Anarim.Az teqdim edir
Cinin Uhan sheherinde 2019-cu ilin sonlarinda SARS-CoV-2 virusunun yayilmasi ve planet miqyasinda pandemiyaya sebeb olmasindan sonra tibb dunyasi herekete kecdi.
Publika.az xeber verir ki, yeni bir koronavirusun peyda olmasindan sonra dunyanin virusoloqlari xestelerin diaqnozu ucun muxtelif metodlardan istifade etmeye bashladilar.
Qisa muddetde xesteliyin arashdirilmasi ucun uc esas metod movcuddur:
• Polimer Zencirvari Reaksiya (PCR) testi
• Koronavirus sebebile agciyerlerde meydana gelen "buzlu shushe" problemini ashkar etmek ucun sinenin komputer tomoqrafiyasi
• Seroloji testler
PZR usulu koronavirusa yoluxdugu ehtimali olan shexslerin bogazindan ve ya burnundan numuni goturulerek heyata kecirilir. Xesteliyin simptomlari gorunende virusun aktiv merhelesinde antikorlari ashkar etmek meqsedi dashiyir. Bu, umumiyyetle infeksiyadan sonra ilk heftede tetbiq olunan usuldur.
Komputer tomoqrafiya Cin hekimleri terefinden koronavirusun yayilmasindan derhal sonra tecili diaqnostika metodu kimi istifade edilir. Lakin sonradan melum oldu ki, bu, en az qeyri-deqiq metoddur.
Seroloji testler ise muayine olunan shexsin xeste insanlarla temasda olub olmadigini ve ozunun yoluxmush olub-olmadigini mueyyen etmek ucun bir barmaqdan ve ya damardan qan goturerek aparilir. Metodun adi latin dilinde "serum" sozunden goturulub. Laboratoriyada qan muvafiq recentle qarishdirilir. Qanda antikorlar varsa, recent rengini deyishir.
Evvelki iki metoddan ferqli olaraq, seroloji testler simptomlardan asili olmayaraq antikorlarin ashkarlanmasina yoneldilir ve bir insanin xesteliye qarshi immuniteti olub olmadigini mueyyenleshdirmeye komek edir. Yeni PZR terefinden teyin edile bilmeyen hem aktiv xeste, hem de artiq sagalmish xesteler, hemcinin koronavirusun asemptomatik dashiyicilari oyrenilir. Sonunculara "superyayicilar" da deyilir. Bu kateqoriyali shexslerin yoluxma derecesi hele deqiq bilinmese de, agir simptomlar olmadiqda koronavirusun ashkarlanmasi hem asimptomatik dashiyicilari mueyyen etmek, hem de xesteliyin simptomatikadan evvelki merhelesinde vacibdir.
Belelikle, bu usul hem xesteliyin, hem de ehalinin koronavirusa qarshi mudafiesinin qiymetlendirilmesinde vacibdir. Bununla da epidemiyaya qarshi effektiv tedbirler hazirlamaq mumkundur.
Bununla birlikde, antikorlarin movcudlugu koronavirusa yeniden yoluxmama ehtimalina zemanet vermir. Bu mesele hele aydinlashdirilmayib. Son tedqiqatlar antikor sayinin xestelikden uc ay sonra keskin shekilde azaldigini gosterir. Bashqa sozle, xeste olanlarin muqavimeti qeyri-sabit ola biler. Peyvend hazirlayarken bu nezere alinir. Belke de peyvendlemeden bir muddet sonra antikorlar yox olacaq ve mutemadi olaraq peyvend vurulmali olacaq.
Bu baximdan, peyvend istehsalcilari antikorlar ile birlikde insan muqavimetinin ikinci aleti olan T huceyrelerini stimullashdirmaga yonelmish dermanlarin yaradilmasina diqqet yetirirler. Sonuncularindan ferqli olaraq, T huceyreleri uzun muddet bedende qalir ve belelikle, koronavirusla yeniden yoluxmada effektiv bir cavab vere bilir.
Bundan elave, seroloji test koronavirusun mualicesi ucun vacibdir. Mualice usullarindan biri, onsuz da, yoluxmush xestelerin qan plazmasi kocurulmesi ola biler. Bu usul evveller derman ve ona qarshi peyvend olmadiqda xesteliye qarshi mubarizede tesirli oldugunu subut etdi.
Nehayet, koronavirusdan olum hallari ve olum statistikasina malik olduqda onun olumculluyunu, yeni insan ehalisi ucun tehlukesini hesablamaq olar.
Seroloji testler tekrarlanma meyarlarina ve sinaq obyektlerine gore uc nove bolunur:
• ferdi testler
• xesteliyin dinamikasini qiymetlendirmek ucun mueyyen bir erazide tekrar testler
• hazirda immunitetin sabitliyini qiymetlendirmek ve antikorlarin gelecekde xesteliklerden qoruyacagini proqnozlashdirmaq ucun eyni insanlarda tekrar testler. Tekrar testler sehv ehtimalini azaldir, lakin muayine prosedurunu cetinleshdirir.
Potensial olaraq, seroloji testler mueyyen toplumda ve umumiyyetle, cemiyyetde koronavirusa qarshi immuniteti qiymetlendirmeye komek ede biler. Prinsipce, bu, karantinin legvi ve insanlarin adi heyat terzine qayitmasi ucun vacibdir. Buna gore ideal veziyyetde, yuksek risk qruplarina (hekimlere, yashli insanlara ve s.) Umumi bir arashdirma aparmaq meslehet gorulur. Lakin, aciq shekilde, praktikliyin (yuksek qiymet ve texniki imkanlarin olmamasi) ve etikanin (insanlarin immunitet sistemlerinin veziyyeti ve ya bilmemelerini secmek huququ) sebebleri ile bu mumkun deyil.