Dahi Azerbaycan bestekari Uzeyir Hacibeylinin anadan olmasindan 137 il otur.

Anarim.Az Kult.az istinadla xeber verir ki, Uzeyir Hacibeyli 1885-ci il sentyabrin 18-de dunyaya goz acib.

Bu tarix olkemizde Milli Musiqi Gunu kimi qeyd olunur ve 2009-cu ilden bashlayaraq U.Hacibeyliye hesr olunmush Beynelxalq Musiqi Festivali kecirilir. Lakin Ermenistanin silahli quvvelerinin sentyabrin 12-si gece ve 13-u seher saatlarinda Azerbaycanla dovlet serhedinin Dashkesen, Kelbecer, Lacin ve Zengilan istiqametlerinde genishmiqyasli texribat toretmesi neticesinde 50 herbcimizin shehid olmasi ile elaqedar Milli Musiqi Gunu ile bagli, habele diger tedbirler texire salinib.

Uzeyir Hacibeyli bestekar, alim, yazici, publisist, ictimai ve siyasi xadim kimi coxshaxeli fealiyyeti ile yanashi, Sherqde ilk operanin banisi kimi taninan senetkardir. Mehz onun fedakar emeyi sayesinde Azerbaycan milli opera senetinin tarixi 113 il bundan once tamashaya qoyulan "Leyli ve Mecnun" operasi ile bashlanib. Operanin ilk dirijoru Ebdurrehim bey Haqverdiyev, rejissoru Huseyn Ereblinski olub. Mecnun rolunda olmez senetkar Huseynqulu Sarabski, Leyli rolunda ise ashpaz shagirdi Ebdurrehim Ferecov cixish edibler. İlk tamasha 1908-ci il yanvarin 12-de (25-de) Bakida Haci Zeynalabdin Tagiyevin teatrinda oynanilib.

Dahi Azerbaycan shairi Mehemmed Fuzulinin eyniadli poemasi esasinda hazirlanmish "Leyli ve Mecnun" yalniz Azerbaycanin deyil, hem de Sherqin ilk operasidir. Qoca Sherqin opera tarixi mehz bu gunden bashlanib. İlk operanin ugurlarindan ruhlanan Uzeyir bey bir-birinin ardinca "Sheyx Senan" (1909), "Rustem ve Sohrab" (1910), "Shah Abbas ve Xurshidbanu", "Esli ve Kerem" (1912), "Harun ve Leyla" (1915) kimi milli operalar yazib.

Uzeyir Hacibeyli yaradiciliginin zirvesi "Koroglu" operasidir. "Koroglu" tekce Azerbaycan medeniyyetinde deyil, dunya operalarinin sirasinda ezemetle dayanan parlaq numunelerden biridir. "Koroglu" operasi Moskva tamashacilarini da meftun edib. Taleyi ugurlu getirmish bu neheng eser kecmish sovet respublikalarinin opera ve balet teatrlarinda defelerle gosterilib.

Uzeyir Hacibeylinin "Furuze" adli yarimciq qalmish bir operasi da olub. Xalq revayetleri esasinda hazirlanan bu operanin musiqi parcalari arasinda "Furuze"nin ariyasi xususile diqqetelayiqdir. Belke ele buna goredir ki, opera yarimciq qalsa da, ariya uzun iller mugenniler terefinden meharetle ifa edilib.

Sherqde ilk operetta janrinin yaranmasi da Uzeyir Hacibeylinin adi ile baglidir. Dahi bestekarin ilk musiqili komediyasi uc perdeden ibaret "Er ve arvad"dir. Bu eser Azerbaycanda musiqili komediyanin ilk numunesidir. Eserin ilk tamashasi 1910-cu ilde olub. Rollarda H.Sarabski (Mercan bey), E.Agdamski (Minnet xanim) ve bashqalari cixish edibler.

Muellifin ikinci musiqili komediyasi "O olmasin, bu olsun"dur. Eserin ilk tamashasi 1911-ci ilin aprelinde Bakida olub. Sonralar musiqili komediya muxtelif dillere tercume olunaraq sehneleshdirilib.

Olmez senetkarin ucuncu ve sonuncu musiqili komediyasi "Arshin mal alan"dir. Bu operetta 70-e yaxin xarici dile tercume edilib, 100-den cox teatrin sehnesinde oynanilib. "Arshin mal alan" besh defe ekranlashdirilib, defelerle qrammofon valina yazilib. Bu musiqili komediya esasinda ilk bedii film 1916-ci ilde cekilib. Bu, sessiz film olub.

Uzeyir Hacibeylinin edebi irsi de cox zengin ve qiymetlidir. Butun omru boyu Azerbaycan medeniyyetine, musiqisine xidmet eden bu unudulmaz shexsiyyet 300-den cox xalq mahnisini nota salib, marsh, kantata, fantaziya, mahni ve romanslar, kamera ve xor eserleri yazib. Maraqlidir ki, hem Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin, hem de sovet Azerbaycaninin himnleri dahi senetkara mexsus olub. Musteqilliyimizi qazandiqdan sonra xalqimiza azadliq sherafeti catdiran ilk himni biz bu gun yene de mehebbetle seslendiririk.

Uzeyir Hacibeyli tekce musiqi bestelemirdi, hem de xalq musiqisinin nezeri esaslarini gelecek nesle catdirmaq ucun muxtelif vesaitler hazirlayirdi. 1945-ci ilde neshr edilmish "Azerbaycan xalq musiqisinin esaslari" adli elmi eseri Uzeyir Hacibeylinin musiqishunaslim olaraq mukemmel fealiyyetinin yadigari kimi bu gun de musiqi dersliyi kimi istifade edilir. Butun omru boyu Azerbaycan medeniyyetine, musiqisine xidmet eden bu unudulmaz shexsiyyet 300-den cox xalq mahnisini nota salaraq, marsh, kantata, fantaziya, mahni ve romanslar, kamera ve xor eserleri yazib, yaradib.

O, Azerbaycan musiqisinde koklu donush yaratmish esl dahidir. Bu gun adini cox iftixarla qeyd etdiyimiz Uzeyir Hacibeyli Azerbaycan musiqi medeniyyeti tarixinde yeni gelishme yollarinin ve milli bestekarliq mektebinin ozulunu qoymaqla yanashi, Azerbaycan musiqisi tarixinde ilk opera, ilk musiqili komediya ve bir sira diger janrlarda ilk numunelerin yaradicisi kimi xatirlanir. Onun ishiqli xatiresi xalqinin qelbinde ebedi olaraq daim yashayacaq.

Telegramda izleyin

instagramda izleyin