Anarim.Az teqdim edir

Ekser analar yalniz ana sudu ile qidalanan korpelerin inkishaf ve boyumesinin suni qida ile qidalanan korpelerden ferqli oldugunu gormekdedirler.

hekimlerin istifade etdiyi korpe inkishaf ve boyume normativleri, suni qida ile qidalanan korpelerin inkishafi mushahide edilerek hazirlandigina gore ana sudu ile qidalanan korpeler ucun uygun deyildir. Bu normativlere esaslanan bezi analar korpelerine yalniz ana sudu vermekdense lazimsiz yere suni qida vermeye ve ya ana sudu ile qidalandirmagi tamamen dayandirib elave qidaya bashlayirlar.

Korpenin emdiyi sud miqdarinin olculmesi ve sudun yeterli olub-olmadigini basha dushmek ucun lazimi qeder melumat olmadigina gore bu cur sehv davranishlar artmaqdadir.Korpe 3-4 ayliq olana kimi ananin bedeni sud istehsalini korpenin ehtiyaclarina uygunlashdirmaga bashladigindan doshler ve sud vezileri dogushdan sonra ilk gunlerdeki kimi dolmaz ve sertleshmez. Doshlerin get-gede boshalmasini bezi analar sudun azalmasi kimi zenn ederek elave suni qidaya bashlayirlar.

Bu meqalede, ana sudu ile qidalanan ushaqlarin ceki artma xususiyyetlerinden, ana sudunun korpenin normal inkishafi ve boyumesi ucun yetecek qeder olub-olmadigini nece anlayacagindan, analarin sudun yetmediyini dushunerek etdiyi sehvlerden sohbet acacagiq. Bir cox valideynler ucun ana sudunun yeterli oldugunu gosteren esas xususiyyet korpenin ceki artimidir. İlk 3-4 ayda korpenin cekisi suretle artir, 5-ci ayda ise korpenin ceki artim sureti azalir lakin analar bu veziyyete hazir olmurlar. Neticede, ana korpesinin ceki artimi suretinin azaldigina kederlenerek elave suni qidaya bashlayir.

Buna gore de, elave qidalara bashlamaq heqiqi ceki itirilmesine getirib cixarir. Ana tez-tez emizdirmek evezine az emizdirib, elave olaraq suni qida vererse, bu cur emizdirme terzi korpenin ceki itirmesine ve ana sudunun azalmasina sebeb olar. Bundan elave ana sudunun azalmasi korpenin qida keyfiyyetini de ashagi salar.Korpenin qidalanmasinda suni qidanin istifadeye bashlanilmasi neticesinde ana dushunduyunun eksine korpenin boyume ve inkishafina mane olur.

Korpenin cekisinin nece artdigi ve boyunun nece santimetr uzandigi umumiyyetle hekim otaginda oyrenilir, lakin, ana sudunun yetib-yetmediyini gosteren ve ne qeder tezlikde emizdirmek gerekdiyini gosteren usullar var.

Korpenin altinci ayinda elave qida vermeye bashlayana qeder ana sudunun yetib-yetmediyini gosteren elametler: Emizdirme tezliyi, korpenin sidik ve necise getme tezliyi, onun umumi veziyyeti ve istekleridir.

Sidiye getme tezliyi

Ashagida gosterdiyimiz ana sudunun yeterli oldugunu gosteren elamet ve reqemler korpenin ana sudunden bashqa (su, siyiq, bashqa bir qadinin sudu) hec bir sheyle qidalanmadigi dushunulerek hazirlanmish gerceyi eks etdiren reqemlerdir. Korpenin ilk gunlerde 1-2 bez cirkletmesi normaldir, bu erefede korpenin sidiye getdiyini mushahide etmek bir az cetin olur.

Aguz sudu yetkin sud ile evez olunmaga bashladiqdan sonra (bedende sudun miqdari artmaga bashladiqda) korpe daha cox sud qebul etmeye bashlayir, belelikle de daha cox sidiye geder, bezinin agirligi da artar.
Sud geldikden 4-5 gun sonra korpenin 5-6 bez cirkletmesi normaldir. 6 hefte sonra bez miqdari 4-5-e dushe biler.

Hal-hazirda istehsal edilen ushaq bezleri cox miqdarda necis-sidik tutmaq xususiyyetine malikdir, lakin marka ve istehsal edilen olkeye gore de bezlerin emicilik keyfiyyeti deyishir.

