Zekat
İslam
01 Eylul 2014
1 852
0
Zekatin ehemiyyeti
Zekat, İslamin esaslarindan ve ferz emellerinden biri sayilir.
Peygember - ona ve ailesine Allahin salavati ve salami olsun - demishdir: "İslam besh esas uzerinde qurulmushdur: Allahdan bashqa ibadete layiq hec bir tanrinin olmadigina ve Mehemmedin Allahin elcisi olmasina shehadet getirmek, namaz qilmaq, zekat vermek, Allahin Evini hecc etmek ve Ramazan ayini oruc tutmaq".
Qurani Kerimin 82 ayesinde zekat namazla beraber qeyd edilmishdir, bu ise onun ne derecede ehemiyyetli oldugunu gosterir.
Zekat kime vacibdir?
Zekat, nisaba, - yeni zekatin vacib olmasi ucun teleb olunan hedde catan mal-dovlete - sahib olan, her bir azad muselmana vacibdir.
Zekata dushen mal-dovlet novleri
Zekat bu novleri ehate edir: qizil, gumush, bitkiler, meyveler, heyvanlar ve tapintilar.
Birinci: Qizil ve gumushun zekati
Nisabi ve cixarilan miqdari:
Qizilin nisabi iyirmi dinar, muasir olcu vahidi ile teqriben 85 qr edir. Gumushun nisabi ise iki yuz dirhemdir, bu ise teqriben 595 qr edir. Bu qeder malin qirxda biri (yeni, 2,5 %) zekat cixarilir. Peygember demishdir: «Eger senin iki yuz dirhemin varsa ve uzerinden bir il kecibse, onun besh dirhemini zekat cixarirsan. Qizil ise iyirmi dinar miqdarinda olana qeder sene zekat vacib olmur. Eger iyirmi dinara catsa ve uzerinden bir il kecse, yarim dinar zekat vermelisen».
Hemcinin, eyni qayda ile qizil ve gumushden hazirlanmish zinet eshyalarin zekatini vermek vacibdir.
İkinci: Bitki ve meyvelerin zekati
Uca Allah buyurur: "Talvar uzerinde olan ve talvarsiz oz govdesi uzerinde duran baglari, dadlari muxtelif olan xurma ve denli bitkileri, bir-birine benzeyen ve benzemeyen zeytunu ve nari yaradan Odur. Bar verdiyi zaman onlarin meyvesinden yeyin, yigim gunu zekatini verin, lakin israf etmeyin. Shubhesiz ki, Allah israf edenleri sevmir” (el-Enam, 141).
Zekat cixarilan novleri:
Zekat yalniz ashagidaki hedisin aciqladigi dord novden cixarilir.
Peygember yalniz bu dord novden zekat almagi emr etmishdir: «bugda, arpa, xurma ve kishmish».
Nisabi: Bitki ve meyvelerin zekatinin vacib olmasi ucun ashagidaki hedisde deyilen nisaba (miqdara) catmasi shertdir.
Peygember demishdir: «Sayi beshden az olan deveye, besh uqiyyeden (595 qr) az gumushe ve besh veseqden (612 kq) az olan mehsula zekat dushmur».
Cixarilan miqdari:
Peygember demishdir: «Cay ve yagish suyu ile suvarilan mehsulun onda biri (10/1), deve ile quyudan su cixarilib suvarilan mehsulun ise iyirmide biri (20/1) zekat cixarilmalidir». Hemcinin, o demishdir: «Yagish, bulaq ve ya golmecelerdeki su ile suvarilan mehsulun onda biri, el ile suvarilan mehsulun ise iyirmide biri zekat cixarilmalidir».
Ucuncu: Heyvanlarin zekati
Zekata dushen heyvanlar uc qisdir: deve, inek ve qoyun (keci de qoyun fesline aiddir).
Devenin zekati:
Nisabi: Peygember demishdir: «Sayi beshden az olan deveye zekat dushmur».
Cixarilan miqdari: 5–9 qeder olan develerden bir qoyun zekat verilir; 10-14 qeder iki; 15-19 qeder uc; 20-24 qeder dord; 25-35 qeder biryashli deve; 36-45 qeder ikiyashli; 46-60 qeder ucyashli; 61-75 qeder dordyashli; 76-90 qeder iki bash biryashli deve; 91-120 qeder iki bash ucyashli deve, 121-den cox olduqda uc bash ikiyashli ve belece her artan qirx deveye gore bir bash ikiyashli, her artan elli deveye gore ucyashli deve zekat verilir.
İneyin zekati:
Nisabi ve cixarilan miqdari: Muaz ibn Cebel deyir ki, «Peygember meni Yemene gonderdi ve mene her qirx ineye gore ikiyashli, her otuz ineye gore ise biryashli dishi ve ya etkek dana, zekat goturmeyi emr etdi».
Qoyunun zekati:
Colde qidalanan 40-120 qeder qoyuna bir qoyun, 121-200 qeder iki qoyun, 201-300 qeder uc qoyun zekat verilir. Eger yuzden cox olarsa, her yuz qoyuna gore bir qoyun zekat verilir. Eger kiminse colden qidalanan heyvanlarinin sayi qirxdan bir eded az olsa, ona zekat vacib deyildir. Yalniz heyvan sahibi oz isteyi ile zekat vere biler».
