Oglan ve qiz ushaqlarinin terbiyesinde ferq qoyulmalidirmi? Psixoloqlardan tovsiyeler
Psixologiya / Qadin Dunyasi / Kishi Dunyasi / Saglamliq
10 Shubat 2022
1 739
0
En boyuk edaletsizlik...
Turk professor Sefa Sayqili hesab edir ki, ushaqlar arasinda cinsi ferq qoymadan terbiye etmek edaletsizlikdir.
Uzman hekimin sozlerine gore, oglan ve qiz ushaqlarinin duygulari ferqli oldugu ucun terbiye usulu da ona uygun olmalidir: "Qiz ve oglan ushagini cinsiyyetini her vaxt on plana cixararaq terbiye etmek lazimdir. Oglani qiz, qizi oglan kimi boyutmek onlara edilen en boyuk edaletsizlikdir. Qiz ve oglan fiziki baximdan ferqli yaradildigi kimi, duygulari da ferqli olur. Bu sebebden qiz ve oglan ushaginin terbiyesinde mutleq ferq qoyulmalidir".
Hekim hesab edir ki, cinsi terbiye ushaq yetkinlik yashina catana qeder davam etmelidir: "Cinsi terbiye ushaq boyuyub yetkin, musteqil shexsiyyete cevrilenedek davam edir. Ushaga hem umumi, hem de cinsi terbiye verilmesine erken yashlarindan bashlamaq lazimdir. Bu halda bir cox valideynlerin ehemiyyet vermediyi en cuzi detallar bele, muhum ehemiyyet kesb ede biler. Ata qizlari, ana ise oglanlari cimizdirmekden ne qeder tez uzaqlashdirilsa, bir o qeder yaxshi olar. 5-6 yashli ushaqlarin ekseriyyeti artiq nisbeten musteqil olaraq cimmek, yuyunmaq iqtidarinda olurlar. Onlara, sadece, belini surtmekde, sabunlamaqda ve bashini yumaqda yardimci olmaginiz kifayet eder. Hemcinin, ushagi vannaya da alt paltarinda otuzdurmaq, ona ehtiyaci olan yardimi gosterdikden sonra ise vanna otagindan cixmaq lazimdir ki, diger yuyunmaq hereketlerini ushaq ozu etsin".
"Sen qizsan?"
Anarim.Az kaspi-Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, psixoloq Narinc Rustemova hesab edir ki, valideyn 6 yashina qeder oglan ushagi ile qiz ushaginin terbiyesinde boyuk ferq qoymamalidir: "Ushaq terbiyesinde cinsi ayrimliq muhum rol oynayir. 6 yashina qeder ushaqlarin cinsiyyetini keshf etme donemidir ki, o dovre qeder oglan ushagi qiz kimi, qiz ushagi oglan kimi reftar ede bilir. Bu proses 6 yashina qeder hec bir halda qorxulu deyil. Bezi hallarda 2-3 yashlarinda ushaqlar oz cinsiyyet uzvlerine maraq gostermeye bashlayirlar. Bu, hec de ushagin oz burnuna, qulaqlarina, gobeyine ve diger orqanlarina olan maragindan bashqa bir shey deyil. Bu, sadece, ushagin ozunu derk etmesi prosesidir. Eger ushaginizin bele ishle meshgul oldugunu gorseniz, onu qetiyyen danlamaq, cezalandirmaq olmaz. Bu zaman ehmalca olaraq ushagin bashini bashqa bir maraqli meshguliyyete celb etmek meslehet gorulur. Bu dovre qeder valideynler ushaqlar arasinda keskin ferq qoymamalidirlar. Amma 3 yashindan etibaren ushagin terbiyesi ile meshgul olmaq lazimdir. Bu periodda valideynler bezen mushahide edirler ki, oglan ushaqlari anasinin hundur ayaqqabilarini geyinmek isteyir, qiz da atasinin koyneyini geyinir. Xususen oglan ushaqlarinda bu, panika yaradir. Cunki qiz ushagini dushunurler ki, kishi qeyretlidir, qiz ushagi oglan oyuncagi ile oynayarken valideyn normal qebul edir. Amma oglan ushaginda bu, normal qarshilanmir. Hansi ki tebiidir. Bu donemde ushaq hem qizin, hem oglanin xususiyyetlerini oz uzerinde dashiyir. Her ikisini keshf ederek oyrenmeye, arasindaki ferqi gormeye bashlayir. Valideynler bele situasiya ile qarshilashanda buna gulmemelidir. Lakin yaxshi bir shey olmadigi mesajini da oturmemelidir ki, ushaq bunu oyun shekline cevirib intensivleshdirmesin. Vurmaq, ayiblamaq, utandirmaq, "sen qizsan?", "arvad kimisen" demek de olmaz. Cunki bu donemde hele onun cinsi kimliyi formalashir. Bunlar tebiidir. Ushaq etrafda gorduyu her bir sheyi ozune benzetmeye calishir. Hetta, baxdigi cizgi filminin personasini bele ozune benzedir. Bu, qorxulu deyil".
