Qadinlari evden qaciran sebeb: zorakiliq, azadliq isteyi, yoxsa...?

Cemiyyet / Psixologiya / Qadin Dunyasi
22 Shubat 2018
2 445
0


Qadinlari evden qaciran sebeb: zorakiliq, azadliq isteyi, yoxsa...?
Son zamanlar tez-tez ailesini, ovladlarini terk ederek, qacan qadinlar barede xeberler metbuatin gundemine cevrilir. Sebebin ise ne olmasindan asili olmayaraq, bu addimi atan qadin qinaq obyektine cevrilir, exlaqi barede tehqiramiz fikirler seslendirilir.



Hazirda cemiyyetde qeribe bir tezad ortaya cixib. Evveller qebul olunmush bir stereotip vardi - kishi evi terk edib gedirdi, qadinlar ise seslerini cixarmayaraq omurlerini onlarin yolunu gozlemekle kecirirdi. Amma indi qadinlar da aileni terk etmeye bashlayib. Ozu de bu, gun kecdikce daha da artir. Burada bir meqami qeyd etmek yerine dusher ki, illerdir kishilerin ailelerini terk etmesine goz yumur, bir soz demirik, qadinin bu hereketini eshitdikde ise derhal her kes reaksiya verir. Qezeblenir, asir, kesir, shiddetle qinayirlar. Amma mehz hemin qadinlarin hansi sebebden evlerini terk etmeleri ile maraqlanmirlar.



İlk once qadin anadir ve ola bilmez ki, ailesinden, isti yuvasindan, cani qeder sevdiyi ovladlarindan el cekib getmek ona asan olsun. Bes nedir qadinlari bu addimi atmaga mecbur eden sebeb? Dogrudanmi bash veren bu kimi butun numunelerde yalniz qadinlar gunahkardir? Umumiyyetle, her defe bu qebilden xeber eshitdikde kimdir gunahkar deye muqessir axtarmaliyiq, yoxsa buna revac veren catishmazliqlari aradan qaldirmaliyiq? Anarim.Az bildirir ki, ailem-Anarim.Az-a butun bu suallara mutexessislerle aydinliq getirmeye calishib.



“Kishileri eve getirib qumar oynayirdi”



Bir muddet evvel uc ovladi ile evini terk ederek “Temiz Dunya” İctimai Birliyinin siginacaginda meskunlashan 35 yashli Sevda Elesgerova (ad ve soyad shertidir) Ailem-Anarim.Az-a qisa heyat hekayetini danishir. Bildirir ki, evli oldugu iller erzinde heyat yoldashi terefinden inanilmaz zorakiliqlara meruz qalib: “2003-cu ilde emim oglu ile aile qurdum. Onu sevmirdim, amma valideynlerim zorla meni onunla evlendirdiler. 3 ovladim var - iki qiz, bir oglan. Qizlarimdan birinin 13, digerinin 12, oglumun ise 9 yashi var. Onunla evli oldugum bu iller erzinde eshitmediyim tehqir, soyush qalmayib. Mene ishgenceler verirdi, doyurdu, bedenim hemishe gomgoy olurdu. Butun bunlar ushaqlarin gozu qarshisinda bash verirdi. İnanin ki, indi men susaram, ushaqlar onun zulmlerinden danisharlar. İntim munasibet zamani da mene qarshi hormetsizlik edirdi, zorla carpayinin altina salirdi. Doyurdu, deyirdi men ne isteyiremse, sen onu etmelisen. Defelerle ushaqlar gorub ki, men carpayinin altinda yatmisham. Hetta onun elediyi hereketleri indi men size demeye utaniram…”



S. Elesgerova deyir ki, yoldashi butun bu zorakiliqlari qisqancliqdan etdiyini deyirmish: “Ozu deyirdi ki, bunlari meni qisqandigi ucun edir. Amma men onu qisqandiracaq hec bir hereket etmirdim axi. İkincisi, eger meni qisqanirdisa, niye eve qumarbaz kishileri getirib onlarla qumar oynayirdi? Yad adamlari evine getiren bir kishi nece deye biler ki, men qadinimi qisqaniram?! Bu, qisqancliq deyildi, qadin doymek sadece onun hobbisi idi. Cunki menimle aile qurmazdan evvel bashqa bir qizla nishanli olub. Hemin qizi da doyurmush. Buna gore de o qiz nishanini qaytarib, canini qurtarib. Amma men onunla heyatimi birleshdirerek geleceyimi mehv etdim... Hemishe ozume teselli verirdim ki, belke ne vaxtsa bu xasiyyeti duzeler, amma yanilmisham. İndi eminem ki, o, omrunun sonuna qeder deyishmeyecek”.



