Ermenistanin Azerbaycana qarshi herbi tecavuzu neticesinde sulh ve insanliq eleyhine cinayetler, muharibe cinayetleri, o cumleden tecavuzkar muharibenin hazirlanmasi ve aparilmasi, soyqirimi, muharibe qanunlarini ve qaydalarini pozma, habele terrorculuq, terrorculugu maliyyeleshdirme, hakimiyyeti zorla ele kecirme, onu zorla saxlama ve diger coxsayli cinayetler toretmekde teqsirlendirilen Ermenistan Respublikasinin vetendashlari Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan, Davit İshxanyan, David Babayan, Levon Mnatsakanyan ve digerlerinin baresinde olan cinayet ishleri uzre aciq mehkeme prosesinin baxish iclasi iyulun 4-de davam etdirilib.

"Qafqazinfo" xeber verir ki, Baki Herbi Mehkemesinde hakimler Zeynal Agayevin sedrliyi ile, Camal Ramazanovdan ve Anar Rzayevden ibaret terkibde (ehtiyat hakim Gunel Semedova) kecirilen mehkeme iclasinda teqsirlendirilen shexslerin her biri bildikleri dilde tercumeci, hemcinin mudafieleri ucun vekillerle temin olunub.

İclasda teqsirlendirilen shexsler, onlarin mudafiecileri, zerercekmish shexslerin bir qismi, onlarin huquqi varisleri ve numayendeleri, hemcinin dovlet ittihamini mudafie eden prokurorlar ishtirak edibler.

Hakim Zeynal Agayev prosesde ilk defe ishtirak eden zerercekmish shexslere mehkeme heyetini, dovlet ittihamini mudafie eden prokurorlari, tercumecileri ve s. teqdim edib, habele onlarin qanunvericilikle nezerde tutulmush huquqlarini ve vezifelerini izah edib.

Mehkeme prosesinde Azerbaycanin vaxtile Ermenistanin ishgali altinda olan erazilerinde esir ve girov goturulmush, habele Ermenistan herbcilerinin acdigi atesh neticesinde yaralanmish, ishgal neticesinde diger zererler gormush shexsler ifade veribler.

Zerercekmish shexs Quliyev Bextiyar Mehemmed oglu ifadesinde Kelbecer rayonunun ishgali ile elaqedar aile uzvleri ve diger mulki shexslerle birlikde 1993-cu il martin 31-de rayondan "Tunel" adlandirilan erazi vasitesile cixarken Ermenistan silahli quvvelerinin herbcileri terefinden ateshe tutulduqlarini bildirib. Neticede qardashi İslam Quliyev oldurulub. Hadise zamani yuk mashininda olan 21 neferden ekseriyyeti qetle yetirilib. O ozu ise sol ayaginin bud hissesinden yaralanib. Ermenistan herbcileri onlari girov goturerek evvelce Agdere rayonunun Heyvali kendine, daha sonra Xankendi sheherine apariblar. Girov olduqlari muddetde onlara ishgence verilib. "Men girov goturulende yaralandim. Yaramin ustune soyuq su tokduler ki, qan dayansin. 7 ay girovluqda qaldim. Bize qarshi qeyri-insani formada davranirdilar. Saxlanilma sheraitimiz cox acinacaqli, antisanitar veziyyetde idi", - deye o elave edib. Zerercekmish shexs 1993-cu il sentyabrin 22-de girovluqdan azad edilerek Azerbaycan terefine tehvil verilib. Dovlet ittihamcisi Fuad Musayevin suallarina cavabinda zerercekmish shexs bildirib ki, Kelbecer ishgal edilen zaman onlara eraziden cixmaq ucun hec bir dehliz verilmeyib.

Zerercekmish shexs Nesibe Quliyeva ifadesinde Kelbecerin ishgali zamani 13 yashi oldugunu, baci-qardashlari ile birlikde 1993-cu il martin 31-de rayondan yuk avtomobili ile cixarken "Tunel" adlanan erazide Ermenistan silahli quvvelerinin herbcileri terefinden ateshe tutulduqlarini bildirib. O deyib ki, hemin vaxt onlari herbciler mushayiet etmeyib ve mashindakilarin coxu azyashlilar olub: "O qeder cox gulle atirdilar ki, sanki dolu yagirdi".