"İlk sevgili valideyndir"
Psixoloq deyir ki, ushaqlar oz cinsiyyetinin mahiyyetini valideynle mehebbetde derk edirler: "Oglanlar oz cinsiyyetini ana ile mehebbetde, qizlar ise ata ile mehebbetde oyrenir. Oglanin ilk sevgilisi anasi, qizin da ilk sevgilisi atasi olur. Bu donemde qiz ushaqlari oz atalarina boyuk mehebbet besleyirler, eynile oglan ushaqlari da analarina mehebbet gosterirler. Bu periodlarda valideynler anlayish gostermeli, analar qizlarini, atalar da oglanlari qisqanmamalidir. Cunki bu dovrde ushagin aldigi travma irelide onun cinsi kimliyini alcaldir. Qiz ushagi ata ile munasibet qurmursa ve yaxud da natamam ailedirse, mutleq ata obrazini dayi, baba, emi evez etmelidir. Eger bu obraz olmasa, qiz gelecekde oglan kimi boyuyur. Yalniz ana ile unsiyyetde olan oglan ise oz kimliyini oyrenmediyi, hiss etmediyi ucun gelecekde davranishlari daha cox qadin xususiyyetlerine benzeyecek. Qorxaqligi, hessasligi, hadiselere yanashmasi ferqli olacaq. Buna gore de valideyn eks cinse diqqet etmelidir. Mecazi menada ata oz qizinin sevgilisi, ana da oglunun sevgilisi olmalidir".
"Guzesht etme!!!"
Qiz ve oglan arasinda reng ayrimina toxunan psixoloq vurguladi ki, valideynler maksimum bele ayrimlardan qacmalidir: "Bezen valideynler reng ayrimi edirler. Meselen "oglana qirmizi geyinmek olmaz", "qiz ushagi mavi reng geyinmez" kimi fikirler ireli sururler. Gunumuzde reng ayrimi yoxdur. Yeni oglan ushaqlari qirmizi, cehrayi koftalar da geyinir. Ve ya qiz ushaqlari mavi paltarlar geyinirler. Valideynler maksimum derecede reng ayrimindan qacmalidirlar. "Sen qizsan, bu rengde geyinme", "sen oglansan, bu reng geyinmek olmaz" kimi fikirlerden uzaq olmaq lazimdir. Diger hallarda cezalar, qiymetlendirme, heveslendirme her ikisine eyni derecede lazimdir ve arada ferq qoymaga ehtiyac yoxdur. Cezanin agirligi qiz ve ya oglana gore deyishmemelidir. "Bu qizdir, guzesht et" kimi ifadeler ishledilmemelidir".
Cezalar ferqli ola biler, amma...
Psixoloq Huseyn Xelilov ise deyir ki, oglan ushagi esger kimi, qiz da xanim kimi yetishdirilmelidir: "Oglanla qiz ushaginin telim-terbiyesinde ferqli cehetler var. Eslinde terbiye prosesi hamilelikden gedir. Ana ovladini oz betninde terbiyelendirir. Xususile hamileliyin 5-ci ayindan bashlayaraq ana daha cox ovladina musbet sheyler telqin etmeli, ehval-ruhiyyesinin pozitiv olmasina calishmalidir. Psixoloqlarin geldiyi qenaete gore, korpe ushaqlar 5 yashina qeder omurlerinin 60 faizini yashamish olurlar. Yeni shuuralti olaraq onlar bir cox sheyleri goture bilirler. Telim-terbiyede oglan ushaqlarina verilen diqqet qiz ushaqlarindan ferqlenir. Dede Qorqud dastaninda da ata ogluna bir esger kimi yanashir. Ushaga deyilecek nagillar, kitablar da, cizgi filmleri de oglan ushaginin terbiyesine yansiyir. Ushaq ailede cesareti, fedakarligi, paylashmagi gormelidir. Qiz ushagina diqqet oglandan ferqli olur. Qiz ushagi qabaligi, kobudlugu gormemelidir. Onun terbiyesinde usullar ondan ibaretdir ki, dogru danishmaq, cevresinde olan ushaqlarla paylashmagi bacarmaq, edeb-erkan usullarina riayet etmelidir. Ushaq mueyyen hadiseleri shuur altinda saxlayir, sonradan bunu ya musbete, ya da menfiye cevire bilir. Ushagin terbiyesinde daha cox realliqlari gostermek lazimdir. Valideyn eger ushaqlarini cezalandirirsa, ceza usullari doymek, soymek, tehqir etmek deyil, ushagin istediyini vermemekle olmalidir. Amma ne oglani, ne qizi erkoyun boyutmek lazim deyil. Cezalar ferqli ola biler. Amma hec birini erkoyun boyutmek olmaz".
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023