Lukino Viskonti: "O filme gore anamin zinet eshyalarini satmisham" - Son Xeberler 2022

Lukino Viskonti: "O filme gore anamin zinet eshyalarini satmisham"

İtalyan neorealizmin esasini qoyanlardan biri, dunya kinosunda adi Antonioni ve Fellini ile yanashi cekilen, aristokrat, marksist, antifashist herekatinin uzvi Lukino Viskonti 1906-ci ilde İtaliyanin Milan sheherinde anadan olub. Visskonti "Rokko ve onun qardashlari", "İnteryerde aile portreti", "Tanrilarin mehvi", "Leopard", "Lyudviq" filmlerinin rejissoru olub. Kulis.az jurnalist Kostanzo Kostantinin Viskonti ile olumunden iki il evvel hazirladigi sonuncu musahibeni size teqdim edir.

-İnsult kecirdiyiniz geceni nece xatirlayirsiniz? Belke xestelikden evvel saglamliginiz size hansisa xeberdarliq etmishdi…

- Men hemishe yaxshi veziyyetde olmusham. Hec vaxt saglamligimla bagli narahatciligim olmayib. Hetta cox vaxt meetel qalirdim nece olur ki, men bir defe de olsun xestelenmirem. Ustelik hec vaxt saglamligimin qaygisina qalmamisham. Heddinden artiq siqaret cekirdim. Bezen bir gune yuz on, yuz iyirimi siqaret cekirdim. Gece-gunduz demeden ishlememishem. İndi bir cox rejissorlar kicik bir epizod ceken kimi deyir: "İcazenizle men bir nece deqiqelik otagima cekilib istirahet edim." Xeyr, men bele olmamisham. Hetta produsserlerim cox vaxt meni qinayirdilar ki- sen bize ayaqyoluna getmeye bele imkan vermirsen.

Hemin gun ise biz dostlarla birlikde "Edem" restoranina dincelmeye getmishdik. Qefilden menim halim deyishdi. Sonra meni otaga qaldirib carpayiya uzatdilar. Daha sonra ise xestexanaya apardilar. Etrafimda bash veren her sheyi bu gun de tam deqiqlikle xatirlayiram.

-Bes xesteliyinizin ilk anlarinda sizi en cox narahat eden ne oldu?

-Film, film, film. "Lyudviq" filmini tamamlaya bilmemek, onu ekrandan izlememek qorxusu aglima gelen ilk fikir oldu. "Lyudviq"le bagli dushunceler meni bir an olsun bele rahat buraxmadi. Hetta size bir soz de deyim ki, mehz hemin fikirler mene guc verdi ki, xesteliyimle mubarize aparib ayaga qalxim ve filmin cekilishlerini tamamlayim. Bu sebebdendir ki, "Lyudviq" menim en sevimli filmimdi.

-Yeqin ki, hemin gun sizi tekce filmle bagli fikirler narahat etmeyib… Dostlarinizi, dogmalarinizi, hemkarlarinizi xatilayirdinizmi?

-Her sheyden evvel ciddi bir meqami qeyd etmek isterdim. Men dogma insanlarla ehate olunmushdum ve bunu hiss edirdim. Eger onlar olmasaydi ne edeceyimi tesevvur bele ede bilmirerm. Xestexanada yatdigin muddetde terk edilmek cox acinacaqli haldir. Onlar ise meni birce deqiqe de yalniz qoymurdular. Enriko Medioli meni bir deqiqe de tek buraxmirdi. Ele bil ki, menim baxicim idi. Bezen men ona aciqlanib deyirdim: "Bura bax, Enriko eseblerim herekete kecmemish burdan yox ol." Ancaq men onu da cox gozel basha dushurdum, O, isteyirdi ki, men tezlikle sagalim. Hemin erefede ister İtaliyada, isterse de dunyanin bashqa sheherlerinde yashayan dostlarimin mene olan sedaqetinin ve heqiqi sevgisinin shahidi oldum. Alen Delon, Xelmut Berqer tez-tez mene bash cekirdiler. Alen Delon mene her cur komeklik etmeye hazir idi. Ele Xelmut da.

