Zencirotunun, aciqovuqun faydalari
Saglamliq
10 Temmuz 2022
1 979
0
Zencirotu coxillik ot bitkisi olub, Asrtakimiler fesilsine aiddir. Bu bitki en cox MDB olkelerinde bitir. Onu xalq arasinda muxtelif adlarlar da taniyirlar. Zencirotunun elme 2000-e yaxin novu melumdur, amma, 70 novu deqiq oyrenilib. Onun en cox ashagidaki novlerine rast gelinir:
* Adi zencirotu - bu bitkinin en cox rast gelinen novu sayilir.
Anarim.Az immunitet-Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, bu nove sahe, aptek ve ya derman zencirotu da deyilir. Zencirotu en cox sahelerde, istifade olunmayan erazilerde, yol kenarlarinda bitir. Rusiyada, Belorusiyada, Qafrazda, Ukraynada ve Orta Asiya olkelerinde yabani halda yetishir.
* Adi zencirotu - Rusiyanin qirmizi kitabina dushub. Zencirotunun bu novu ciceklerinin renginin diger novlerden ferqlendiyine gore secilir. Onun leceklerinin orta hissesi ag, kenarlari ise sari rengde olur.
* Agbeniz zencirotu - Kamcatkada bitir. Bu uzaq shimal olkelerinde dekorativ cicek hesab edilir.
* Payiz zencirotu - en cox Krim yarimasinda, Balkan olkelerinde bitir.
* Duzyarpaq zencirotu - Yaponiyada, Cinde, Koreyada ve Primorskda bitir.
Zencirotu 10-50 sm hundurluyune qeder qalxa bilir. Onun uzun yarpaqlarinin kenarlari kesik, dishli formada, koku ise mil olub 20 sm derinliye qeder uzana bilir. Onun toxumlari yumshaq ve ucucu olur.
Zencirotunun faydali xususiyyetleri
Bu bitkinin 100 qraminin terkibinde ashagidaki maddeler var:
- Su - 85,6 qr
- Zulal - 2,7 qr
- Yaglar - 0,7 qr
- Karbohidratlar - 9,2 qr
- Qida lifleri - 3,5 qr
- Kalori - 45 kKal.
Zencirotunun terkibi kalsium, kalium, natrium, fosfor, maqnium, demir, selen, sink, marqanes, C, E, PP, K, A, B1, B2, B6, B9 vitaminleri ile zengindir. Zencirotu qurudulduqdan sonra da onun terkibinde olan vitaminlerin keyfiyyeti itmir. Zencirotu ciceyinde karotinoidler( taraksantin, kaucuk, selik, flavonsantin), ucucu yaglar, triterlenov spirti(arnidol, faradiol), inulin, qatran, kaucuk, A, B1, B2, C vitaminleri ve mineral duzlar var. Zencirotu kokunun 25%-ni inulin, triterpenov birleshmeleri(amirin,tarakserol ve s.) tanin maddeleri, qetran, mineral duzlar(coxlu miqdar kalium), inozitler, steroidler, xolin, vitaminler, kaucuk, ucucu yaglar, flavonoidler var.
Zencirotundan hansi meqsedle istifade edilir?
* Qurudulmush zencirotundan muxtelif bitki caylarinin hazirlanmasinda istifade edilir.
* Zencirotunun yashil yrpaqlarini duzlu suda isladib, sonra ustune istiot seperek yedikde dadli olur.
* Teze acmish zencirotu ciceklerini marinadlashdirib demlemelerin ve losyonlarin hazirlanmasinda istifade edilir.
* Zencirotu ciceyinin shiresi kosmetologiya sahesinde genish istifade olunur.
