..Dua, nida ve munacat arasindaki ferq..
Maraqli Yazilar / İslam / Cemiyyet
23 Shubat 2015
1 739
0
Bu uc kelme arasinda bir nece ferq var: "Dua” genish ve umumi menaya malikdir. Eger bir shexsi ister uzaqdan, ister yaxindan, ister uca sesle, ister aheste, ister taniyaraq, ister tanimadan cagirsalar, bu cagirish "dua” adlanir. Lakin uca sesle cagirish "nida” adlanir. Nida eden insan uzaqdan ve ya yaxindan sesini catdirmaq meqsedi ile yox, sakitleshmek, ruhi teskinlik tapmaq ucun sesini ucaldir. Bashqalarinin eshitmeyeceyi sesle kiminlese danishmaga "Minacat” deyilir. Elbette, bezen insan Allahla, bezen ise Allah insanla minacat edir. Nece ki, bu heqiqeti hezret Eli (e) "Nehcul-belage”de tesdiqleyir. Allah-teala buyurur: "Bendemin meqsedi yalniz menim raziligim olsa onu severem. Qaranliq gecelerde ve sakit gunduzlerde onunla minacat ederem.”
3 Yeni bende ele terzde sohbet
edir ki, Allahin onunla danishdigini anlayir. Lakin hec bir shexs bu rabiteden xeber tutmur. Bu nov rabite Allahin bende ile minacati adlanir.
Maraqlidir ki, duanin ucuncu hissesinde evvelki iki hisseden ferqli olaraq "minacatimi eshit” yox, "minacat ederken mene nezer sal” deyilir. Bu ishin sebebi odur ki, minacat ve xususi sohbet zamani qarshi terefin tam diqqet etmesi lazimdir. Qarshi teref tam diqqet etmedikde nezerde tutulan hedef hasil olmur. Demek olar ki, minacatda yalniz xususi shekilde sohbet etmek esasdir. Sohbetin ne movzuda olmasi o qeder de ehemiyyetli deyil. Bashqa sozle, mehbubla unsiyyet yaratmaq muhumd&¨r. Eger mehbub lutf etmeyib uz cevirse nezerde tutulmush meqsed hasil olmur.
Demek, insan istese de, istemese de Allah onun sozlerini eshidir. Lakin Allahin lutf edib insani dinlemesi, ona nezer salmasi muhumdur. Onun isteklerinin Allah terefinden qebul olunmasi sonraki merheleye aiddir. Nece ki, bezi minacatlarda qeti suretde Allahdan hec ne istenilmir. Meselen, insan "ilahi eger meni min defe cehenneme atib yandirsan qelbimden mehebbetin xaric olmayacaq”— deyerken Allahdan hec bir shey istemir. Bu sozler yalniz sevgi bildiren kelmelerdir. İnsan bu sozlerle isteyir ki, Allah onu dinlesin ve ona lutf etsin. Eshitmekle bagli qeyd olunan uc mena arasinda (elm, diqqet ve qebulolma) ikinci mena, yeni "diqqet” daha munasibdir.
"Shebaniyye” ve sair minacatlara bu nov dua ile bashlanilmasi eslinde bendelere dua qaydalarina riayet etmeyi ve Allahla sohbete layiq olmagi oyredir: eyni zamanda insanlara oyredilir ki, Allahdan onlara minnet qoyub hacetlerine nezer salmasini istesinler. Cunki gunahlar onlarin abirini aparmish ve Allahin nezer
salmasina mane olmushdur. Bir duada oxuyuruq: "...İlahi, gunahlarim cohremi pisleshdirib, dualarimin qarshisini alib, menimle senin arani kesmish ve sesimin sene catmamasina sebeb olmushdur... İndi ise men sene dogru yol axtararaq insanlarin en sevimlisi, en ezizi ve en layiqlisinin vasitesi ile sene yaxinlashmaq isteyirem...”
Xatirlatmaliyiq ki, tovbe ucun de leyaqetimiz yoxdur. Gerek ilahi ovliyalarin vasiteciliyi ile leyaqetli tovbe edek.