-Bes gele bilmeyib mektub yazan ve ya teleqram gonderenler oldumu?

-Elbette. Cozef Luiz, Marlen Ditrix, Bert Lankaster, hetta Mariya Kallas bele mene mektub gondermishdi. Ancaq en yadda qalan sozleri Marlen yazmishdi. O, mene mektubla birge ozunun iri bir sheklini gondermishdi. Fotonun altindan ise bele yazmishdi. "Hemishe seni dushunurem"

-Lukino, siz inancli insansiniz? Allaha inanirsinizmi?

-Beli. Men hemishe inanmisham. Lap ushaqliqdan. Men katolik terbiye almisham. Ancaq hec vaxt katolik olmamisham. Buna baxmayaraq allaha inaniram. Hemise hansisa sirli quvvenin kainatin uzerinde dolashmasina inanmisham. Cunki, inanc olmasa, heyat oz menasini itirer. Sence de bu bele deyil? İnsan neyese inanmalidi axi…

-Siz hem de komunistsiniz. Komunistlerle yaxinlashmaginiz, onlarla dostlugunuz nece bash tutdu? Axi siz varli, aristokrat, atlari ve bahali eshyalari seven adamsiniz…

-Beli, bu dogrudu. Men varli ve aristokrat aileye mensubam. Atam varli ve esilzade insan olsa da, teatri ve musiqini cox sevirdi. Ve o bizi oz dunyagorushu ile terbiye edirdi. Bizde teatra, mutalieye, incesenete her cehetden maraq oyatmaga calishirdi. Milanda yerleshen "La skala" teatirini babamdan sonra uzun iller atam maliyeleshdirdi. Anam da eyni ile atam kimi inceseneti cox sevirdi. Amma onda bahali yashayish terzine, berbezeye maraq cox idi. Buna baxmayaraq anam her gun bizim terbiyemizin ve tehsilimizin qaygisina qalirdi. Menim violoncel aletinde ifa etmeyim mehz onun tekidi ile heyata kecmishdi. Yeni biz bashqa aristokrat aileler kimi vaxtimizi bosh ve menasiz yere kecirmemishik.

-"Mubtela olmaq" filminin cekilishleri ucun komunistlerden maliye yardimi aldiginiz dogrudurmu?

-Elbette dogrudu.

-Film nece qarshilanmishdi?

-Film numayish olunan zaman zalin en qaranliq yerinde eyleshmishdim. Men bahali kurke burunub filme baxan qadinlarin utanaraq qiciqlandiqlarini ve bunu gizletmeden "nece de iyrencdir" sozlerini dediklerini eshidirdim. Ancaq onlar agillarina bele getire bilmezdiler ki, hemin filmi cekmek ucun men anamin bahali zinet eshyalarini satmisham.

-Sizi hem de ozunuzu ispan qrandi kimi aparmaqda gunahlandirilar. Ve produsserleri talamaqda hec de Felliniden geri qalmadiginiz haqqinda xeberler gezir…

-Bu sozler efsaneden ibaretdir. Elbette men telebkar insanam. Ve film ucun ne lazimsa onu etmeye calishiram. O ki qaldi Fellini haqqinda deyilenlere. Hesab edirem ki, Fellini ele dedikleri kimi de davranir. Yeri gelmishken, Fellini indi ne ishle meshguldu, ne danishir?

-Fellini deyir ki, kinonun yaranmasi sanki dunyanin yaranmasina benzeyir. Ve hec kim kinonun nece yaranmasi, neceye basha gelmesi haqqinda hec ne bilmediyinden onun ucun de bu qebilden olan meselelerin hec bir ferqi yoxdu.

-O bu haqda yaxshi deyib. Lakin, insanlar muxtelifdirler. Men heddinden artiq telebkar ve ciddi adamam. İsh prosesinde ise butun hakimiyyet yalniz menim elimde olur.

