Cinsi yolla oturulen en yaygin xesteliye bigane munasibet neden ireli gelir?
Munasibetler / Saglamliq / Cinsel Saglamliq
13 Mart 2017
1 242
0
Azerbaycanda İİV-e (İnsan İmmuncatishmazliq Virusu) yoluxanlar arasinda narkotik vasite istifadecilerinin sayinda azalma tendensiyasi mushahide olunur. APA-nin melumatina gore, Narkomanliga ve Narkotik Vasitelerin Qanunsuz Dovriyyesine Qarshi Mubarize uzre Dovlet Komissiyasinin İshci Qrupunun hazirladigi “Narkotiklere nezaret sahesinde 2016-ci ile dair Olke Meruzesi”nde qeyd edilib ki, 2016-ci il erzinde olkede İİV-e yoluxanlarin 151 neferi inyeksion narkotik istifadecisi olub. İİV-e yoluxma en cox cinsi yolla qeyde alinib. Cinsi yolla 335 nefer (hetroseksual kontaktla 319 nefer, homoseksual kontaktla 16 nefer) İİV-e yoluxub. Anadan ushaga oturme yolu ile 10 nefer, namelum yolla 60 nefer İİV-e yoluxub. Kecen il İİV-e yoluxanlarin 541 neferi Azerbaycan vetendashi (348 kishi, 193 qadin), 15 neferi (6 kishi, 9 qadin) ecnebidir. Qeyd edek ki, 1987-ci il 1 yanvar tarixinden 2017-ci il 1 yanvar tarixinedek 5979 Azerbaycan vetendashi İİV-e yoluxub. Onlarin 2968 neferi (48,7 faiz) inyeksion narkotik istifadecisi, 2524 neferi (42,2 faizi) cinsi yolla yoluxandir. 108 nefer (1,8 faiz) anadan ushaga oturulme, 436 nefer (7,3 faiz) namelum yolla İİV-e yoluxub.İİV-e yoluxanlarin 4424 neferi kishi, 1555 neferi qadin olub. Bu muddet erzinde Azerbaycanda 206 ecnebide (153 kishi, 53 qadin) İİV ashkarlanib.
Bes goresen, cemiyyetde İİV xesteliyi barede genish melumat varmi? Bu xestelikle bagli daha hansi tedbirler gorulmelidir ki, onu blokadaya almaq mumkun olsun?
Miqrasiya prosesleri riski daha da artirir
Tibb uzre ekspert, professor Adil Qeybulla bizimle sohbetinde bildirdi ki, xestelik esasen cinsi yolla yayilir: “İİV xesteliyi anadan dole de, qankocurme zamani da kece biler. Umumiyyetle, qeyd edim ki, sozugeden xestelik hepatit C-den daha kantatiozdur, Hepatit B-den ise az kantatiozdur. İİV xesteliyinin umumilikde 4 subtitri var. Bezi hallarda İİV qana yoluxduqdan sonra uzun iller onun elametleri mushahide edilmeye bilir. Bu zaman xesteliye yoluxmush insan ozunu normal hiss edir. Bezi hallarda xesteliye yoluxan shexsin 8, yaxud 10 il arasi QİCS-e tutulmadigi gorulub. Lakin yoluxma bash verdikden en az 3 ay sonra aparilan testler en dogru neticeni gosterir. İİV-e yoluxduqdan sonra, xesteliyin elametleri shexsin heyat shertlerine ve beden muqavimetine muvafiq olaraq bir nece il icinde tesir gosterir. Xestelik esasen orqanizmin immun sistemini zeifledir. Orqanizmin muqavimetinin zeiflemesi ise heyati keyfiyyetleri ashagi salir”.
