Atmosferin alt qatlarında ozon kəskin artıb Qadin Dunyasi

Anarim.Az teqdim edir

Atmosferin alt qatlarinda ozon keskin artib

Ekoloqlar mueyyen edibler ki, Hindistan, Malayziya ve İndoneziyanin en boyuk sheherlerinde, elece de planetin diger regionlarinin meqapolislerinde atmosferin alt qatlarinda ozonun konsentrasiyasi son 20 ilde iki defe artib. Ona gore de hemin yerlerde havanin keyfiyyeti pisleshib. Bu barede melumat "Science Advances jurnalinda yer alib.
Anarim.Az AZERTAC-a istinaden bildirir ki, tedqiqatin muelliflerinden biri, Boulderde Kolorado Universitetinden (ABSh) ekoloq Odri Qodel deyib: "1994-cu ilden bashlayaraq İAGOS proqrami cercivesinde her teyyarede aletler troposferin ashagi qatlarinda ozonun seviyyesini olcur. Biz bu melumatlardan planetin 11 regionunda ozonun konsentrasiyasini izlemek ucun istifade etdik".
Umumdunya Sehiyye Teshkilatinin qiymetlendirmesine gore, her il atmosferin muxtelif zererli maddeler ve kanserogenlerle cirklenmesi neticesinde teqriben 7 milyon insan olur. Tedqiqatcilarin coxunun fikrince, olum sayinin real miqdari daha cox ola biler. Lakin alimler havada hansi nov cirklendiricilerin insanlarin ve ev heyvanlarinin saglamligi ucun daha cox tehlukeli olmasi barede umumi fikre gelmeyibler. Bu cirklendiriciler sirasina molekulu uc oksigen atomundan ibaret ozon da daxildir. Ozon Yer atmosferinin ashagi qatlarina dushende onu ultrabenovsheyi shualardan qorumaqdan el cekir ve guclu istixana qazina cevrilir.
Odri Qodel ve onun hemkarlari bu qazin konsentrasiyasinin son on ilde nece deyishmesi haqqinda ilk melumati elde edibler. Bunun ucun onlar İAGOS proqrami cercivesinde avialaynerlerde qurashdirilmish aletlerden 30 minden cox olcme melumatini tehlil edibler. Melum olub ki, son 20 ilde Yerin atmosfer tebeqesinin alt qatlarinda ozonun konsentrasiyasi butovlukde, habele bir cox iri sheherlerde suretle artib. Her on ilde orta hesabla 5 faiz, Malayziyanin, Hindistanin, İndoneziyanin, Cinin shimal hissesinin en boyuk sheherlerinde, habele ABSh ve Kanadanin qerb sahillerinde 30-70 faiz yukselib.
Bu artimin esas menbeyi Yerin tropik erazileri olub. Hemin yerlerde son iller azot-oksid tullantilarinin hecmi keskin coxalib ki, bu sebebden de troposferde ozon molekullari yaranir. Alimlerin fikrince, bu qazin texminen butun boyuk menbeleri Cenubi ve Cenub-Sherqi Asiya erazilerinde cemlenib.
Tedqiqatcilar bu nezeriyyeni yaxin vaxtlarda NASA-nin ve EKA-nin iqlim peyklerinin azot-oksidleri ve diger qazlarin konsentrasiyasi haqqinda melumatlari esasinda yoxlamagi planlashdirirlar. Onlar umid edirler ki, aparilan tehliller tullantilarin menbelerini lokallashdirmaga ve yaxin on ilde boyuk sheherlerin troposferinde ozonun hansi suretle coxalmasini mueyyenleshdirmeye komek edecek.
Anarim.Az /news.milli.az

(Anarim.Az - in Qadin Dunyasi Bolumu)
Qadin Dunyasi

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023