Anarim.Az teqdim edir
Tibb ve felsefe ile bagli meshhur eserler yazan İbn Sina İslam Qizil Dovrunun en muhum hekim, astronom ve mutefekkirlerinden biridir. Onun felsefi baxishlari bir nece esr erzinde Qerb mutefekkirlerinin diqqetini celb etmish, kitablari felsefenin en muhum menbeleri sirasinda olmushdur.
Tibb sahesinde onun "El-Kanun fit Tibb" (Tibbin esaslari) adli ensiklopedik kitabi 12-ci esrin sonlarina dogru Latin diline tercume edilib. 17-ci esrin sonlarina qeder Avropa universitetlerinde tibbi tedqiqatlar ucun esas menbelerden hesab edilib.
Orta esrler dovrunun en boyuk tebiblerinden biri İbn Sinanin min il evvel qeleme aldigi "Kicik Tibb Qanunu" kitabinda yazilan reseptler bu gun de bir cox xesteliklerin mualicesinde istifade edilir.
Kitabdaki faydali melumatlardan bir necesini teqdim edirik:
Bash agrisindan xilas olmaq ucun...
"Shiddetli bash agrilarina qan sebeb olur. Elameti ise bunlardir: uz qizarmasi, damarlarin nezere carpmasi ve nebzin artmasi. Bu xesteliyin esas dermani qan vermek ve hacamat (bedendeki cirkli qanin atilmasi) etdirmekdir. Faydali olan erzaqlar: yumurta sarisi, armud ve sirke".
Eshq acisi, depressiya ve hamam
Depressiya, yuxusuzluq, sayiqlama, zehni yorgunlugu aradan qaldirmaq ucun İbn Sina xestelere sulu xorekler yemeyi meslehet gorub. Bu zaman sulu xorek bedeni nemlendirir. Meshhur logman eyni zamanda bele insanlara hamama getmeyi de tovsiye edib. O deyerdi ki, zehni yorgunlugu olan insanlara benovshe yagi qoxlatdirin. Bu, bedenin dermanidir: "Eshq acisi ise psixoloji xestelik novudur. Bele adamlara agrilari yungulleshene qeder nesihet verilmelidir. Ya da daim ishle meshgul olmalidir ki, fikri qarishsin".
Nefes darligi, tengenefeslik
İbn Sina 1000 il evvel astmaya qarshi bu shefali bitkileri teklif edib: "Bir kimse gezerken nefes darligi, tengenefeslik ve sinesinde agri hiss ederse, ona bishirilmish quru derman codukotu verilir, ada sogani, geven, sari encir, qabiqsiz badam bal ile birlikde icirilir. Qoz yagi ile birlikde noxud suyu ve isti su icirilir, shuyud yedirilir".
Boyrek dashlarina qarshi
"Boyreklerde shiddetli agrilarin ve sidik kisesinde qum yigilmasinin sebebi boyreklerde yaranmish dashlardir. Xesteye bu dermanlardan biri verilir: Qabiqsiz qarpiz ceyirdeyi, uyudulmush uzum ceyirdeyi, kereviz ve ya cire toxumu. Tikan cekirdeyi, gulxetmi toxumu, uyudulmush molehiya toxumu teze ve turshmeze alkoqolsuz ickiyle birlikde ezilerek icilir. Agir yemekler ve sud mehsullari qadagan edilir, aci badam yagi ile qara noxud verilir".
Ucuq ve gobelek
"Dodaq ucuqlamasi ve ya gobeleyi sagaltmaq ucun hemin nahiyelere sari semyami toxumu ile meyan koku yarpaginin qarishigini sirke ile birlikde surtun".
Cinsi isteksizlik
"Xesteye yagli aci ve soyuq shekerli sudle zencefil icirilir. Beline benovshe yagi surtulur, shirin ickiler qadagan edilir, baliq eti verilir. Soyuq tebietli insanlara ise zencefil, qaynadilmish yumurta ve uzun biber verilir. O cumleden, bal ile sogankimiler, toyuq, qush eti verilib bayat ickiler icirilir. Bel jasmin yagi ile masaj edilir".
Ashiri cinsi istek ziyandir
"Yashindan asili olmayaraq bir kesin cinsi isyetinin hedden artiq olmasi ziyandir. Cinsi arzunun cox olmasi insani yorur, ishtahasini azaldir. Bu mesele haqqinda heddinden artiq dushunmek gozleri zeifledir ve zehni pozur".
Xemir yemekleri ve shirniyyat buna sebeb olur
İbn Sina shirniyyatlar haqqinda min il evvel fikrini bele ifade edib: "Shirniyyatlar iki novdur: Balli ve xemir. Balli varinatlari agizda eriyib medeye gederse, hezme komek olur. Xemirli variantlar ise hezmi agirlashdirir. Damarlarin tixanmasina ve oynaqlarin agrimasina getirib cixarir. Shirniyyatlar qan yaradir, cinsi gucu artirir".
Yemekden sonra iliq qaynar icmek olarmi?
"Qizartma ile qaynamish, qirmizi et ile baliq, quru ile teze, et ile sud, yumurta ile et, paxlakimiler ile baligi bir yerde yemek duzgun deyil. Su icmek susuzlugu aradan qaldirir. Lakin suyun miqdari yemekden cox olmamalidir ki, yangini yatira bilsin. Yeni yemekle medenin kutlesi arasina girsin. Suyun temperaturu ne cox soyuq, ne de isti olmali deyil. Qaynar suda xeyir yoxdur".
Tehsil bashlamaq ucun ideal yash heddi
"7 yashi tamam olmayan ushaqlari yorucu ve cetin ishlerle yuklemek duzgun deyil. Cunki bu, ushagin dinamikliyini azaldir, yaxshi yetishmesine mane olur".
Cox ve az yatmaq
"Yuxu orqanlari sakitleshdirir ve yemeklerin hezmine komeklik edir. İnsani ve nefsini qoruyur. Bedendeki tebii hereketler yuxu ile inkishaf edir. Lakin cox yatmaq orqanizmi soyudur, insani keyleshdirir, uzu qurudur. Yuxusuzluq ise bedeni qurudur, enerjinizi alir, temperamenti pozur. Yuxusuz qalmaq zehni yorgunluga getirib cixarir".
1-17 yashinda hazir meyve sulari icmeyin
"Ana ushagi sudden kesdikden sonra qidalara yonelir. Bu zaman ushagi qidalandirmaga yemeklerin en yungul ve helimile bashlamali, tedricen agira dogru getmek lazimdir. Lakin 7 yashindan 14 yashina catana qeder ushaga meyve shiresi icirtmek olmaz. Cunki bu, beyin ve sinir sistemini zeifledir".
Saglamolun.Az