Minacatin salavatla bashlanmasindan bele bir mena anlashilir ki, hetta gunahlarin bagishlanmasini istemek ucun leyaqetli olmaliyiq. Allahin tovbelerimizi qebul etmesi ucun Onun sevimli bendesinin adini cekmekle tovbeye layiq oluruq. Dua zamani bu nov edeb numayishi daha cox qelb ishtirakina sebeb olur ve insanin duasinin deyerini artirir. Eger bir shexs hediyye getirdiyi gul destesini evin bir kuncune atarsa, hediyyenin deyeri azalar. Lakin tevazokarcasina gul destesini teqdim ederse, hediyyenin deyeri yukseler. Adi halda bagca ve ya bazarda gul desteleri ucuz ve boldur! Hansi qaydada edeb numayish etdirmek lazim oldugunu bilmediyimiz ucun ilahi ovliyalar edeb qaydalarini bize oyretmishler. Belelikle, naqis dushuncemizle ozumuzden cumleler icad etmeye ehtiyac yoxdur. Yalniz neql olunmush cumleler baresinde azca dushunmeli, sonra hemin cumleleri edeble ilahi dergaha erz etmeliyik.
Eger insan Allahin ona etina gostermediyini ve onun sozlerine diqqet etmediyini tesevvur ederse, hec zaman sohbet ve raz-niyaz alinmaz. Buna gore Allahdan isteyirik: "İlahi, sozlerimi dinle ve xususi lutfle mene nezer sal! İlahi, sene dogru qacdim.” Sanki insani hedeleyen dushmenler var; O dushmenlerinin cenginden qacib, onlarin hereket etdiyi istiqametin eksine suretle getmek isteyir.
İndi ise cenginden qacib, Allaha sigindigimiz dushmenlerin kim olduguna nezer salmaliyiq. Shubhesiz, Allah cisim deyil ki, O bir istiqametde, dushmen de ayri bir istiqametde dursun! Bu ruhi ve menevi qacishdir. Demek, Allaha eks teref insani suquta aparir. Ondan qacib-qurtulmaq ise insani ucaldir. Bizi Allahla muxalif terefe cekib suquta aparmaq isteyen amiller var. Yerin cazibesinden cixan peykler kimi guclu olub, muxalif quvveden qacib, ayri bir fezada Allaha dogru hereket etmeliyik.
(Qurani-kerim genish bir biyaban sehnesini canlandirir: Bu colde mueyyen yol yoxdur ve xususi amiller insani giceltmek isteyir. Elbette, shexsin bezi dostlari var. Onlar bu shexsi oz yanlarina cagirirlar. Lakin insan bu amiller terefinden cashdirildigi ucun dostlarin devetini qebul ede bilmir.
4 Qurani-kerim bashqa bir yerde bele buyurur: "Allaha sherik qoshan kimse goyden dushen, qushlarin onu suretle alib apardigi, yaxud kuleyin sovurub uzaqlara atdigi bir sheye benzer.”5 (Quranin bu nov teshbehleri insanin suqutunu gosterir.)
Elbette, butun merhelelerde muxalif quvvelerin sayi artir ve bu quvvelerin cazibesi guclenir. Nece ki, telebeler her il ferqli ve cetin imtahanlarla uzleshirler! Biz de ilk merhelede vacibler ve haramlarla uzleshirik. Sonraki merhelelerde vacibler ve haramlarin mueyyen edilmesi cetinleshir. Hetta bezen insan vacible harami ayird ede bilmir ve ya hansisa bir emelin vacib, yoxsa haram olmasinda shubheye dushur.
İbtidai sinifler ucun sade imtahanlar, mektebi qurtarmaqda olan shagirdler ucun ise murekkeb riyazi dusturlar ve bashqa cetin suallar teyin edilmishdir. İnsanlar ucun heyatda da muxtelif merheleler ve imtahanlar movcuddur; muveffeq olmaq ucun kitab ve sunne ile tanishliq lazimdir!
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023