Anarim.Az teqdim edir
Afrika qitesinde COVİD-19-dan daha oldurucu olan malyariyaya care tapilmir. Bildirilir ki, Burkina-Fasoda bir cox xestexanada hele indiye qeder koronavirusdan olum qeyde alinmayib. Ancaq malyariyaya gore artiq mezarliqlarda yer qalmayib. Bu xesteliye hetta "unudulmush epidemiya" da deyirler. Agcaqanadlar terefinden yayilan xestelik ilde 400 min insanin olumune sebeb olur. En boyuk risk qrupunda olanlar ise afrikali ushaqlardir.
Burkina-Fasonun Sehiyye İnstitutunun regional direktoru Halidou Tinto koronavirusun malyariyadan daha artiq diqqet cekmesinin onlari qezeblendirdiyini bildirib. Onun fikrince, malyariya Qerb olkelerinde yayilsaydi, caresi coxdan tapilardi.
Bes ne ucun bu xestelik diqqetden kenarda qalib? Malyariyani tamamile nece mehv etmek olar?
Publika.az-a danishan hekim-cerrah, professor Adil Qeybulla bildirib ki, bu xesteliyin ozunun xususi endemik ocaqlari var ve hemin erazilerde daha cox yayilir: "Malyariya heyvan mensheli infeksiyadir. Xestelik xususi malyariya agcaqanadlari vasitesile yayilir. Malyariya ayri-ayri yerlerde, en cox da agcaqanadlar toplanan mekanlarda olur. Azerbaycanda da zamaninda yayilmishdi ve Aran bolgesi xestelikle mubarize aparirdi. Umumiyyetle, xesteliyin yayildigi xususi zonalarda malyariyadan xeyli insan heyatini itirirdi. Ancaq hazirda bu xesteliyin mualicesi ucun xeyli derman preparatlari var. Bu shekilde malyariyadan xilas olmaq mumkundur".
A.Qeybulla hesab edir ki, Burkina-Faso kimi yerlerde karantin elan olunmali, Umumdunya Sehiyye Teshkilati (UST) terefinden lazimi tedbirler gorulmelidir: "Cixish yolu yalniz budur. Duzdur, malyariyanin boyuk bir pandemiyaya cevrilme ehtimali yoxdur. Cunki tarixde bele numuneler de movcud deyil. Ancaq her halda insan itkisi hamini narahat edir. İnsan olumu Umumdunya Sehiyye Teshkilatini da narahat etmelidir. Ona gore de dushunurem ki, hec olmasa bu teshkilatin numayendeleri yerli orqanlara tovsiyeler vermeli, lazimi derman vasitelerinin alinib istifade edilmesi ile bagli gosterish vermelidirler. UST bu meseleni idare etmelidir ki, xestelik daha genish erazilere yayilmasin".
Hazirda koronavirusa care kimi dunyada vaksinasiya prosesi suretle aparilir. Malyariya eleyhine ise peyvendin kifayet qeder istehsal olunmadigi bildirilir.
Qeyd edek ki, malyariya peyvendinin genish shekilde istehsal edilmemesinin temel sebebi maddiyyatdir. ABSh koronavirus peyvendi ucun 9 milyard dollar xercleyib. Dunyada malyariya arashdirmalarina ise 2007-2018-ci illerde cemi 7,3 milyard dollar serf olunub. Afrika olkeleri arasinda da iqtisadi cehetden daha zeif olanlar xestelikden xususile eziyyet cekir.
Akqabay Miradov