Zerercekmish hadise zamani 3 yashli bacisinin ve 3 azyashli qardashinin onunla birlikde oldugunu bildirib: "Mene 6 gulle ve qelpeler deymishdi, hazirda bedenimde coxlu qelpe var".

N.Quliyeva daha sonra Ermenistan herbcileri terefinden girov goturulduyunu soyleyib. Bacisinin girovlugun ilk gunlerinde Agdere rayonunun Veng kendine mualice adi ile aparildigini, seheri gun ise onun olmesi barede xeber verildiyini deyib. O, hele de bacisindan ve iki qardashindan (Aygun, Yashar ve Mezahir Quliyevler) xeber ala bilmediklerini diqqete catdirib.

Zerercekmish shexs qardashi Bextiyarin hadise zamani 9 yashi oldugunu, girovluqda ermeni herbcisinin onun bashina tepikle vurdugu zerbeye gore indiye qeder de sehhetinde problemin qaldigini bildirib.

Dovlet ittihamcisi Terane Memmedovanin sualini cavablandiran N.Quliyeva daha sonra 3 ay 15 gun Xankendide saxlanildiqlarini soyleyib. O, girovluqdan azad olunarken evvelce İrevana, oradan ise Bakiya getirildiyini deyib ve elave edib: "Valideynlerim sagdir, onlar hele de uc ovladini gozleyirler. Deyirler, ermeniler onlari saxlayir, gelecekler...".

Zerercekmish shexs Tehmez Shahverdiyev ifadesinde Kelbecerin Bashlibel kend sakini oldugunu, rayonun Ermenistan silahli quvveleri terefinden ishgali zamani Etderesi adli yerde girov goturulduyunu bildirib: "Biz hemin vaxt yeddi nefer idik. İki neferi oldurduler, besh neferi girov goturduler".

O, dovlet ittihamcisi Vusal Abdullayevin sualini cavablandirarken bildirib ki, Ermenistan herbcileri terefinden evvelce Kelbecerin merkezine, bir hefte sonra Ermenistanin Basarkecer rayonuna, bundan iki gun sonra ise İrevana apariliblar. Orada onlar tikintide fehle kimi ishledilib, mutemadi olaraq ishgencelere meruz qaliblar.

Zerercekmish shexs İrevanda olduqlari muddetde onlara her gun bir defe, nadir hallarda ise iki defe corek verildiyini bildirib. O, girovlardan birinin ishgence ile oldurulmesine shahid oldugunu da soyleyib. Zerercekmish shexs 7 ay 2 gun girovluqda saxlanildiqdan sonra Azerbaycana tehvil verildiyini bildirib.

Zererceken Elbrus Emirov ise Kelbecer rayonunun Agdaban kend sakinidir. O, ifadesinde bildrib ki, 1992-ci ilin aprel ayinda Ermenistan silahli quvveleri muxtelif capli silahlarla kende hucum ederek mulki sakinlere divan tutub. 67 mulki sakini gulleleyibler. Coxlu sayda yaralananlar olub. 14 neferi ise yandiriblar. Yandirilanlar arasinda onun babasi Bekir Qocayev ve nenesi Zeyneb Qocayeva da olub. Ehalinin mal-qarasini yigib apariblar. Bash prokurorun boyuk komekcisi Vusal Eliyevin sualina cavabinda deyib ki, hucum zamani sag qalanlari girov goturubler.

Zerercekmish shexs Qoshqar Quliyev ifadesinde ondan bir qeder evvel ifade vermish N.Quliyevanin danishdiqlarini tesdiqleyib. O, mulki shexsleri dashiyan yuk avtomobilinin surucusu oldugunu soyleyib. Zerercekmish girov goturulerken ayagindan gulle yarasi aldigini deyib.

Zerercekmish shexs Bash prokurorun xususi tapshiriqlar uzre komekcisi Tuqay Rehimlinin sualina cavabinda evvelce Agderenin Heyvali kendine, daha sonra Xankendi sheherine, iyunun 1-de ise Shusha hebsxanasina aparildigini bildirib.

