tefekkur terzinden, qit dunyagorushunden, menasiz mentalitetden dogur. Her bir genc tebii ki, gelecek heyat yoldashin ozu sevib-secmek isteyir. Amma gel, gor ki, bunu ede bilirikmi?
Yaziq genclerin uzerinde o qeder sosial tezyiq var ki, evden cixandan ta qayidana kimi hem etrafindakilarin, hem qohum-eqrebanin baxishlarindan «ayaqlarini yan qoya» bilmirler. Bu, esasen qizlarimiza aiddir. Boyuk sheherlerle bu meselede bir az rahatliq varsa da, eyaletler ve bezi bolgelerde, bele deyek ki, bu rahatliga imkan olmur.

Her cagdash insan kimi men de genclerin menasiz sixma-bogmasina qarshiyam. Onlara ola bildiyince genish imkan, serbest dushunce ve azad fealiyyetler meydani acmaq lazimdir. Elbette ki, gencler de her bir ishlerini exlaq kodeksi, terbiye cercivesi daxilinde etmeli, onlara verilen bu selahiyyetden sui-istifade etmemelidirler. Olur ki, valideyn ovladina bu imkanlari teqdim edir, amma bezileri bundan fursetcil istifade edib, ona guvenenlerin inamin bosha cixardir. Bele olan teqdirde de valideyne bashqa shans buraxmirlar. Bu meqamda valideyn de onu sert nezaret altinda saxlamaga mecbur olur. Hetta beyendiyi qizi ve yaxud oglani da ozlerinin xususi 'exlaq suzgecinden' kecirmeye, eslini-neslini yoxlama prossesine bashlayirlar… ki, valideynlerde avtomatik olaraq «bele ozbashina ve serseri olan ovladin beyendiyi birden bizim ailemize layiq olmaz, ele ozu kimi birini beyener..» kimi tedirginlik meydana cixir.

Demeli, her shey herlenib-firlanib yene de gelir genclerin uzerine, onlardan asili olan veziyyete.

Hem yaxinlarinda, hem onlari ehate eden insanlarda ozguven, ozune inam yaratmaq, tedbirli olmaq xusisiyyetine malik olmaq, bir gencin gelecek heyatini serbest shekilde qurmaq bacarigini etrafindakilara yansitmasi, onun ucun de, valideynleri ucun de vacib shertlerden biridir. Valideynler bu nuanslari gozden kecirir ve ovladinin oz gelecek ailesini nece qurmaqda, onun reftar ve hereketlerine esaslanib qerar verirler.

Butun bu danishiqlardan sonra gelirik movzumuzun esas mahiyyetine: Gorucu usulu ile evlenmek yaxshidir, ya pis?
Bilirem ki, bu sohbet haqqinda her kesin oz individual fikri, shexsi qenaeti var. Bu haqda tekce oz fikrimin cox cuzi hissesini yazib, gorucu metoduyla evlenmek ishine munasibetimi tam ortaya qoymadim. Daha cox sizin fikirlerinizi bilmem, muzakirenizi eshitmem ucun meqalenin one surduyu problemlerin cozum yollarina bir de sizin gozunuzle baxmaq, serbest dushuncenizi bilmek istedim.
Fikirler real heyatla ust-uste dushmeyecekse, onu yazmayin. Yeni, beyninizden bir fikir kecib, amma vaxti gelende onu heyata kecire bilmeyeceyiniz qerarlarinizi yox, ata bilecek addimlarinizin qetiyyetliliyin gosterecek ve teleb olunan anda ne edeceyinizi sozde ifade etmenizi dilerim. WseMir.CoM