-Fellini ile munasibetiniz ne yerdedi?

-Yaxshidi… Bizim dost olmamagimiz soz-sohbetden bashqa bir shey deyil. O, mene hemishe heyranliq hissi ashilayib. Fellini kinomatoqrafiyanin nehengidi. Eger bir insan dahidirse, onu dahi kimi de qebul etmek lazimdir.

-Lyudviq filminden bashqa daha hansi filminizi beyenirsiniz?

-"Torpaq titreyir", Rokko ve onun qardashlari". Hemin filmlerde sosial seslenishler daha coxdu.

-Bes teatrda?

-Teatrda veziyyet bir az bashqa curdu. Orda bash veren her shey ancaq yaddashlarda qalir. Bunun bele olmasi belke de daha yaxshidi. Tesevvur edirsinizmi, bir gecede bash veren butun ehvalatlar, emosiyalar perde enen kimi yaddashlara kocur ve orada yashayir.

-Proyektlerinizin icerisinde en bahali olani hansidi? Tomas Mannin "Sehrli daglar" romaniini ekranlashdirdiqdan sonra kinokaryeranizi dayandirmaq fikri hele de aktualdi?

-Hesab edirem ki he. Ustelik Tomas Mannin oglu da artiq romanin ekranlashdilrilmasina icaze verir. Lakin, men hele film cekmeye hazir deyilem. Mene yuksekliye, daglara cixmaq olmaz. Ancaq butun hallarda ilk olaraq "İnteryerde aile portreti", ardinca ise "Sehrli daglar" filmini cekmeyi planlashdiriram. Bu dushunce hemishe meni yashamaga ve ishlemeye ilhamlandirir.

-Ne ucun mehz hemin fikir sizi hemishe ve indi ilhamlandirib? Nedir bunun sebebi?

-Xestelik muddetinde men Tomas Mannin bu eserinin shedevr olduguna bir daha emin oldum. Cunki indi men xestexananin nece yer oldugunu yaxshi bilirem. Evveller ise bu haqda bilmirdim.

Ve en maraqli tesaduf ondan idaretdir ki, men Tomas Mannin Surixde yatdigi ve heyata gozlerini yumdugu xestexnada yatmisham. Neye gorese bu fakti butun xestexana heyeti menden gizlin saxlamaga calishirdi. Bir defe menim yanima bir professor geldi. Men ondan sorushdum ki, "Tomas Mann bu xestexanada olub?" O mene dedi ki -burda bu haqda danishmirlar. Lakin bu barede siz sorushursunzsa, beli o, burda vefat edibdi.

Men hele de basha dushmurem ki, onlar niye bu xeberi menden gizledirdiler. Belke de buna sebeb onun mehz menim yatdigim otaqda kecinmesi idi. Bilmirem…

Olumunden evvel Tomas Mann İsvecrenin daglarina dincelmeye getmishdi. Axsham terefi arvadi onu xestexanaya getirir. Onun ayaqlarinda dehshetli agrilar bashlanibmish. O, ele guman edib ki, bu flebit xesteliyindendi. Hekimler onu derhal xestexana qeydiyyatina saliblar. Ele hemin gece de o, dunyasini deyishib. Olumunden evvel ise o, arvadina deyib ki, "menim eyneyimi ve kitabimi carpayinin yaxinligina qoy. Kim bilir belke gece oyanib mutalie etmeli oldum". Bu onun sonuncu sozleri olub. Ertesi gunu onu olmush veziyyetde tapiblar. Sizce bu heddinden artiq kederli deyil? Adi bir flebit insanlarin, ustelik Tomas Mann kimi insanlarin erken olumune sebeb olur. Bu cox-cox kederlidi. Sonsuz derecede qusselidi.../Tehsil.biz




Anarim.Az Telegramda izleyin instagramda izleyin
Son Xeberler


Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023