"Girovluqda olarken yaralarimiz sagalmamish bizi agir ishlerde ishledirdiler. Shusha hebsxanasinda gunde uc defe doyulme adi hal idi. Bezi gunler daha cox doyurduler", - deye Q.Quliyev bildirib.

O, 8 aya yaxin girovluqda qaldigini, 1993-cu ilin sonlarinda azad olundugunu soyleyib.

Q.Eliyev zerercekmish shexslerin vekilinin sualini cavablandirarken girovluqda olarken seher saat 5-den gece saat 1-dek ishledildiklerini bildirib.

Zerercekmish shexs Ferman Quliyev Kelbecer rayonunun Guneshli kend sakini oldugunu, rayonun ishgali zamani 1993-cu il martin 31-de "Tunel" adlanan eraziden kecib getmek isteyen zaman Ermenistan silahli quvveleri terefinden ateshe tutulduqlarini, daha sonra girov goturulduklerini bildirib. "Mashinda qadinlar, ushaqlar, yashlilar var idi ve bu, kenardan da gorunurdu. Amma bunlari gore-gore atesh acirdilar. Qarshida, texminen 50 metr kenarda yanan "KamAZ"i gorduk", - deye o elave edib.

F.Quliyev hadise zamani 16 yashi oldugunu bildirib. Deyib ki, "Tunel" hadisesi zamani agir yaralanan azerbaycanli girovlari ona dashitdiriblar.

Onlari evvelce Agderenin Heyvali kendine apardiqlarini, burada yarali qardashinin vefat etdiyini bildirib: "Bostanda mene bel verdiler, dediler qaz, meyiti basdir. Texminen 50 santimetr qazandan sonra dediler bes eder, ustunu torpaqla".

O, girovluqda oldugu muddetde Shusha hebsxanasinda, Shusha sheheri Xelifeli kendinde, Malibeyli kendinde, Xankendi Sheher Ushaq Xestexanasinda ve Xankendi sheherinde Ermenistan herbcilerinin 4-cu batalyonunun erazisinde saxlanilib. Girov oldugu muddetde ishgencelere meruz qaldigini, 3 il 2 ay sonra – 1996-ci il mayin 5-de girovluqdan azad edildiyini bildirib.

Mehkeme iclasinda teqsirlendirilen shexs David Manukyan zerercekmish shexse "Size hansi ishgenceler verilib?" sualini unvanlayib. O ise cavabinda iynesiz 8 dishinin cekildiyini, mutemadi olaraq doyulduyunu bildirib ve boynundaki yara izini gostererek elave edib: "Sizinkiler boynumu da kesmek isteyirdi, bicagin yeri indi de qalir. Bir az kesib sonra fikirlerinden dashindilar".

Zerercekmish shexs Taryel Quliyev Kelbecerin Guneshli kend sakini oldugunu bildirib. O, ifadesinde "Tunel" faciesi zamani 14 yashinin oldugunu, Ermenistan silahli quvvelerinin yuzlerle herbci ile onlara hucum ederek ateshe tutduqlarini, yaxinlarinin, o cumleden 4-cu sinif shagirdi olan bacisinin da yaralandigini soyleyib. Atasi, qardashi, bacisi ve qardashinin girov goturulduyunu bildirib.

O, girovluqda saxlanildigi 8 ay yarim muddetinde ozune ve diger azerbaycanlilara ishgence verildiyini de soyleyib.

Zerercekmish shexs Yadigar Memishov da ifadesinde Kelbecer rayonunun Guneshli kend sakini oldugunu, 1993-cu il martin 31-de dogmalari ve hemkendlileri ile kendi terk ederken 11 yashinin oldugunu bildirib. O, "Tunel" hadiseleri zamani anasinin 4 gulle yarasi aldigini deyib. Bildirib ki, 9 yashli qardashi Taleh Memishov da gulle yarasi alib, ondan indiyedek melumat yoxdur. Y.Memishov ozu ve diger yaxinlari Ermenistan silahli quvveleri terefinden girov goturulub. Onu Kelbecerin "Bulaniq" adlanan erazisinde anasindan ve qardashindan ayiriblar. Y.Memishov Agderenin Heyvali kendine, daha sonra Xankendi sheherine aparildiqlarini bildirib.

