Anarim.Az teqdim edir
Elmi arashdirmalar gosterir ki, qidalanma prinsipi shishlerin inkishaf riskini azaltmaga komek edir. Secenov Universitetinin Uroloji Klinikasinin onkoloqlari qidalanma qaydalari ile bagli xerite tertib edib. Bunlari bilmek oz saglamligini qorumaq isteyen ve yaxinlarinin sehhetinin qeydine qalan her kes ucun faydalidir. Mutexessisler iddia edir ki, xerceng diaqnozu qoyulubsa, bu prinsiplere emel etmek mualice shansini artirir.
Publika.az bu yazida oxuculari onkoloqlarin hazirladigi qidalanma qaydalari ile tanish edib.
Agir cekili olmayan mehsullar
Bunlar yashil terevez adlanir, cunki onlar demek olar ki, "pis" (hezm edile bilen) karbohidratlar deyil. Bu cur terevezler qanda shekerin seviyyesini artirmir ve ashagi kalorili terkibe malikdir. İstediyiniz qeder yeye bilersiniz.
En yaxshi goyerti kahi yarpaqlaridir. Reng ne qeder parlaqdirsa, bir o qeder faydalidir. Shishlerin bashlamasi ve inkishafinin qarshisini almaq ucun tez-tez rasiona ashagidakilari daxil edin:
- gul kelemi, qirmizi ve ag kelem
- brokoli
- ispanaq
- shalgam
- yashil sogan ve kever.
Shekere nezaret edirik
Her cay qashigi shekerin saglamliga zererli olmasi barede internetde bir cox "dehshetli hekaye" var, sheker zererli huceyrelerin boyumesi ucun yanacaqdir. Elm bunu tesdiqleyir.
- Sheker heqiqeten bedendeki butun huceyreleri qidalandirir: hem saglam, hem de xerceng. Yediyimiz karbohidratlar bir nov "sheker" sheklinde parcalanir. Ve bu mehsul bedende esas enerji menbeyi kimi xidmet edir. Daha az karbohidrat yemeye bashlasaniz, beden zulal ve yag kimi diger menbelerden de enerji alacaq.
- İnsulin hormonu huceyrelerimize shekeri "tutmaq" ve enerji yaratmaq imkani verir. Ne qeder sheker istifade etseniz, bir o qeder insulin ifraz olunur. Elmi tedqiqatlar gosterir ki, qanda yuksek miqdarda insulin xerceng riskinin artmasi ile elaqelendirilir. Yeni, insulin normal olduqda narahat olmaq ucun hec bir sebeb yoxdur. Lakin heddinden artiq insulin xerceng huceyrelerinin boyumesini stimullashdirir.
Artiq ceki ve piylenme insulin muqavimetine (huceyrelerin insuline hessasligi) ve 2 tip diabetin inkishafina sebeb ola biler. Bu halda qanda insulinin seviyyesi yukselir ve xerceng riski inkishaf edir. Bundan elave, artiq ceki bedxasseli shishlerin boyumesini stimullashdira biler.
Eger artiq ceki yoxdursa ve qanda qlukoza seviyyesi artirmirsa, onda uygun miqdarda shirniyyat yemek eks gosterish vermeyecek. Umumdunya Sehiyye Teshkilatinin normalarina esasen, qida ve ickiler de daxil olmaqla gunde 6 cay qashigi shekerden cox istifade etmemek tovsiye olunur.
Artiq ceki, qlukoza ve ya insulinin seviyyesi ile bagli problemler varsa (bunu hem tibbi muayine zamani, hem de endokrinoloqa muraciet ederek mueyyen ede bilersiniz), shirniyyati mehdudlashdirmaq lazimdir. Qederini hekimler teyin edecek.
Artiq cekili insanlarda xercengin hansi novlerine daha cox rast gelinir?
Amerika Xerceng Birliyi, Amerika Birleshmish Shtatlarinda xerceng sebebi ile bash veren uc olum hadisesinden birini ceki, qidalanma ve ya oturaq heyat terzi ile elaqelendirir. Piylenme olan insanlarda xercengin tekrarlanma riski var.
