Anarim.Az teqdim edir
Yeqin ki, coxumuz "goresen, ne edecekdim?", "metbexe ne ucun gelmishdim?", "acarlarimi haraya qoymusham?" kimi suallari tez-tez eshidir, hetta cox zaman ozumuz de veririk. Bezen hetta hansisa bir eshya elimizde ola-ola onu bashqa yerlerde axtaririq. Maraqlidir ki, unutqanliqdan son vaxtlar gencler, yeniyetmeler de shikayetlenirler.
Bes goresen, ne bash verir? Beynimiz qocalir? İnformasiya yukune tab getirmir? Yoxsa Altsheymer xesteliyi gunu-gunden cavanlashir? Hushsuzluqdan qurtulmaq mumkundurmu?
Anarim.Az bildirir ki, bu barede Oxu.Az-a aciqlamasinda hekim-nevroloq Qalib Esedov bildirib ki, cox zaman yaddash pozuntusu ile diqqet daginiqligi qarishdirilir:
"Umumiyyetle, unutqanliq xesteliyi amneziya adlandirilir. Eslinde bu, yash artdiqca yaddashin zeiflemesidir. Ancaq teessuf ki, dovrumuzde genclerimizin amneziyadan daha cox eziyyet cekdiklerinin shahidi oluruq.
Amneziya en cox kelle-beyin travmalari, psixoemosional shok, heddinden cox gerginlik ve epileptik tutmalar zamani yaranir.
Elece de, insanlarda mueyyen yash dovrunden sonra beynin qidalanmasi pozulur.
Beyin qabiginda atrofiyanin artmasi neticesinde ise altsheymer xesteliyi yarana biler. Eger pasiyent etrafindaki adamlarin adlarini qarishdirirsa, uzaq kecmishde bash veren hadiseleri xirdaligina qeder xatirladigi halda, dunen bash verenleri unudursa, bu, altsheymer xesteliyinin esas elametleridir".
Hekim-nevroloq qeyd edib ki, yaddash zeifliyini yoxlamaq ucun xususi testler movcuddur:
"Bu testlerde, esasen, pasiyente bir nece spesifik sual verilir, cavablar xususi sistemle hesablanir ve nevroloq elde olunan neticelere esasen pasiyentin yaddash zeifliyinin derecesini teyin edir".
Nevroloqun sozlerine gore, yaddash pozulmalarinin qarshisini alacaq xususi derman, yaxud qida vasiteleri movcud deyil. O, yaddashini guclendirmek isteyenlere mentiq testleri, riyazi meseleleri hell etmeyi, kitab oxumagi tovsiye edib.
Maraqlidir ki, bezi insanlar sirf ushaqliq illerini xatirlamadiqlarindan shikayetlenirler. Psixoloq Gulnar Orucovanin sozlerine gore, bununla bagli muxtelif ferziyye ve nezeriyyeler movcuddur:
"Shexs xarakterine, yashadigi muhite, meruz qaldigi travmalara ve psixoloji veziyyete bagli olaraq ushaqliq illerini unuda biler. Bezen bu, ixtiyari de ola bilir. Yeni shexs ushaqliq illerine deyer vermir ve kicik olarken yashadigi hadiseleri, xatirelerini unudur.
Ushaq vaxti yaxinlarini itirenler, zorakiliga, shiddete meruz qalanlar da bu halla qarshilashirlar. Bu o demek deyil ki, onlar ushaqliq illerini tamamile unudurlar: her hansi bir fotoshekil, video vasitesile mueyyen epizodlari yaddashlarinda canlandira bilerler".
Psixoloqun sozlerine gore, umumiyyetle, valideynler bir-biri ve ushaqlari (xususen 0-6 yash dovrlerinde) ile xosh reftar etmelidirler:
"Hetta hele danishiq qabiliyyeti olmayan korpeler de valideynlerinin bir-birine dediklerini derk etmeseler bele, reftari gorurler ve boyudukce bu prosesler onlarin hafizesinde canlanir. Buna gore de bezi hallarda kimse iki, yaxud uc yashi olanda bash vermish hadiseni xatirladigini deyirse, bu, yalan, shishirtme olmaya biler".
Mutexessis qeyd edib ki, eger shexs ushaqliq dovrunde yashadigi agir travmani xatirlamirsa, onu hipnoz vasitesile ortaya cixarmaq olar, ancaq bunun xususi mualicesi mumkun deyil.
Anarim.Az
Xeberlerimizi WhatsApp kanalimizdan da oxuyun