Deyib ki, girovluqda saxlanildigi texminen ilyarim muddetinde ushaq olmasina baxmayaraq, ona da ishgence verilib: "Doyurduler, tepikleyirdiler, bashimi divara vururdular. Hazirda burnum qiriqdir, bashimda xesaret yerleri qalib".

Y.Memishov 1994-cu il sentyabrin 15-de girovluqdan azadliga buraxilib.

Teqsirlendirilen shexs David Babayan Y.Memishova sual vererek qardashinin taleyi barede sorushub. Zerercekmish qardashindan hele de xeber olmadigini bildirib: "Qardashimdan hele de melumat yoxdur. Umid edirem ki, sagdir. Girovlugun ilk vaxtinda qardashim "Bulaniq" adli erazide menden su istedi, amma sizinkiler imkan vermedi su verim. O vaxtdan ondan xeber yoxdur".

Huquqi varis Eziz Goyushov ifadesinde nenesinin (atasinin anasi) Kelbecer ishgal olunan zaman itkin dushduyunu, indiyedek ondan xeber tuta bilmediklerini bildirib.

Zerercekmish shexs Anar Eliyev ifadesinde 2020-ci ilde 44 gunluk muharibede ishtirak etdiyini, noyabrin 9-da Xocavendde yaralandigini, seheri gun esir goturulduyunu deyib. O, noyabrin 11-de İrevana aparilib. Bir nece gun hospitalda, daha sonra ise tecridxanada saxlanilib. Zerercekmish shexs hem hospitalda, hem de tecridxanada doyulduyunu, ishgencelere meruz qaldigini bildirib. O, hemin il dekabrin 14-de Azerbaycana tehvil verilib.

Zerercekmish shexs Rabil Babayev sakini oldugu Xocavendin Qaradagli kendinin Ermenistan herbcileri terefinden 1992-ci il fevral ayinda muhasireye alindigini, fevralin 13-de kende hucum edildiyini bildirib. Deyib ki, kend sakinlerinden cavanlari bir, yashlilari ise diger yuk mashinina yigaraq Xankendi istiqametine apariblar. Yolda 10 neferi mashindan dushurerek qetle yetiribler. Daha sonra ise yuk avtomobilinde olanlar gullebaran edilib. "60-dan cox adamdan 20 nefere yaxini sag qalmishdi. Bizi Xankendiye apardilar. Orada qarda agzi uste saxladilar. 47 gun girovluqda qaldim, gunde azi uc defe doyulurduk".

Zerercekmish Nizami İsmayilov Kelbecerin Guneshli kend sakini oldugunu, Ermenistan terefinden rayonun ishgal edilmesi ile elaqedar 1993-cu ilin mart ayinin sonlarina yaxin dogmalari ile birlikde yashadiqlari erazini terk etdiklerini bildirib. Lakin atasi Qanboy İsmayilov kendde qalib. O, atasindan indiyedek xeber olmadigini bildirib.

Zerercekmish shexs Nurbala Emirquliyev Birinci Qarabag muharibesinde ishtirak etdiyini, Agdamda agir yaralandigini, iki gun sonra yarali veziyyetde esir goturulduyunu, daha sonra Xankendiye aparildigini bildirib. O deyib: "Meni yarali veziyyetde turme kimi bir yerde bir sutka doyduler. Gorduler olurem, ushaq xestexanasina apardilar. Orada Stepanyan soyadli herbi hekim yaramin curumush hisselerini hec bir agrikesici vurmadan kesdi".

Zerercekmish shexs Bash Prokurorlugun Dovlet ittihaminin mudafiesi uzre idaresinin shobe reisi Nesir Bayramovun sualina cavabinda hemin yaraya gore hele de axsadigini, buna gore esa ile gezdiyini soyleyib.

Xankendide saxlanildigi muddetde mutemadi olaraq ona ve diger azerbaycanli esir ve girovlara ishgence verildiyini bildirib. N.Emirquliyev iki ay sonra ermeni herbcilerle deyishdirilerek Azerbaycana tehvil verildiyini bildirib.

