Anarim.Az Kulis.az istinaden Xalq artisti, boyuk aktrisa Merziyye Davudova haqqinda maraqli faktlari teqdim edir.

Merziye Yusif qizi Davudova 8 dekabr 1901-ci ilde Heshterxanin Sarevo cayinin sahilinde yerleshen eyniadli kendde anadan olub. Kendlerindeki dordillik "Darultehsil", daha sonra ise "İqbal" rus-tatar mektebinde oxuyur. Bu dovrlerde teatr fealiyyetine bashlayir, burada heveskarlarin hazirladiqlari tamashalarda oynayir.

***

İlk defe sehneye "Birinci teatr" adli tamashada Erefe rolunu oynayir. Huseyn Ereblinski Heshterxanda qastrolda olarken onun oyununu beyenir ve onu Bakiya devet edir. Hemin erefede on alti yashli Merziyye anasini itirir. 1919-cu ilde ise Bakiya gelib Birleshmish Dovlet Teatrosu nezdindeki kollektive aktrisa qebul edilir.




Aktrisanin en boyuk arzusu Huseyn Erebliniski ile sehnede teref muqabili olmaq olur. Lakin, 1919-cu ilde Ereblinski oldurulur. Merziyye Davudova o dovrun en guclu aktyorlarindan biri olan Abbas Mirze Sherifzade ile eyni sehneni paylashir. Getdikce onlarin arasinda isti, yaxin munasibet yaranir. Bu yaxinliq onlarin aile qurmasina sebeb olur.

***

Merziyye Davudova cox qisa muddetde Akademik Milli Dram teatrinin en aparici aktrisalarindan birine cevrilir. "Sevil" pyesinde Sevil rolunu o qeder tebii ifa edir ki, tamashaya baxmaga gelen qadinlar zaldaca carshablarini cixarib atirlar.

***

Onun sehnede gosterdiyi tebii oyunu ve senet yangisi haqqinda Cefer Cabbarli yazirdi: "Merziyye yetkin bir senetkardir, ustadir. Aktrisa sehnedeki ehval-ruhiyyesi ile butun tamasha salonuna tesir eden heyretamiz bir istedada malikdir".




Aktrisa qisa muddetlik Tiflis Azerbaycan Dram Teatrinda ve Baki Turk İshci Teatrinda ishlese de, omrunun sonunadek Akademik Milli Dram Teatrinin aparici senetcilerinden olur.

***

Aktrisa 1936-ci ilde Xalq artisti adini alir. 1956-1961-ci illerde Azerbaycan Teatr Cemiyyetinin (hazirki Azerbaycan Teatr Xadimleri İttifaqi) sedri vezifesinde ishleyir. Azerbaycan SSR Ali Sovetinin deputati olur.

***

O, "Maqbet", "İblis", "Otello", "Sevil" kimi tamashalarda ozune mexsus rollar ifa edib. "Haci Qara", "Bir aile", "Bakinin ishiqlari" filmlerine cekilir. "Bextiyar" filminde Bextiyarin anasi Gulbadam rolunu ifa edir.




"İblis" tamashasinda Abbas Mirze Sherifzade ile teref muqabili olur. Tamasha boyuk ugur qazanir. Amma bir muddet sonra cutluk boshanir. Merziyye Davudova ikinci defe diger istedadli hemkari Ulvi Receble aile qurur. Bu evlilikden onlarin Rauf adli oglu dunyaya gelir.

***

Merziyye xanim Cefer Cabbarli, Huseyn Cavid, Semed Vurgun, Mirze İbrahimov, Mehdi Huseyn, Enver Memmedxanli kimi Azerbaycan dramaturqlarinin eserleri ile yanashi, rus ve Qerbi Avropa ediblerinin de tamashalarinda bir-birinden ferqli ve murekkeb qadin obrazlari yaratdir.




Xalq artisti Hokume Qurbanova oz xatirelerinde yazirdi: "Bu da taleyin qismetidir. Merziyye xanimin ilk defe yaratdigi obrazlari sonralar men oynadim. Hemishe heyecan kecirirdim ki, o bu meseleye nece baxacaq. Boyuk urek ve istedad sahibi idi. Hemishe tamashadan sonra meni ilk tebrik edib oyunumu beyendiyini soyleyen Merziyye xanim olardi. Bu aktrisa esl senet fedaisi kimi genclere xususi qaygi gostererdi".

***

1937-ci ilin repressiyasi aktrisanin taleyinden yan kecmir. 1937-ci ilde heyat yoldashi Ulvi hebs olunaraq gullelenir. 1937-ci il dekabrin 3-de Dovlet Tehlukesizliyi İdaresi 3-cu shobesinin muvekkili, leytenant Kovrijenko Sherifovun mesuliyyete celb edilib hebs olunmasi barede qerar verir. Qerar yuxari instansiyalarda da tesdiq edilir. Boyuk teatr xadimini ad gunu erefesinde hebse alirlar. Bakinin Cadrovaya kucesi, 115 unvanda yerleshen evinde axtarish aparilir ve musadire zamani tapdiqlari bir teatr qilinci ve iki teatr tapancasi olur. 1938-ci il oktyabrin 30-da 44 yashli Abbas Mirzenin casusluq fealiyyetine gore gullelenmesi qerara alinir. Emr ise noyabrin 16-da yerine yetirilir.




Ancaq 1955-ci ile qeder Merziyye xanim ve qizi, aktrisa Firengiz Sherifova onun nece olduyunu bilmir. Hemin il oktyabrin 15-de Firengiz xanim Dovlet Tehlukesizliyi Komitesine muraciet ederek atasinin son taleyi haqqinda melumat verilmesini teleb edir. SSRİ Bash Prokurorlugu Abbas Mirzenin ishini arashdirib onun haqqinda cixarilmish qerari legv edir ve ish xetm olunur. Ancaq nedense Firengiz xanima atasinin 1938-ci il noyabrin 16-da gullelendiyini deyil, 1941-ci il noyabrin 1-de urek infarktindan vefat etdiyini bildirirler.

***

Merziyye Davudova uzun zaman istintaq ucun huquq orqanlara cagirilir. Deyilene gore, eri repressiya olunandan sonra Merziyye Davudova balaca boxca yigib, evin bir kuncunde saxlayirmish ki, indi gelib onu da aparacaqlar, gulleleyecekler. O illerin xofu omrunun sonuna kimi Merziyye xanimin qelbinde yashayir.

***

Merziyye Davudova 6 yanvar 1962-ci ilde Baki sheherinde uzun suren xerceng xesteliyinden vefat edir.

Telegramda izleyin

instagramda izleyin