26 iyul Xalq artisti, bestekar Shefiqe Axundovanin anim gunu idi.

Anarim.Az kulis.az istinaden bu munasibetle bestekar haqqinda maraqli faktlari teqdim edir.

Shefiqe Axundova 1924-cu ilde Sheki sheherinde anadan olub. 1943-1944-cu illerde Asef Zeynalli adina Baki Musiqi Mektebinde oxuyarken Uzeyir Hacibeyovdan ders alib. 1956-ci ilde U.Hacibeyov adina Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasini bestekarliq ixtisasi uzre B. Zeydmanin sinfini bitirib. Sherqde ilk opera yazan ilk qadin kimi tarixe dushub.

Shefiqe xanimin senete gelmesinde boyuk bacisi Zumrud Axundovanin rolu cox olub. O, hemishe Shefiqe xanimi destekleyib. Zumrud xanim universitet muellimi, heyat yoldashi ise akademiyanin prezidenti idi. Onlarin evlerine sheherin en ziyali adamlari yigilirdi. Bir gun Zumrud xanim yazici Mirze İbrahimova deyir ki, "ay Mirze, belke, sen Shefiqeni aparib Uzeyir beyle tanish edesen. Deyersen, bele bir istedadli qiz var". Mirze İbrahimov razilashir.

Bestekar musahibelerinden birinde ustadi ile bagli xatiresini dile getirir: Muharibe illeri idi. Men cavan vaxtlarimda qirmiziyanaq qiz idim. Geldim derse, Uzeyir bey meni gordu, dedi: "Qalx ayaga. Senin rengin niye beledir?". Men de dedim ki, "hec, ele bele"... Dedi "gel bura", kecdi stolunun arxasina cantasindan corek cixartdi. Coreyin ustunu kesib mene uzatdi, alt hissesini ise ozune saxladi ve mene dedi: "Senin rengin menim xoshuma gelmir, bunu ye". Uzeyir bey mene coreyi uzadanda cox utandim. Bu xatire heyatim boyu yadimdan cixmaz.

Shefiqe xanim cox qisa muddet aileli olub. Bu evlilikden onun cemi bir ovladi dogulub. O, bir de hec vaxt aile qurmayib, omrunun sonuna qeder tek yashayib. Shefiqe xanim meshhur "Lay-lay" mahnisini ise ogluna besteleyib. Butun umidlerini bagladigi Taleh Haciyev ise genc yashlarinda ruhi xesteliye tutulub.

***

O, heyat yoldashindan ayrilmasinin sebeblerini musahibelerinin birinde bele izah edir. "Yoldashim meni basha dushmurdu. Ya aile, ya senet. İkisi bir yerde tutur deyen adam yarimciq senetkardir. Tam menasi ile ozunu senete hesr etmek ucun gerek tenha olasan. Men bu tenhaligi secdim ve ozumu senete hesr etdim!"

Deyilene gore İranda, shah dovru zamani "Azad Azerbaycan qadini" adli rusvayci bir meqale derc edilib. Ustelik, hemin qezetde Shefiqe xanimin da intim fotolari yer alib. Sovet dovrunde bu meseleye gore bestekarin bashi cox agriyib, hetta onu Dovlet Tehlukesizlik Komitesine cagiraraq ondan izahat da aliblar. Bu barede ona verilen suala ise Shefiqe xanim bele cavab verib: Yox, yox, yalan sohbetdir, ne danishirsiniz.

***

Shefiqe Axundovanin bir cox mahnilari dilimizin ezberine cevrilib. O, "Heyat, sen ne shirinsen", "Gozlerimin ishigi sensen", "Tapmayacaqsan meni", "Mehriban olaq", "Hardasan sevgilim, gel", "Gel ey seher" kimi 300-den cox mahninin, romanslarin "Gelin qayasi" operasinin muellifidir.

"Mehriban olaq" mahnisinin yazilmasi ise qeribe olub. Shefiqe xanimin qonshulugunda yashayan iki qadin gunlerin birinde berk dalashirlar. İki gun sonra ise tamasha vaxti iki tamashacinin yer ustunde dalashdigini gorur. Bu hadiselerin her biri bestekara pis tesir edir. Ve o, "Mehriban olaq" mahnisini yazmagi qerara alir.

Oglu Taleh Haciyev cox boyuk istedada malik olsa da, anasi qeder taninmirdi. İndi de cox az insan Talehin yaradiciligi ile tanishdir. Amma onun 18-20 yashlarinda bestelediyi "Bele qemli dayanma" adli mahnisi cox boyuk meshhurluq qazanib. Lakin insanlar Taleh Haciyevi daha cox pianocu kimi taniyiblar.

***

Oglunun hedsiz derecede seven ana onun haqqinda bele deyirdi: "Menim oglum gozel piano calirdi, o, calanda hami heyran qalardi. Gozel pianocu idi. Ondan cox nigaranam, men dunyada olmayanda, o nece yashayacaq, ne edecek? Axi ushaq kimi safdir, komeksizdir. Allahdan omur isteyirem ki, onu tek qoymayim bu dunyada".

Taleh uzun iller bu xestelikle mubarize aparsa da, 2008-ci ilin iyul ayinin 26-da Mashtagada yerleshen ruhi eseb xestexanasinda vefat edir.

***

Oglunun olumu Shefiqe xanimdan uzun muddet gizledilir. Yalniz qirx merasimi basha catandan sonra Shefiqe xanim oglu Talehin vefat etdiyini oyrenir.

Agir urek xesteliyi keciren Shefiqe xanim son gunlerini xestexanada kecirir. Onun yanina gelen emekdar artist Aybeniz Hashimovaya ve millet vekili Qenire Pashayevaya bu sozleri deyir: "Meni olmeye qoymayin. Men yashamaq isteyirem... Bu sozlerden bir nece gun sonra gozel bestekar Shefiqe Axundova 2013-cu ilin iyul ayinin 26-da, oglu Talehden besh il sonra onun vefat etdiyi gunde dunyasini deyishir.

Telegramda izleyin