Mualicevi xususiyyetleri
Uzun iller boyu zencirotundan orqanizmin yenileshmesi ucun istifade edilib. Onun hezm sistemini suretlendirdiyi, mede shirsinin ifraz olunma funksiyasini yaxshilashdirdigi, ishtahani artirdigi, metobolizmi normallashdirdigi oz subutunu tapib. Zencirotu od durgunlugu zamani yigilib qalmish odun axmasini suretlendirir, qanda shekerin miqdarinin artmamasini nezaret altinda saxlayir, orqanizmin tonusunu yukseldir, immuniteti artirir. Zencirotundan hem tibbde, hem de xalq tebabetinde istifade edilir. Onun koku qanda olan xolesterinin miqdarinin azalmasina sebeb olur. Zencirotundan hazirlanmish shire qaraciyerin feaiyyetini yaxshilashdirir. Zencirotu kokunun uyudulmushunden elde olunan tozu yaralara sepdikde qisa bir zamanda sagalir. Bu tozu icdikde qanda shekerin miqdari ashagi dushur. Oftolmoloqlar zencirotu kokunden hazirlanan tozu icen adamlarin gorme qabiliyyetlerinin yaxshilashdigini soyleyirler. Uzun muddet onu qebul elemek ise gozun katarakt xesteliyinin elametlerinin azalmasina sebeb olur. Zencirotu bitkisinin mualicevi xususiyyetleri cox genishdir. Bu sebebden de onu dunyanin en qiymetli derman bitkileri ile muqayise elemek mumkundur. Braziliyada zencirotunun sinqa, qaraciyer ve sidik sistemi xesteliklerinin dermani kimi taniyirlar. Kosta-Rika apteklerinde zencirotunu shekerli diabet xesteleri ucun dermanlar satilan apteklerde satirlar. Qvatemalada zencirotundan anemiyanin kopleks mualicesi ve orqanizmin mohkemlenmesi ucun istifade edirler.
Tibbde zencirotundan istifade olunmasi
Tibbi apteklerde zencirotu koku Taraxacum(Radix), bitkisinin sixilmish suyunu ise Taraxacum (Ekstraktum spissum)adi ile satilir.
Qigirdaq toxumanin berpasi ucun hazirlanan xususi dermanin terkibinde zencirotu var. Bu derman tamligi pozulmush qigirdaq toxumanin berpa edilmesi ucun hazirlanib ve oynaqlarin strukturunun berpasina ve hereketin normallashmasina sebeb olur.
Xaliq tebabetinde istifadesi
* 1 xorek qashigi zencirotu kokununu 2 stekan suya elave edib zeif odun ustunde 10 deqiqe qaynadib, 2 saat saxlanilir. Bu demlemeden gunde bir-nece defe, her defe 0,5 stekan icdikde orqanizmde olan artiq maye xaric olunur, od kisesi boshalir, qaraciyerin fealiyyeti yaxshilashir. Demleme derman qebulu sebebinden korlanmish qaraciyerde olan toksikoz ve antibiotik elametlerini aradan qaldirir. Demleme shekerli diabet xesteleri ucun cox faydalidir. Zencirotu demlemesi ishtahani artirir, virus eleyhine tesir gosterir, orqanizmin mudafie quvvelerini yukseldir.
* Zencirotu ciceyinin demlemesini gunde 2-3 defe, her defe yarim stekandan artiq icmek meslehet deyil.
* Kokunden hazirlanan miksturadan gun erzinde 1-2 xorek qashigi icmek qani temizleyir, sidikqovucu tesir gosterir, sariliq, podaqra ve derinin iltihabi xestelikleri zamani cox faydalidir. Miksturani hazirlamaq ucun 100 qram zencirotu kokunu sixib,15 qram su ve 15 qram qliserinle qarishdirmaq lazimdir.
* Zencirotu yarpaqlarindan hazirlanmsh demleme ishtahanin acilmasina sebeb olur. Bunun ucun ise 1 xorek qashigi xirdalanmish teze zencirotu yarpaqlarini 2 stekan qaynayan suyun icerisine tokmek ve 12 saat saxlamaq lazimdir. Qarishim gunde 3 defe yemeden yarim saat evvel 1/3 stekan qebul edilir.