İlk gunlerde korpenin ne qeder sidiye getdiyine nezaret etmek ucun her emizdirmeden once eyni beze bir nece defe ishemesini gozlemeden bezini deyishdirmek gerekdir. Cunki, her zaman deyishdirilen bez sayi ile korpenin isheme sayi eyni olmaya biler. (korpe 1 beze 1 defe ishedi anlamina uygun olmaz, eyni beze bir nece defe ishemish ola biler). Korpenin isheyib-ishemediyini bilmek ucun bezin icine salfet qoya bilersiniz. Belelikle korpe ishediyi zaman salfet islanar ve anlamaq asan olar.Daha deqiq oyrenilmek istedikde ise bir nece gun tenzif ve ya belek istifade edilmesi tovsiyye edilir. Korpenin sidiyi aciq sari rengde, sheffaf ve qoxusuz olmalidir.

Necise getme normalari

İlk gunlerde yeni dogulan korpenin necisinin rengi cox tund, qaraya yaxin bir rengdedir. Yalniz ana suduyle qidalanarken korpenin necisi tedricen yashillashmaga bashlayir, 5-ci gune qeder rengi sari, sariya yaxin yashil, qoxusuz, pure shekilli formada olmaga bashlayir.

Necise getme tezliyinin de ancaq ana sudu ile qidalandigi teqdirde, gunde 3-4 defe 2,5 sm olmasi normal haldir. 6-ci hefteden sonra necise getme tezliyi gunde 1 defe, hetta bir nece gunde bir defeye qeder azala biler. Bu tezlik korpenin ceki artiminin yaxshi olmasi shertile normaldir ve korpelerin ekseriyyeti elave qidaya bashlayana qeder necise getmesi bu tezlikle olar.

Korpenin inkishaf ve boyumesinin yaxshi oldugunu anlaya bilmek ucun ceki artimi ile eyni vaxtda sidik ve necis tezliyi, boy artimi ve bash cevresinin boyumesinin de mushahide edilmesi lazimdir. 0-1 yash araliginda korpenin cekisi bezen suretle, bezen de (korpe xeste ve ya daha aktivdirse) yavash arta biler. Bu sebebden korpenin kilosu ana sudunun yetib yetmediyini gostermez.

Ceki artimi ve boyume

Arashdirmalarin xestexanada dogulan ushaqlarin mushahide edilmesi ile aparildigini qeyd etmek isteyirem. Dogum yeri korpenin saglamligina, eyni zamanda emizdirme keyfiyyetine de tesir edir. Ana ve korpe dogushdan sonra bir nece gun xestexanada qaldigi ucun ananin nezerinde emizdirme sixligi ve muddeti ile bagli tesevvur yaranir. Umumiyyetle xestexanada heyata kecen dogush emizdirmeyle bagli bir sira shablon davranishlara vadar edir. Bu davranishlar korpenin boyume ve inkishafinda ozunu gosterir. Hem de, arashdirmalarin ekseriyyetinde korpe acanda ananin onu tez bir zamanda emizdirib emizdirmediyi ve ya ne qeder emizdirdiyi qeyd olunmamaqdadir.Buna gore de, ana sudu ile qidalanan ushaqlarin boyume normativleri orta hesab kimi nezerde tutulur ve bu orta hesab ana sudunun yetib yetmediyini gosteren isharelerden biri olaraq nezere alinir. Halbuki, bu normativler her ushaga aid edile bilmez.

Dogushdan sonraki bir nece gun erzinde korpelerin 5-7 %-e hetta 10 %-e kimi ceki itirmesi de normaldir, lakin bele olan halda emizdirme tezliyine daha cox diqqet etmek lazimdir. Ana sudu gelmeye bashladiqdan sonra, korpelerin cekisi artmaga bashlayir ve ceki artim cedvelini en ashagi cekiden bashlayaraq izlemek lazimdir. En ashagi reqemler hem 2-ci hem de 5-ci gunde ola biler. Ana sudu ile qidalanan korpelerin ilk 3-4 ayinda orta hesabla ceki artimi texminen gunde 30 qramdir.

4-cu aydan sonra ceki artim sureti ashagi dusher ve 4-6 ay arasinda gunde 18 qram, 7-9 aylar arasi gundelik 12qram ve 9-12 ay arasi ise gundelik 9 qram norma sayilir.Korpenin 0-12 ay erzinde boy artimi ve bash cevresinin boyumesi yaxshi inkishaf etmesinin cox vacib isharelerindendir.

