Anarim.Az teqdim edir
COVİD-19 xesteliyi ile mubarize cercivesinde Azerbaycanda da tetbiqi planlashdirilan seroloji test usulu diger test novleri ile muqayisede cemiyyete cox tanish olmasa da, digerlerine nisbeten daha yaxshi neticeler elde etmek ucun effektiv istiqamet hesab olunur.
Publika.az seroloji test ve detallari ile oxucularini tanish edir.
İmmun sisteminin bir parcasi olan ve orqanizmdeki yad cisimlerle mubarize aparan Y shekilli proteinlere antitel ve ya tibbi adi ile "immunoqlobulin" deyilir. Antigen kimi taninan bu yad maddeler her hansi bakteriya, virus ve ya kimyevi maddeler ola biler. Yad cisimler ucun ifraz olunan her cur antitel benzersizdir ve antigen uzerindeki qurulushu tanimaq ucun istifade edilir. Belelikle, antiteller antigenleri orqanizmden kenarlashdirmaq ucun onlara birleshir ve immun sistemi ucun kompleksler yaradir.
"Seroloji testi" adi verilen antitel testi pasiyentden goturulen qan numunesinde mueyyen bir antitelin movcudlulugunun mueyyen edilmesi ve ya varsa, miqdarinin teyin olunmasi ucun gorulen prosedurdur. Bezi antitel testleri mueyyen bir antitel novune fokuslanir. Meselen en cox antitel testleri İgM, İgG ve İgE-dir.
Seroloji testlerin tetbiqinin ehemiyyeti
Mueyyen bir mikroorqanizme qarshi yaranan immun veziyyetini deyerlendirmek,
Mueyyen bir infeksiyanin hereketini mushahide etmek,
Yoluxucu antigene meruz qalma veziyyetinin arashdirilmasi,
Qan kocurulmesinin reaksiyasi ve ya kocurulen bir orqanin orqanimz terefinden reddedilme sebeblerini arashdirmaq,
Allergiya, Hepatit, QİCS, qaraciyer xestelikleri, farengit, tiroid ve ya avtoimmun problemlerinden qaynaqlanan catishmazliqlarin diaqnozunu qoymaq.
Seroloji testler kimlere tetbiq oluna biler?
Antitel testi ceshidleri orqanizminde bakteriya ve ya virus oldugu ehtimal edilen shexslere tetbiq edilir. Meselen, İgG antitel testi yoluxucu xesteliklere meruz qalmish pasiyentlerde xesteliyin diaqnozu, mushahidesi ve ya immun sisteminin veziyyetinin deyerlendirilmesinde istifade edilir. Benzer formada xestelere tetbiq olunan İgM antitel testi qan dovrani ve limfatik sistemlerde ashkarlanan yoluxucu xesteliklerin mueyyen edilmesi ve immunitetin veziyyetinin yoxlanilmasi ucun aparilir. Bunlardan ferqli olaraq İgA antitel testine immun sistemi catishmazliginin deyerlendirilmesi veziyyetinde ustunluk verilir.
Seroloji testler ve COVİD-19 elaqesi
Seroloji testler koronavirus pandemiyasi sebebile son dovrlerde olduqca tez-tez adicekilen test novune cevrilib. Pandemiya sebebile gorulen qabaqlayici tedbirlerin aradan qaldirilmasi ve ikinci dalganin yayilmasinin qarshisinin alinmasi ucun gorulen ishler cercivesinde antitel testleri tetbiq ederek, xususile, yeni tip koronavirusa qarshi immunu olan shexslerin mueyyen edilmesine bashlanilmishdir.
COVİD-19 ucun hazirlanan antitel testleri, oncelikle, infeksiyaya yoluxmush ve daha sonra sagalmish xestelerin qanlarinda movcud virusa qarshi yaranan antitellerin mueyyen edilmesi ucun istifade olunur. Bununla yanashi, infeksiyaya yoluxan, lakin xesteliyin simptomlarini buruze vermeyen shexslerin de mueyyen edilmesi ucun bu testlere muraciet olunur.
Dunya miqyasinda COVİD-19 xesteliyinin simptomlarini buruze veren her kese koroavirus testi tetbiq olunmadigi ushun virusun yoluxdugu insan sayi tam olaraq mueyyen edilmeyib. Buna elave olaraq, virus dashiyicilarinin bele simptom buruze vermeyen, yeni asimptomatik shexsler oldugu her kese aydindir. Bu insanlarin ozu COVİD-19 xesteliyini yungul kecirseler de, bashqalarini yoluxdurma riski dashidiqlari ucun ehemiyyetli movqeye gelibler. Bu istiqametde hem real statistikanin elde olunmasi, hem de toplumun qazandigi immun sistemi seviyyesinin deyerlendirilmesi baximindan antitel testleri ehemiyyet dashiyir.
Butun dunya miqyasinda pandemiyanin seviyyesinin anlashila bilmesi ucun qlobal seroloji testlere muraciet olunmasi desteklenmekdedir.
Burada diqqetceken daha bir meqam movcuddur. Seroloji testlerin orqanizmde SARS-CoV-2 virusunu ashkarlamasi orqanizmde bu virusa qarshi immun yaranib-yaranmadigini tam olaraq mueyyen ede bilmir. Bu cercivede COVİD-19-a qarshi immunun mueyyen edilmesi istiqametinde bir test yoxdur. Movzu ile elaqedar qeyd paylashan Umumdunya Sehiyye Teshkilati virusa qarshi antitel yaranmasi movzusunda arashdirmalarin aparildigini bildirib. Aparilan arashdirmalarin boyuk qismi virusdan qaynaqli xestelenen ve sagalan shexslerde antitellerin yaranmasi, daha sonra onun ashagi seviyyede qalmasi istiqametinde gedib. UST bildirir ki, xestelikden sagaldiqdan sonra guclu immun sistemi yarana biler.
Seroloji test nece tetbiq edilir?
COVİD-19 xesteliyi ucun tetbiq edilen seroloji test esnasinda muxtelif analiz usullari ve ferqli antitel tipleri analiz edilir. Bunlar İgG, İgM ve İgA immunoqlobulinleridir.
Antitel testi 2 muxtelif sade usulla tetbiq olunur. Bunlardan birincisi suretli diaqnoz kitleridir. Evde de istifade olunan bilen bu kitler 15 deqiqe erzinde netice verir. Lakin antitel ifrazi mueyyen qeder zaman teleb etdiyi ucun virusun orqanizme daxil olduqdan sonraki gunlerde aparilan testler etibarli netice vermeye biler. İkinci usul ise labiratoriya sheraitinde analiz edilen qan numuneleridir. Bu usul daha deqiq netice verir. Bu usulun cavabi 3-5 gun erzinde hazir olur.
COVİD-19 xesteliyine qarshi yaranan İgA ve İgM antitellerinin ashkarlanmasi ucun tetbiq edilen test neticesinin pozitiv olmasi, pasiyentin yaxin muddetde virus ile qarshilashdigini gosterir. Bunun eksine, infeksiyaya yoluxmush shexsin orqanizminde virusa cavab olaraq hele de antitel yaranmamasi ucun kifayet qeder zaman kecmediyi ucun cavablar neqativ cixa biler. İgG antitellerini hedef alan testlerin pozitiv cavablari 10 gun erzinde cixir. Pasiyentin virusa immun sistemi ile reaksiya vermesinin mueyyen edilmesi İgG antitelinin pozitiv cavab vermesidir. Xususile, xesteliyi asimptomatik shekilde keciren shexslerin mueyyen edilmesinde bu netice daha ehemiyyetlidir.
Zumrud Kerimova