Mal-qaradan cixarilan zekatin shertleri:
1. Nisab: Bu shert oten hedislerde qeyd edilmishdir.
2. Zekata dushen malin uzerinden bir il kecmelidir. Peygember demishdir: «Uzerinden bir il kecmedikce mala zekat dushmur».
3. Heyvan ilin ekser hissesini bagli mekanda deyil, colde qidalanmalidir. Peygember demishdir: «Eger qoyun colden qidalanirsa, qirxla, yuz iyirmi arasinda olan qoyuna bir bash qoyun cixarilir...»
Hansi mali zekat goturmek olmaz?
İbn Abbas deyir ki, Peygember Muazi Yemene gondererken ona demishdi: «(zekati yigarken) insanlarin en yaxshi mallarini goturme...».
Enes deyir ki, Ebu Bekr ona mektub yazib Allahin Peygemberine emr etdiyi zekati bildirir. Mektubda deyilirdi: «Zekati, elden dushmush, eyibli heyvanla ve ya keci ile vermek olmaz. Eger zekat toplayan istese, (bu heyvanlarin kasiblar ucun daha faydali oldugunu gorse) goture biler».
Dorduncu; Tapinti malin zekati
Bu, kecmishde torpaq altinda qalmish ve hec bir muqabil olmadan, asanliqla elde edilmish xezinedir.
Bunun zekati derhal verilir. Bir ilin kecmesi ve ya nisaba catmasi shert deyildir. Buna delil, Peygemberin bu sozunun umumi menasidir: «Tapintinin beshde biri zekat verilmelidir».
Zekatin paylanmasi
Uca Allah buyurur: "Zekatlar Allah terefinden bir ferz olaraq yalniz yoxsullara, kasiblara, onu yigib paylayanlara, qelbleri İslam dinine isinishdirilecek kimselere, kolelerin azad olunmasina, borclulara, Allah yolunda cihad edenlere ve musafirlere mexsusdur. Allah Bilendir, Mudrikdir” (et-Tovbe, 60).
Bu sekkiz qism insanlar ashagidakilardir:
1. Yoxsullar: Peygember demishdir: «Zekat varli ve saglam insana halal deyildir».
2. Miskinler. Peygember demishdir: «Miskin, insanlarin yanina gelib dilencilik edib, bir-iki loxma ve xurma goturub geden kimse deyil». Sehabeler dediler: Ey Allahin elcisi, bes miskin kimdir? O dedi: «Miskin, ehtiyacini odeye bilmeyen, bununla bele, ehtiyacli oldugunu camaata bildirmeyen ve insanlardan hec ne istemeyen kimsedir».
3. Zekat yigib paylayanlar: Bu, camaatdan zekat toplamaq ve bu sahede xidmet gostermekle meshgul olan insanlardir. Onlar etdikleri ishin muqabilini zekatdan gotururler.
4. Qelbleri İslama isinishdirilecek kimseler: İnsanlardan bezilerine İslami qebul etsinler deye, bezilerine ise İslami gozelleshsin ve qelbi tam isinishsin deye zekatdan pay verilir.
5. Azad edilecek koleler: Bu butun kolelere aiddir. Oz koleni ve ya hansisa qulu alib azad etmeyin savabli bir ish olmasi haqqinda coxlu hedisler revayet olunmushdur. Allah, azad edilen kolenin her ezasina gore, kole azad eden shexsin gunah ishleden her ezasini cehennem odundan xilas edir. Hetta zina etdiyi ovret yerini de cehennem odundan qoruyar azad eder. Kole azad edene verilen bu mukafat etdiyi emelinin qarshiligidir. Uca Allah buyurur: «Siz ancaq etdiyiniz emellerin cezasini alacaqsiniz» (es-Saffet, 39).
6. Borclular: Bunlar bir nece qisme bolunurler: İnsanlarin munasibetlerini islah etmek ucun ozunu borca salan, yaxud kiminse borcunu odemeye boyun olub sonradan odeye bilmeyen, yaxud oz borcunu odemekde aciz olan, yaxud gunah ishleyib borc edib sonra tovbe eden. Bu kimi insanlarin borclarini zekatdan odemek olar.
7. Allah yolunda olanlar: Onlar dovlet xezinesinden maash almayan konullu doyushculerdir. Hemcinin, hecc etmek de Allah yolunda olmaq sayilir.
8. Yolcular: Bu, bashqa olkeye sefer edib yolunu davam etdirmeye imkani olmayan kimsedir. Belesine oz olkesine catmasi ucun zekatdan lazimi mebleg odenilir. Hetta onun oz olkesinde mal-dovleti olsa da, ona komek edilir. Hemcinin, bu, oz olkesinden sefere cixmaq isteyen, amma bunun ucun kifayet qeder vesaiti olmayan kimselere de aiddir. Bele olduqda gedib-qayitmasi ucun zekatdan kifayet qeder ona komek edilir. Peygember demishdir: «Bu besh qism varli insanlardan bashqa, diger varli insanlara zekat halal deyil: Zekat ishine baxan, yaxud zekata verilen sheyi oz mali ile alan, hansisa ishi Allah rizasina yoluna qoymaq ucun borc eden, Allah yolunda doyushe cixan, yaxud sedeqe verilmish kasib insanin varliya etdiyi hediyye».
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023