Subut olunub ki, artiq ceki ve piylenme xerceng riskini artirir:
dosh xercengi (xususile menopozdan sonra qadinlarda);
kolorektal xerceng;
endometrial xerceng;
qida borusu xercengi;
boyrek xercengi;
yumurtaliq xercengi;
pankreas xercengi.
Qidalanma qaydalari
Bu ipuclari kalorini azaltmaga, cekini normallashdirmaga ve umumiyyetle saglamliginizi yaxshilashdirmaga komek edecek.
- Yag soyumush shorbalarin ve sulu yemeklerin sethinde yigilir. Yagi cixarin ve yemeyi qizdirin.
- Duzu mehdudlashdirin. Bishirme zamani daha az elave etmeye calishin ve masaya duz qoymayin. Dadi artirmaq ucun edviyyat, sherab, limon suyu istifade ede bilersiniz.
- Az yagli et istifade edin. Eti sobada yagsiz bishirmek meslehetdir.
- Pehrize daha cox terevez elave edin. Gunde 400 qram yemek ideal normadir. Her yemekde boshqabinizda terevezlerin olmasi meslehetdir. Ne qeder az bishseler, bir o qeder yaxshidir. Kartof 400 qram terevezin terkibine daxil deyil.
- Arpa kimi butun taxil novlerinden istifade edin. Blincik, shirin koke, corek ve xemir hazirlamaq ucun bu undan istifade edile biler.
Xerceng riskini artirdigi subut olunan mehsullar
Rusiya Sehiyye Nazirliyinin bash onkoloqu, akademik Andrey Kaprinin sozlerine gore, saglamligimizin esas dushmeni ve xercengin terefdarlari bunlardir:
1) Trans yaglarda bishirilen butun mehsullar, ilk novbede festfud. Tehlukeli mehsullar arasinda cipsi de var. Etiketlerde trans yaglar adeten ashagidaki adlarla maskalanir: "Qismen hidrogenleshdirilmish yaglar", "Berkimish yaglar", "Modifikasiya edilmish yaglar".
2) Tedqiqatlar gosterir ki, kolbasa, sosiska ve diger konservleshdirilmish et gundelik istifade edildikde bagirsaq xercenginin inkishaf riskini xeyli artirir. Xesteliyin yayilmasi dunyada boyuyur, proqnozlara gore, bu xerceng novune yoluxanlar tezlikle agciyer xercengi ve dosh xercenginden eziyyet cekenleri otub kececek.
3) Daha sade sozle, etanolun parcalanmasi zeherli mehsullari huceyrelerde mutasiyaya sebeb olur ki, bu da shishin emele gelmesi ve boyumesi riskini artirir. Minimum alkoqol istifadesi zamani saglam orqanizm ona deymish zereri berpa ederek ortaya cixan xerceng huceyrelerini mehv edir. Bedenin zeiflemesi ve ya shexsin alkoqoldan sui-istifade etmesi halinda xerceng riski defelerle artir. Bu gun alkoqol istifadesi ile yalniz qaraciyerin deyil, eyni zamanda dosh, agciyer, prostat, medealti vezi xercengi arasindaki elaqenin oldugu subut edilib.
DİQQET
Son beynelxalq arashdirmalara esasen, en tehlukesiz spirt miqdari - 13 dereceli 2,5 qedeh sherabdir.
Alkoqolun bu hedden sonraki miqdari saglamliq ucun riski ehemiyyetli derecede artirir. Elm adamlarinin sozlerine gore, heftede 6 qedeh sherab, 6 stekan pive ve ya 14 bade araq hem qadinlar, hem de kishiler ucun zererlidir. Alkoqol qebulu arasinda 1-2 gun fasile vermek meslehet gorulur. Dozani bir anda icmek meslehet deyil. Bu, bedene yuku kritik shekilde artirir ve qoruyucu mexanizmlerin, o cumleden xerceng eleyhine tesirlerin azalmasina sebeb olur.
Ayten Meftun /publika.az