Mehkeme prosesinde, hemcinin zerercekmish shexslerin barelerinde kecirilmish mehkeme-tibbi ekspertizasinin reyleri elan edilib.

Mehkeme prosesi iyulun 7-de davam etdirilecek.

Qeyd edek ki, Ermenistan dovletinin, onun dovlet qurumlarinin vezifeli shexslerinin, herbi quvvelerinin ve qanunsuz silahli birleshmelerin bilavasite rehberliyi ve ishtiraki, shifahi-yazili qaydada verdiyi tapshiriq, gosterish ve telimatlari, maddi, texniki, shexsi heyetle verdiyi desteyi, merkezi qaydada idareciliyi esasinda, elece de ciddi nezareti altinda Azerbaycan erazisinde daxili ve beynelxalq huquq normalarina zidd shekilde, Azerbaycana herbi tecavuz etmek meqsedile yaradilmish, hemcinin Koceryan Robert Sedraki, Sarkisyan Serj Azati, Manukyan Vazgen Mikaeli, Sarkisyan Vazgen Zaveni, Babayan Samvel Andraniki, Balasanyan Vitali Mikaeli, Balayan Zori Hayki, Ohanyan Seyran Musheqi, Qaramyan Arshavir Surenovic, Melkonyan Monte Carlz ve digerlerinin rehberliyi, bilavasite ve dolayi ishtiraklari ile Ermenistan dovleti, o cumleden sozugeden cinayetkar birlik terefinden aparilan tecavuzkar muharibenin gedishinde toredilmish coxsayli cinayet faktlarina dair cinayet ishi uzre ermeniesilli 15 teqsirlendirilen shexs ittiham edilir.

Hemin shexsler, yeni, Harutyunyan Arayik Vladimiri, Qukasyan Arkadi Arshaviri, Sahakyan Bako Sahaki, İshxanyan Davit Rubeni, Manukyan David Azatini, Babayan David Klimi, Mnatsakanyan Levon Henrikovic, Beqlaryan Vasili İvani, Qazaryan Erik Roberti, Allahverdiyan Davit Nelsoni, Stepanyan Qurgen Homeri, Balayan Levon Romiki, Babayan Madat Arakelovic, Martirosyan Qarik Qriqori, Pashayan Melikset Vladimiri Azerbaycan Respublikasi Cinayet Mecellesinin 100 (tecavuzkar muharibeni planlashdirma, hazirlama, bashlama ve aparma), 102 (beynelxalq mudafieden istifade eden shexslere ve ya teshkilatlara hucum etme), 103 (soyqirimi), 105 (ehalini mehvetme), 106 (kolelik), 107 (ehalini deportasiya etme ve ya mecburi kocurme), 109 (teqib), 110 (insanlari zorakiliqla yoxa cixarma), 112 (beynelxalq huquq normalarina zidd azadliqdan mehrumetme), 113 (ishgence), 114 (muzdluluq), 115 (muharibe qanunlarini ve adetlerini pozma), 116 (silahli munaqishe zamani beynelxalq humanitar huquq normalarini pozma), 118 (herbi soygunculuq), 120 (qesden adam oldurme), 192 (qanunsuz sahibkarliq), 214 (terrorculuq), 214-1 (terrorculugu maliyyeleshdirme), 218 (cinayetkar birlik (teshkilat) yaratma), 228 (qanunsuz olaraq silah, onun komplekt hisselerini, doyush sursati, partlayici maddeler ve qurgular elde etme, bashqasina verme, satma, saxlama, dashima ve gezdirme), 270-1 (aviasiya tehlukesizliyine tehdid yaradan emeller), 277 (dovlet xadiminin ve ya ictimai xadimin heyatina sui-qesd etme), 278 (hakimiyyeti zorla ele kecirme ve onu zorla saxlama, dovletin konstitusiya qurulushunu zorla deyishdirme), 279-cu (qanunvericilikle nezerde tutulmayan silahli birleshmeleri ve qruplari yaratma) ve diger maddeleri ile ittiham olunurlar.

Telegramda izleyin