Dunyada bugda ajiotaji yaranan kimi Hindistan Ticaret Nazirliyi bu mehsulun ixraci ile bagli Azerbaycan da daxil olmaqla 30 olkeye muraciet etmek ucun qerar qebul etdi.

Yerli medianin Hindistan metbuatina istinaden derc etdiyi melumatlarda qeyd olundu ki, hokumetin yuksek seviyyeli resmileri Hindistanin dunyanin 30 yaxin bugda idxal eden olkesinde Rusiya ve Ukraynani evez etmek niyyetinde oldugunu deyirler.

Hindistan hokumet sovdeleshmeleri ve ya ozel kanallar vasitesile ixraci artirmaq ucun bazari diqqetle izlediyini de beyan etdi. Bu siyahiya Azerbaycan, Misir, Suriya, Merakesh, Turkiye, Sudan, İtaliya, Yemen, Yunanistan ve Hindistan bugdasini nadir hallarda alan Shimal-Sherqi Afrika olkeleri daxildir. Mart ayinda yayilan melumat, deyesen, ozunu dogrultmayacaq.

Cunki mayin 14-de xarici mediada Hindistanin bugda ixracini qadagan etdiyine dair melumatlar yayilib. Hetta olkenin Ticaret ve Senaye Nazirliyi qadaganin derhal quvveye mindiyini beyan edib.

Muvafiq qerar bir cox amiller sebebi ile dunyada bugda qiymetinin qefil qalxmasi, bunun neticesinde Hindistanin, qonshularinin ve diger hessas olkelerin erzaq tehlukesizliyinin risk altinda olmasi nezere alinaraq verilib.

Bes indi bugda ixraci ile bagli meseleden olkeler nece tesirlenecek?

Rusiya, Ukrayna ve Qazaxistan taxil ixracina mehdudiyyet qoyduqdan sonra cox olkelerin taxil umidleri Hindistana idi. Bir anda Hindistan da taxil ixracina qadaga qoydugunu elan edir. Tebii olaraq buna muxtelif sebebler ireli surulur, ilkin ehtimallardan biri ise puldur, yeni satishi gercekleshdirmek niyyetinde olan Hindistanin taxili daha baha satmaq isteyi.

Ekspertlerin bir qismi satishin muveqqeti dayandirildigini qeyd edir.

Bu veziyyet Azerbaycana nece tesir ede biler?

İqtisadci ekspert Xalid Kerimli Oxu.Az aciqlamasinda Hindistanin dunya taxil istehsalcilari arasinda ilk ucluye girdiyini deyib:

"Dunyada taxil istehsalinin 13-14 faizi Hindistanin payina dushur. Lakin buna baxmayaraq, Hindistan dunya taxil ixracinda cemi bir faiz paya sahibdir. Ehalisi cox olduguna gore istehsal etdiyi taxilin esas hissesi daxili bazara gedir.

Bizim taxil idxalinin 75 faizi xaricden olur ki, burada esas oyuncular Rusiya, Qazaxistan, Ukraynadir. Biz Hindistandan taxil idxal etmek fikrine dushseydik bele, o, bazarda Rusiya, Ukrayna ve Qazaxistani evez etmir. Cunki Hindistandan Azerbaycana taxil getirmek, onsuz da, baha basha gelecekdi. İdxal prosesi Hind okeani vasitesile heyata kecirileceyi ucun serf etmir -mesafe boyukdur, gemi ve diger neqliyyat vasitesile dashinmanin qiymetini nezere alsaq, evvelki qiymetlerle muqayisede yene de baha almish oluruq. Bu noqteyi-nezerden Hindistanin bu sahede qerarlari bizi cox da qaygilandirmir".

Ekspert qeyd edir ki, Rusiya dunya bazarina taxil ixracini dayandirmayib:

"Sadece olaraq iyunun 30-na qeder Avrasiya İqtisadi Birliyi olkelerine qisamuddetli tetbiq edilen mehdudiyyet var. Buna da sebeb hemin olkelerin normadan artiq taxil almasidir. Bu baximdan taxilin qiymetleri artir ve artmaga da davam edecek. Hindistanin bazardan cixib-cixmamasi, mehdudiyyet tetbiq edib-etmemesi de ozunden narahat olmasi ile elaqelidir. Gelecekde oz olkesinde taxil qitliginin yashanmamasi ucun calishir, bu sebebden Hindistanin qerarlari birbasha Azerbaycana tesir etmeyecek".

Hindistanin bugda ixracina qadagasi ile eyni zamanda Cin ve Rusiyanin gubre satishini dayandirmasi da bazarda veziyyeti gerginleshdirib.

Bazarin bu seqmentinin 40 faizini idare eden olkelerin bir anda bele qerar vermesi umumi veziyyete, xususile Azerbaycana nece tesir gosterecek?

Millet vekili Vuqar Bayramov Oxu.Az aciqlamasinda bildirib ki, Rusiya-Ukrayna muharibesi bashlayandan gubre qiymetlerinde artimlar mushahide edilirdi:

"Eyni zamanda hem Avropa, hem de Asiya bazarinda gubrenin qiymetinde artimlar var. Diger terefden, fosforlu gubrelerin qlobal ixracatinin 30 faizi Cinin payina dushur. Son dovrlerde bu mehsullarin da qiymetinde artim var. Hele 2021-ci ilde dunya bazarinda fosforlu gubrelerin qiymeti 60 faize qeder yukselmishdi.

Azerbaycan idxal etdiyi gubrenin ehemiyyetli hissesini Rusiyadan alirdi ve hemin mehsullarin da qiymetindeki artim onun xercinin artmasina getirib cixarir. Sozsuz ki, olkemiz gubreye olan telebatinin ehemiyyetli hissesini idxal hesabina odediyi ucun dunya bazarindaki qiymet artimlari Azerbaycana idxal edilen gubrenin xercine, qiymetine tesir edir. Paralel olaraq azot gubresinin ve diger gubrelerin qiymetlerinde de artim var".

Ekspert elave edib ki, Dovlet Gomruk Komitesinin statistikasi da onu gosterir ki, bir ton gubrenin idxal deyeri orta hesabla 565 dollar olub:

"Bu da evvelki dovrle muqayisede iki defeden cox artim demekdir. Dunya bazarinda qiymet artdigi ucun olkeye idxal edilen gubrenin qiymeti de artir. Bu ise yerli istehsalin genishlendirilmesi ve zavodlarda gubrenin istehsalinin heyata kecirilmesini vacib edir. Cunki bu meqamda esas hedef telebin yerli istehsal hesabina odenilmesi olmalidir.

Biz teklif etmishdik ki, indiki meqamda vacib meqamlardan biri fermerler ucun subsidiyanin baza qiymetinin artirilmasidir. Fermerlere gubre alishina gore verilen subsidiya mebleglerinin artirilmasi meqsedeuygundur. Yeni qiymet artimlarinin tesirinin hiss edilmemesi ucun subsidiya mebleglerinin artirilmasina diqqet ayrilmalidir".

Telegramda izleyin