İlk 6 ayda korpenin boy artiminin sureti orta hesabla ayda 2,5 sm.dir, bash cevresinin boyume sureti ise ayda 64 mm.dir. Umumiyyetle ana sudu ile beslenen korpenin cekisi 5-6 aya qeder dogush cekisinin 2 qatina, 1 yasha qeder ise 2,5-3 qatina cixir, boyu 50%, bashcevresi ise 33% nisbetinde boyuyur.

Yalniz ana sudu ile qidalanan korpelerin artim cedveline baxa bilersiniz (Qiz ucun artim cedveli – Oglan ucun artim cedveli).

Ana sudunun kifayet etmediyine dair sehv fikirler

Bezen analar doshlerindeki deyishikliklere ve ya korpenin hereketlerinin deyishmesine gore ana sudunun kifayet etmediyini dushunurler.Bu deyishikliklerin sebeblerinden behs edek:

1. " Korpe tez-tez emmek isteyir": Bezen korpe anasiyla temas halinda olmaq ucun, bezen doshu sadece emmek ucun, bezen qarnini doyurmaq ucun dosh teleb eder. Acliqdan dosh istedikde guclu bir shekilde aglayaraq tez-tez dosh istemesi sudunuzun yetmediyini gostermir.

2. "Korpe emdikden 1 saat sonra yene ac gorunur": Ana sudu suni qidadan daha tez hezm olundugu ve korpenin az inkishaf etmish hezm sistemine daha az tesir etdiyi ucun ana sudu ile qidalanan korpenin tez-tez qidalanmaga ehtiyaci var.

3. "Korpe evvelki gunlere gore daha tez ve ya uzun muddet emir": Evveller korpe 45-50 deqiqeye doyarken birden bire 5-10 deqiqelik emmeye bashlayibsa, korpe boyumush ve az muddetde daha cox sud emerek daha tez doyur.

4. "Korpe narahatdir, aglayir ve mizildanir": Korpelerin bir coxunda narahatliq yaranir, hetta umumiyyetle bu her gun eyni saatda da tekrarlana biler. Bezi korpeler daha cox, bezileri ise az aglayir. Aglamaqlarinin bir cox sebebi ola biler.Yeni korpe sadece acliqdan yox, bashqa sebebden de aglaya biler. Sebeb ne olursa olsun kopeni sakitleshdirmek ucun ona dosh vermek en asan ve en sade usuldur.

5. "Doshden emizdirilmediyinde, sud az axir ve ya hec axmir": Sudun axib axmamaginin ana bedeninde emele gelen sudun miqdari ile hec bir elaqesi yoxdur. Dogushdan sonra ve ya ilk aylarda sud axa biler, tedricen bu veziyyet deyishe de biler.

6. "Ananin doshu yumushalir ": Ana korpesini tez-tez emizdirirse doshu sudle dolmaz ve sertleshmez, ona gore de yumshaq olar. Ananin bedeninde sud miqdari korpenin ehtiyacina gore emele geldiyi ucun doshu sertleshdiren sud artigi da qalmaz.

7. "Ana korpeni emizdirerken doshden sud geldiyini az hiss edirse ve ya hec hiss etmir": Bezi analar doshden sud geldiyini hiss etmez, amma korpesine baxaraq (korpeden udqunmaq sesi gelirse) bunu basha dushe biler.

8. "Ana korpeni emizdirmeden once ve sonra olcerek sudun yetib yetmediyine qerar verir": Ev terezisi umumiyyetle korpenin ne qeder sud qebul etdiyini duzgun gostere bilmez, cunki, deqiq deyildir. Arashdirmalara gore korpenin cekisinin tez-tez olculmesi lazim olmadigi halda suni qida verilmesine ve korpenin ana sudunden imtina etmesine sebeb ola biler.

9. "Emizdirenden sonra korpe ishtahla sud shushesi emir":Ushaqlar umumiyyetle tox olduqlari halda sud shushesi eme biler. Emmeye tebii ehtiyaclari oldugu ucun agizlarina giren her sheyi emmeye bashlarlar. Bu hal korpenin az sud qebul eydiyini gostermez.

10. "Ana sudunu saga bilmir": Sud sagmaq cox cetin ishdir. Duzgun sagmaq ucun bu ishi ede-ede oyreshmek lazimdir. Ananin sagdigi sudun miqdari sagdiqca ve sagma muddetinde "sudun gelmesini" temin etmeyi oyrendikce artar. Sagma keyfiyyeti sudsagan aparatin keyfiyyetine de baglidir. Ancaq sagilan sudun miqdari ananin bedeninde yaranan sud miqdarindan cox ferqlidir.

(saglamolun.az)

(Anarim.Az - in Qadin Dunyasi Bolumu)