Anarim.Az teqdim edir
En cox sevilen meyvelerden olan alcanin 30-dan cox sortu var. Yerli sortlardan yaz melesi, goyce, xanbeyi, shabrani ve ag alca genish yayilib. Meyveleri esasen yumru formada olsa da, yasti-yumru ve bir qeder oval sheklinde olanlari da var. Bir meyvenin cekisi 2-6 qr teshkil edir, leti ceyirdeyinden ayrilmir. Meyveleri sari, qirmizi, cehrayi, tund benovsheyi, yashil ve ag rengde olur. Hemcinin olcusune, dadina, formasina ve yetishme muddetine gore ferqlenir. Alcanin "goyce sultan" adlanan sortu formasina ve dadina gore diger sortlardan ferqlenir. Onun qabigi daha nazik, ceyirdeyi nisbeten balacadir ve agzi daha cox buzushdurur.
Alcanin terkibinde sheker, limon turshusu ve muxtelif pektinler var. Meyvenin terkibindeki mikroelementler arasinda en cox kalsiuma, kaliuma ve fosfora rast gelinir. Terkibinde A, K, C vitaminleri ustunluk teshkil edir. Alca xususile ushaqlar, yashlilar ve hamile qadinlar ucun faydalidir. Alca astma, revmatizm, xerceng riskini azaldan meyveler qrupuna aiddir. Yetishmish alcanin shiresinin guclu oskurek ve verem xesteliyi zamani qebul olunmasi meslehetdir. İstehlak ucun lekesiz, zedesiz, berk ve buzushmemush alcalarin alinmasi tovsiye edilir.
Respublikamizda telebat cox olan gilemeyvelerden sayilan ciyelek ekser bolgelerde ekilib becerilir ve yuksek mehsul elde edilir. Meyve movsumu bashlayanda ilk olaraq bu bitkinin meyvesi yetishir. Ciyeleyin tez yetishmesi, bol mehsul vermesi ve bu sahenin cox gelirli olmasi kend teserrufatinda boyuk ehemiyyet kesb edir. Ciyeleyin yetishmish meyveleri parlaq-qirmizi rengde olub, formasi yumurtashekilli-konusvaridir.
Yetishme muddetine gore ciyelek sortlari tez, orta ve gecyetishen olur. Gecyetishen sortlar diger sortlara nisbeten texminen 2 hefte sonra istehlak ucun yararli hesab edilir. İri meyveli bag ciyeleyinin tez yetishen sortlarina Poshinskaya, Obilnaya, orta yetishenlere Festifalnaya, Zenqana, gecyetishenlere Poznaya Zaqorya, Traktorist ve bashqalari aiddir. İstifadesine gore sortlar cerez (gilesi zerif, etirli, shirin dadli), sufre (daha six konsistensiyali dadli gileler-yemek ve shirniyyat shireleri hazirlamaq, elece de sufreye teze halda verilmek ucun) ve texniki (gilesi six, letli, turshashirin dadli, termiki ishlemeye-sterilize etmeye, yaxud dondurulmaga davamli) kimi ferqlendirilir. Ciyelek etri, dadi ve gorunushu ile celbedici olmaqla yanashi, hem de cox faydalidir.
Ciyeleyin terkibinde sheker, uzvi turshu, pektin maddeleri ve s. var. Bol miqdarda demir ve fosfora malik olan ciyeleyin terkibi A, B ve K vitaminleri ile zengindir. Bu gilemeyve novu guclu antioksidant xususiyyete malikdir ve immuniteti guclendirir. Gun erzinde 7-8 eded ciyelek istehlak etmek gunluk C vitamini normasini odeyir. Bu meyve istehlak olunarken bezi xususiyyetler nezere alinmalidir. Bele ki, ciyelek torpaqda yetishdiyi ucun istehlak edilmemishden evvel mutleq shekilde bol su ile yuyulmali ve uzerindeki torpaq hissecikleri temizlenmelidir. Hemcinin saplagi gilemeyveden ayrilmalidir.
Ciyeleyin dadinin aci olmasi ve agzi buzushdurmesi mehsulun tam yetishmemesinin elameti sayila biler. Ciyeleyin olcusunun iri olmasi ceshidden asilidir. İri ciyelekler olkemize muxtelif olkelerden idxal edilir. Qeyd edek ki, son dovrlerde satisha cixarilan iri, eyni zamanda ferqli forma ve gorunushde olan ciyelek ceshidlerine iqlim sheraitinin tesiri de az deyil. Ciyelek alarken qirmizi rengli ve lekesiz meyvelere ustunluk verilmesi meslehetdir. Asanliqla xarab ola bilen yetishmish ciyelekler bir nece gun erzinde istehlak edilmelidir. Ciyeleyi 1 hefte muddetinde soyuducuda, 6 aya qeder ise dondurucuda saxlamaq mumkundur. Bu mehsulun heddinden artiq istehlaki insan orqanizminde allergik reaksiyalara sebeb ola biler.
Umumiyyetle tebii ve keyfiyyetli mehsul, o cumleden ciyelek, alca, erik ve gilas secmek ve ya almaq ucun onlarin orqanoleptik xususiyyetlerine, keyfiyyetine, hemcinin qablashdirilmasina, saxlama sheraitine ve temperaturuna diqqet etmek lazimdir.afsa.gov.az
Anarim.Az