Anarim.Az teqdim edir
Ovulyasiyadan sonra deshilen (partlayan) follikulun yerinde yumurtaliqda xususi struktur olan "sari cisim" emele gelir.
Sari cisim ikinci qadin cinsi hormonu olan progesteron hazirlayir.
Progesteronun tesiri altinda ushaqligin divari (endometrium) getdikce qalinlashmaga, boyumeye bashlayir, odemleshir, qan damarlari ile zenginleshir ki, gelecekde lazim olduqda mayalanmish huceyrenin qidalandirilmasi ucun burada munbit sherait yaranmish olur.
Ovulyasiyadan 10-14 gun sonraki muddet erzinde hamilelik bash vermediyi halda sari cismin dagilmasi bash verir. Hamileliyin bash hormonu olan progesteron mehz sari cisim terefinden hazirlandigi ucun, onun dagilmasindan sonra bu hormonun hazirlanmasi prosesi de dayanir. Bunun neticesinde qalinlashmish endometrium qati kifayet qeder qan ile techiz olunmur ki, bunun da neticesinde bu qat mehv olaraq xarice axmaga bashlayir. Bu, mehz menstruasiyadir.
Belelikle, her menstruasiyanin sonunda ushaqligin icerisinde bir el sethi qeder aciq yara sahesi emele gelir. Bundan sonra bu sahe tebii yolla berpa olunaraq diger menstruasiyaya qeder yeniden inkishaf etmeye bashlayir.
Normal halda menstruasiya zamani qanaxma 3-7 gun davam edir. Bu zaman qadin orta hesabla 50-100 qram hecminde qan itirir. Menstruasiya dovru 3 gunden az, 7 gunden cox davam etmish olarsa, bu zaman bash veren qanaxma cox az ve ya heddinden artiq cox olarsa, tez bir zaman erzinde hekim-ginekoloqa muraciet etmek tovsiye edilir.
Menstruasiya zamani ifraz olunan qan oz gorunushune gore nisbeten daha tund olur. Bu qan hemcinin terkibine gore, qan damarlarinda dovr eden qan kutlesinden de ferqli olur.
Menstrual (aybashi) tsikl zamani qadin orqanizminin hormonal fonunda olan deyishiklik ancaq cinsi sistemde deyil, qadinin diger orqan ve sistemlerinde de bash verir. Bezi qadinlarda menstruasiya zamani urekbulanma, umumi zeiflik, bash gicellenmesi, esebilik, sud vezilerinin bir qeder berkleshmesi ve agrili olmasi bash verir. Bu zaman hemcinin, qan dovrani sisteminde, arterial tezyiq gostericilerinde, ter ifraz edilmesinde, hezm sisteminin bir sira funksiyalarinda da muxtelif deyishiklikler bash verir. Aybashi gunlerinde vegetativ sinir sistemi de daha tez qiciqlanma derecesinde olub, diger gunlere nisbeten daha gec sakitleshmish olur.
Butun bu elametler, bir daha onu subut edir ki, cinsiyyet hormonlari yalniz cinsi orqanlara deyil, butunlukde qadin orqanizminin diger uzvlerine de tesir edir.
Normal aybashi tsiklinin (dovrunun) esas elameti onun mutemadi - requlyar shekilde olmasidir. Yeni aybashi mutemadi olaraq yalniz mueyyen muddetden sonra (norma olaraq 28 gun hesab edilir) bash verir. Meselen, sentyabr ayinda olan aybashi ondan qabaqki aya gore 28 gunden sonra, oktyabr ayinda ise 23 ve ya 33 gunden sonra (evvelki aydan 5 gun evvel ve ya 5 gun sonra) bash vererse, bu, normal hal hesab olunur. Aybashi gozlenilen tarixden 10 gun ve daha cox olmaqla tez ve ya gec bash vermish olarsa, mutleq hekim-ginekoloqa muraciet etmek meslehet gorulur. Tsiklin bu shekilde pozulmasi ciddi patoloji prosesin olmasinin ilkin elameti ola biler.
Elbette ki, hec de butun qadinlarda aybashi tsikli 28 gun teshkil etmir. Eger sizde aybashi tsikli 24 gun ve ya meselen, 32 gun teshkil edirse, bu da normal ferdi menstrual tsikl hesab edlir. Bu zaman esas gosterici menstruasiyalarin mutemadi (requlyar) shekilde olmasina diqqet yetirmek lazimdir! Yeni abashi 5 gunden artiq olmamaqla tez ve ya gec bash vermish olmasin.
Her bir qadin oz aybashi tsiklinin muddetini yaxshi bilmeli ve yazili shekilde oz tsiklinin teqvimini aparmalidir (yeni, her defe tsiklin bashlanma ve qurtarmasi tarixlerini qeyd etmek). Bu qadina aybashi tsiklinin bashlanmasindan onceki gunler erzinde agir fiziki ishlerle meshgul olmaqdan cekinmekde, hamilelik bash verdikde onun muddetini duzgun teyin etmekde komek etmish olur. Aybashi tsiklinin teqviminin aparilmasi, hemcinin aybashi tsiklinde olan her hansi bir pozgunluqlarin vaxtinda mueyyen edilmesine ve gecikmeden hekime muraciet olunmasina imkan verir.
Aybashi dovru – funksiya etibari ile bir nece "qurulushlar" (bash beyini qabigi, hipotalamus, hipofiz), hemcinin qadin cinsiyyet uzvleri (yumurtaliqlar, ushaqliq) terefinden tenzimlenir. Bu sistemler bir-biri ile elaqeli oldugundan novbeti aybashi tsiklinin pozulmasi onlarin her birinden asili ola biler.
Anarim.Az