A.Qeybulla deyir ki, xesteliyin yayilmasinin qarshisini almaq ucun maariflendirme ishi aparilmalidir: “Hesab edirem ki, bu gun xesteliye yoluxanlarin sayinin artmasi miqrasiyasi ile baglidir. Miqrasiya prosesleri bu kimi tehlukeli xesteliye yoluxma hallari riskini daha da artirir. Xususile qeyd etmek lazimdir ki, olkeye gelen miqrantlarin kutlevi dispanserizasiyasi aparilmadigindan, bu xesteler tesadufen ashkar olunur. Xestelik ashkarlandiqda bu haqda merkeze melumat verilir. Resmi qeydiyyat bu seviyyededir. Kutlevi dispanserizasiya kecirilse, ciddi bir netice ortada olar ve bunun yayilmasinin qarshisi alinar. Xesteliyin yayilmasinin qarshisini almaq ucun ciddi shekilde maariflendirme tedbirleri heyata kecirilmelidir. Eker insanlarin xestelik ve onun fesadlari haqqinda melumatlari yoxdur. Bu ishde KİV-le birge esasli shekilde muxtelif tedbirler gorulmelidir”.
Televiziyalarda sosial carxlar yox derecesindedir
“Saglam Toplum” İctimai Birliyinin sedri, sosioloq Lale Mehrali deyir ki, meselenin hansi terefinden baxirsan bax, en bashinda insanlarimizin tibbi savadinin az olmasi gelir: “Kishilerin bu meselede “ehemiyyetli” rolu var. Cinsi yolla oturulen en yaygin xestelik olan bu virus barede onlarin melumati cox azdir. Eger eksi olsaydi tesadufi elaqeden, narkotik istifadesinden cekinerdiler. Virusun statistikasi da bunlari tesdiqleyir. Anadan ovlada kecme hallari da istisna edilmir. Bu da dediyim kimi, tibbi savadin azligindan, hamilelik muddetinde nezaretde olmamaqdan ireli gelir. Normal hamilelik kecirmek isteyen her qadin en azi ayda bir defe lazimi analizleri vermeli, hekim nezaretinde olmali, saglam hamilelik kecirmelidir. Statistika da gosterir ki, anadan ushaga kecme hallari nezaretde olmayan hamilelikler neticesinde bash verir, ya dogush, ya da laktasiya, yeni emizdirme prosesi zamani olur. Yoluxmanin esas sebeblerinden biri de tebii ki, immun sisteminin zeifliyidir. Bu da bizim ehalinin qidalanmada etdiyi yanlishlar neticesinde yaranan problemdir”.
Ekspert bezi meqamlari da qeyd etdi: “Ekser muselman olkesinde oldugu kimi, bizim insanlar da etli qidalara ustunluk verir, ciy halda cox qida qebul etmir. Bu da tebii ki, orqanizmin zeif dushmesi, immun sisteminin cokmesi ile neticelenir. İnsan orqanizmine hucum etmeye hazir olan viruslar da bu zeiflikden yararlanir. İnsanlari oz orqanizmine qarshi diqqetli olmaga yoneltmek lazimdir. Onlar xestelikden mudafieni ceshidlemelidirler. Yeni bilmelidirler ki, hansi hallarda hansi virusa yoluxa bilerler. Xesteliyinden xeberdar olan biri buna etinasiz yanashib, heyat yoldashina cinsi yolla virus oturur, cunki xesteliyin ne qeder dagidici oldugunu derk etmir. Biz cox gormushuk ki, veremli xeste evde korpe ushaqlarla temasda olur, asqirir, oskurur, eyni qabdan yemek yeyir. Hamisi neden ireli gelir? Virusun yarada bileceyi tehlukeden xeberdar olmamaqdan. Televiziyalarda sosial carxlar yox derecesindedir. İshe onlardan bashlamaq lazimdir. Gunde 4-5 defe bu carxlari yayimlamaq, her yash tebeqesine aid verilishler vaxti tamashaciya gostermek lazimdir. Analara poliklinikalarda, qadin meslehetxanalarinda bukletler paylanmalidir. Duzdur, ara-sira bele bukletlere rast gelirem, amma cox deyil, arenani genishlendirmek lazimdir”.
kaspi-Anarim.Az
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023