Anarim.Az teqdim edir
Milli Meclisin iyunun 13-de kecirilen iclasinda cixish eden millet vekili Qenire Pashayeva Azerbaycanda sonsuzluq hallarinin sayinin gun kecdikce artdigini diqqete catdirib. Millet vekili "Reproduktiv saglamliq haqqinda" qanun qebul edilmesinin vacibliyini vurgulayib.
"Bu qanun sonsuzluq problemi olan ailelerin komeyine cata biler. Lakin ne Sehiyye Nazirliyi, ne de TEBİB bu mesele ile bagli cixish yolu tapa bilmir", - deye Qenire Pashayeva cixishinda bildirib.
Deputat Reshad Mahmudov da illerdir muzakiresini gozleyen "Reproduktiv saglamliq haqqinda" qanun layihesinin, nehayet, muzakireye cixarilmasini teklif edib:
"Olkemizde uzun illerden beri ovlad sahibi olmaq isteyen, amma buna maddi imkani catmayan vetendashlarimiz var. Onlar "Reproduktiv saglamliq haqqinda" qanun qebul edilmediyine gore ovlad sahibi ola bilmediklerini bildirirler".
Reshad Mahmudov
Reshad Mahmudov bildirib ki, qanunun predmeti tamam bashqa meselelerdir: "Ushaq sahibi olmaq ise ferdlerin saglamligi ile baglidir ve bu, dovlet nezaretinde olsa yaxshi olar. Hokumet uzvlerinin de burada olmasindan istifade ederek bu teklifimi vermek isteyirem. Eminem ki, suni mayalanma ile elaqedar azi ilde 200-250 nefer ucun ayrilacaq mebleg ele de cox deyil. Bu, Prezident İlham Eliyevin sehiyye sahesinde ortaya qoydugu xususi desti-xette de uygun olar. Suni mayalanma ucun dovlet budcesinden pul ayrilsa, yaxshi olar".
Siyavush Novruzov
Komite sedri Siyavush Novruzov ise cixishinda hemkarinin teklifine ferqli movqeden yanashib. O qeyd edib ki, suni mayalanma ile dunyaya ushaq getirmek olmaz: "Allah qismet elemeyibse, Allahin eleyhine getmek olmaz. Rusiyada bir nefer 40 ushaq dunyaya getirir. Amma bize yarashmaz. Azerbaycanda "Reproduktiv saglamliq haqqinda" qanunun qebul edilmesi yolverilmezdir. Bu qanun layihesi coxdandir Milli Meclise teqdim olunurdu. Men Parlamentde Dini komitenin sedri olanda 5 il imkan vermedim ki, qanun layihesi qebul olunsun. O qanun bizim milli mentalilete uygun layihe deyil. Suni mayalanma ile dunyaya ushaq getirmek olmaz. Ona gore de bele sheyleri burada muzakire etmeyin hec bir yeri yoxdur".
Xatirladaq ki, ilk defe 1978-ci ilde Boyuk Britaniyada tetbiq edilen suni mayalanma 2004-cu ilden etibaren Azerbaycanda da heyata kecirilir. Bele ki, bu prosedur olkemizde ilk defe Aile Planlama Merkezinde heyata kecirilib.
Melumata gore, olkede suni mayalanma tetbiq edilen klinikalarda ay erzinde 100 aileye suni mayalanma icra edilir. Olkede de 4 bele aktiv merkez var, netice etibarile ay erzinde Azerbaycanda 400-450 suni mayalanma icra edilir. Bu say bir il erzinde 5000-5500 ola biler. Son olaraq ise hesablarimizla deye bilerik ki, suni mayalanma tetbiq edilen ilden bu gune kimi 85 000-90 000 suni mayalanma icra olunub. Bundan elave, 2-ci, 3-cu ushaq ucun de muracietler oldugu melumdur.
Suni mayalanma nedir, bu proses nece aparilir?
Ekspertler qeyd edir ki, suni mayalanma eslinde yardimci reproduktiv texnologiyalar cercivesinde ekstrakorporal mayalanma demekdir. Korpus beden, ekstra ise xaric demekdir. Ekstrokorporal mayalanma o demekdir ki, qadin ve kishi huceyrelerinin birleshmesi insan orqanizminde deyil, sinaq shushesinde, yaxud laboratoriyada bash verir ve sonra qadinin ushaqligina yerleshdirilir.
Prosesin aparilmasina geldikde ise ilkin olaraq, qadin ve kishi muayineden kecir. Muayinelerden sonra venadaxili anesteziya ile emeliyyat etmeden xususi iyne vasitesile qadinin yumurtaliqlarindan yumurta huceyreleri toplanir ve embrioloji laboratoriyaya verilir. Eyni gunde kishiden de huceyreler goturulur. Laboratoriyada hem kishi, hem de qadin huceyrelerinin icerisinden yaxshilari secilir ve onlar mikroinyeksion usulla mayalandirilir, yeni kishi huceyresi xususi mikroinyeksion iyne vasitesile yumurta huceyresine daxil edilir. Neticede emele gelen embrionlar inkubatora yerleshdirilir. Onlar 3 gun nezaretde saxlanilir, oyrenilir ve icerisinden en yaxshisi secilib hec bir narkoz vermeden xususi kateter vasitesile ultrases cihazinin nezareti ile qadinin ushaqligina yerleshdirilir. Neticeye geldikde, mutexessisler bildirir ki, bu, yasha gore deyishir. Eger qadin 30 yashina qederdirse, musbet netice shansi 60-70 faiz, 30-35 yash arasinda 40-50, 35-40 yashda 30-40, 40 yashdan sonra ise 20-30 faiz olur.
Bir muddet once Azerbaycanda sonsuzluqla bagli ekstrakorporal mayalanmanin icbari tibbi sigorta cercivesinde Xidmetler Zerfine daxil edileceyi barede melumat yayilmishdi. Bildirilirdi ki, bununla da her sonsuz aile bir defe dovlet hesabina suni mayalanma prosedurundan yararlana bilecek. Qeyd edek ki, qardash Turkiyede ehtiyaci olan aileler ucun suni mayalanma xidmeti iki defe dovlet terefinden pulsuz heyata kecirilir. Bu melumdur ki, suni mayalanma bahali prosesdir ve gunu-gunden ehalinin bu prosese ehtiyaci daha da artir. Lakin İcbari Tibbi Sigorta uzre Dovlet Agentliyi metbuata aciqlamasinda bildirib ki, helelik suni mayalanmanin sigorta paketine salinmasi planlashdirilmir.
Emil Rahiloglu
İlahiyyatci Emil Rahiloglu sualimizi bu cur cavablandirdi: "Suni mayalanma ile bagli sherietde hec bir problemi yoxdur. Problem olan ekser deputatlarin bir ishe yaramamasidir. Ushaq pulu, qaz limiti, qazilerin ve sair sosial problemleri hell etmishdiler, qalmishdi suni mayalanmanin Allaha qarshi olmasini demek?!"
İlahiyyatci Samir Ezizov da qeyd etdi ki, dinde suni mayalanma qadagan deyil:
"Eger aile oz ovladinin olmasini isteyirse ve bunu hansisa tibbi qanuni yolla helline calishirsa, burada hec bir gunah yoxdur. Yeni heqiqeten de mayalanma zamani er ve arvadin huceyresinden istifade olunursa, kenar mayalanmadan sohbet getmirse, dinimiz bunun olmasinin terefdaridir. Lakin qeyd etdiyim kimi, eger bashqa shexsin, yeni atanin deyil, bashqasinin huceyresinden istifade olunarsa, din bunun eleyhinedir".
musavatcom
Anarim.Az