Anarim.Az teqdim edir
Qara batbat qaragile fesilesine mensub olub, 2 illik ot bitkisidir. Govdesinin uzunlugu 1 metrdir. Yarpaqlari iri, boz-yashil rengli, ashagi hissesi yariq, yuxari hissesi yumurta formasindadir. Yarpaqlarinin saplagi hecmli, cicekleri bulashiq sari rengde dibceye oxshayir. Toxumu boyreyi xatirladir.
Anarim.Az faydalarini teqdim edir:
Bitki butunlukle xosha gelmeyen bihushedici qoxuya malikdir.
Bat-bat atropin, hiostiamin, skopalamin alkaloidleri ile zengindir. Bitkinin butun hisseleri, xususile toxumu zeherlidir. Qurudulduqda da oz zeherli tesirini itirmir. Bitkinin toksiki tesiri o qeder de guclu deyil, xoshagelmeyen iye malik oldugu ucun heyvanlar onu yemekden cekinir.
Butun iri yarpaqlari ve cetiri cicekleme fazasindan (iyul-sentyabr) payiza qeder toplanilir. Xammal yalniz quru havada toplanilmalidir. Yarpaqlari sheh olduqda, diger gobelek xesteliklerinde, hesheratlarla cirklendikde, tozcuq ve cirkli havada toplamaq olmaz. Tekrar toplanilma 2 ilden sonra mumkundur. Butun orqanlari zeherli oldugundan bitkini topladiqda oldquqca ehtiyatli olmaq lazimdir. Toplanilan xammal aciq, lakin kolgeli, yaxshi ventiliyasiyali naveslerde, cardaxda 1-2 sm qalinliginda 5-7 gun ve ya 40-45ОС temperaturda, quruducu shkafda qurudulmalidir. Quru xammal olan yarpaqlarinin cixim faizi 16-18% olur.
Ozunemexsus keskin iyli ve guclu rutubetalicidir.
Xammali B siyahisinda saxlanilir. Yarpaqlari quru yerde kiselerde saxlanilmalidir. Saxlanilma muddeti 3 ildir.
Butun orqanlarinda tropan alkaloidleri vardir. Koklerinde 0,15-0,18%, yarpaqlarinda (0,04-0,16%) govdesinde 0,02%, toxumlarinda 0,10% alkaloidler tapilmishdir. Alkaloidlerin esasini hiosciamin ve skopolamin teshkil edir. Bundan bashqa terkibinde - hioscikipirin, tiosperin, hiospirezin adli tebii qlukozidler vardir. Toxumlarinin terkibinde 34% piyli yag tapilmishdir.
Spazmalotik, M-xolinoblakatr, analgetik ve yerli keyleshdirici dermanlar.
Bagirsagin, bronxlarin saya ezelelerini iflic edir, odyolu, sidikyolu ezelelerini boshaldaraq spazmi aradan goturur. Vezi shiresinin ifrazini tormozlayaraq selik ve mede shiresini azaldir.
Koklerinden hazirlanan yag nevrologiya ve nevritlerde, yarpaqlarindan hazirlanan "astmatol" ve "astmatin" ise astma xesteliyinin mualicesinde teyin edilir.
Titrimetrik metodla hiosciamin alkaloidi 0,05%, nemliyi 14%, umumi kul 20%, 10% xlorid turshusunda hell olunmayan kul 10%, qaralmish hissecikler 3%, diger hissecikler 5%, 3 mm diametrinde olan hissecikler 8%, uzvi maddeler 1%, mineral maddeler ise 1% -den cox deyildir.
Anarim.Az