* Zencirotu shiresi revmatizin sagalmasina sebeb olur. Bu zaman eyni miqdarda zencirotu shiresi ile sheker tozu qarishdirilir ve soyuducuda saxalnilir. Gun erzinde 1 cay qashigi her defe yemekden evvel icilir.
* Zencirotundan xolesterinin azalmsi meqsedile istifade etdikde bir orta olculu zencirotu kokunu 3 gun muddetinde 1 stekan suda saxlayib icmek lazimdir. Gun erzinde qebul edilen suyun miqdarini artiraraq 400 ml-e qeder catdirmaq lazimdir.
* Hepatit zamani zencirotu yarpaqlarini gun erzinde yeyilen salatlarin tekibine qatmaq lazimdir.
* Cillerden xilas olmaq ucun de zencirotundan istifade edilir. Bunun ucun 2 xorek qashigi xirdalanmish zencirotu kokunu 300 ml suda 15 deqiqe qaynadib soyuduqdan sonra uzun derisini silmek lazimdir.
* Gormeni yaxshilashdirmaq meqsedile 3:2:4 miqdarda zencirotu koku, sogan ve bal qarishdirilaraq bir-nece saat qaranliqda saxlamaq lazimdir. Bu qarishimi gozun ust qapagina kompres sheklinde qoymaq kakatartin artmasinin qarshisini alir.
Sherq tebabetinde istifadesi
Cinliler min il evvellerden zencirotu istifade edir. Onlar zencirotunu sidikqovucu, shekersalici, spazmolitik, xerceng eleyhine, antibakterial ve gobelek eleyhine tesir vasitesi kimi qebul edirler.
Orta Asiya olkelerinde zencirotunun cavan yarpaqlarindan qanazliginin mualicesi zamani istifade olunur.
Elmi arashdirmalarda
Zencirotunun muxtelif novleri ile 2000 min ildir ki, Cin tebabeti meshgul olur. Bu sebebden de muasir tibb elmi bu bitki uzerinde arashdirmalar aparir. Onun faydalari barede bir cox muasir alimler de musbet rey verirler. Ondan xercengin muxtelif novlerinde(melanoma, deri xercengi ve s.) istifade edilir. Zencirotu orqanimdeki serbest radikallara qarshi mubrize aparir, toksinleri xaric edir, xerceng huceyrelerinin emele gelmesinin qashisini alir. Zencirotunun terkibindekiler xerceng xesteliyi zaman da xesteliyin artmasinin qarshisini alir.
Kulinariyada ve dietologiyada
Zencirotundan hazirlanan en meshhur resept zencirotu sherabidir. Dunyaca meshhur fantastik eserler yazan Rel Bredberi ozunun "Zencirotu sherabi" romanini da buna hesr etmishdir. Bu sherabin hazirlanmasi cox sadeddir. 4,5 litr suya, yarim stekan sheker tozu ve 500 qram kishmish elave edib qarishdirmaq lazimdir. Qarishima 10 qram sherab mayasi ve 4,5 litr qazani dolduracaq qeder zencirotu lecekleri elave olunur. Qarishim qaynadilir ve suzulub bir-nece gun saxlanilir. Soyuduqdan sonra ise ona 4 limonun shiresi elave edilir.
Bezi olkelerde zencirotunu kofeye elave edirler, bezilerinde ise onun leceklerinden murebbe bishirilir.
Zencirotunun zererli ve tehlukeli xususiyyetleri
Zencirotu orqanizmde qebul edilen derman preparatlarinin tesirini azalda bilir. Zencirotu orqanizmin turshulugunu azaltmaq qabiliyyetine malikdir. O mede shiresinin azalmasina sebeb ola bilir.
Qandurulducu dermanlarla qebul edlmesi qanaxmalara sebeb ola bilir.
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023