“İshe zeng vurub dedi, gelirem seni oldurmeye”



Heyat yoldashinin ogurluq etdiyi ucun iki defe hebsde oldugunu deyen qadinin sozlerine gore, kishi hemin vaxtlarda da eve zeng vuraraq onu hedeleyirmish: “O, tutulandan sonra men ishlemeye bashladim. Bundan sonra heyata baxishim tamamile deyishdi. Fikirleshdim ki, niye men nahaq yere doyulmeliyem? Bu iller erzinde doyulmushem, soyulmushem, ishgence gormushem, amma artiq besdir. Bir nece gun evvel ishdeydim. O, hebsxanadan cixaraq zeng vurub dedi ki, gelirem seni oldurmeye. Cox qorxdum ve ushaqlara zeng vurub dedim ki, tez evden cixin. Geldik siginacaga. Boshanma erizesi vermishem. Amma cox peshmanam ki, niye bu addimi daha evvel atmamisham. O ise boshanmaq istemir. Cunki boshanandan sonra her ushaga gore 100 manat aliment vermelidir”.



“Hazirda ishleyirem, amma bu gun ishe getmemishem ki, bir az beynim dincelsin. İshe de gelib cixir. Orada da meni incidir. İmkan vermir ki, bir ana kimi men de ishleyib ushagimi saxlayim. Meni incitdiyine gore shikayet etmishem. Hetta mene etdiyi bu zulmlere gore onun hebs olunmasini bele isteyirem. Bu deqiqe isteyerem ele bir uzaq yere gedim ki, ne onun uzunu gorum, ne de sesini eshidim. Balalarim menim ucun hem atadir, hem qardashdir, hem de er. Men de bir qadin kimi xoshbext olmaq isteyirem...”, - deye S. Elesgerova sonda qeyd edir.



“Sosial shebekelerde qadinlara vedler verirler”



Movzu ile bagli Ailem-Anarim.Az-a danishan “Temiz Dunya” İctimai Birliyinin sedri Mehriban Zeynalova dedi ki, hazirda qadinlar evvelki idarecilik sistemi ile razilashmaq istemirler: “İndi qadinlar daha serbest yashamaq isteyirler. Cemiyyetde sosial rollarin deyishmesi, kishilerin evvelki obrazini saxlaya bilmemesi numuneleri de bu prosese oz tesirini gosterir. Aile baglarinin zeiflemesi, hormet hissinin olmamasi da bashlica sebeblerdendir. Evveller hormet hissi yox idi, amma tabecilik, teleb var idi ve buna da muhit alishmishdi. Hami bir-birine baxib eyni formada tabe olurdu. Amma indi meselen, ele aileler var ki, qizlar oz isteklerini serbest reallashdira bilir. Kenardakilar da bu modele baxaraq, onun kimi hereket etmek isteyir. Baxmir ki, onun buna potensiali var, ya yox”.



Onun fikrince, sosial shebekeler de ailelerin dagilmasina oz tesirini gosterir: “Bezi qadinlar dushunur ki, men azadam, ferqli dushunurem, ozum istediyim kimi yashayiram. Amma onun bashqalari qarshisinda ohdelikleri, aile baglari kifayet qeder mohkem deyil. Hemcinin sosial shebekelerde bezi insanlar qadinlara vedler verir. Ve onlarin da bezileri buna inanir. Bu qadinlar yaxshi olardi ki, ozlerini musteqil idare etsinler. Amma onlar ozlerini daha cox kishilerin himayesine verirler. Bu ise xoshagelmeyen neticelerle ortaya cixir”.



M. Zeynalova soyleyir ki, bu sahede problemleri yaradan amiller coxdur ve her ailede ferqli sebebler movcuddur: “Ele aile var ki, orada zorakiliq coxdur. Burada yashayan cavan qiz o zorakiliga dozmek istemir, serbest yashamaq isteyir. Amma serbest yashamaq ucun onun heyat tecrubesi yoxdur. Bu halda da cox aci neticeler ortaya cixir. İkinci bir terefden televiziyadaki filmler, yaxud sosial shebekelerdeki hansisa sohbetler, teklifler ele fikir formalashdirir ki, o da bashqalari kimi bacaracaq. Amma bunun ucun heyat tecrubesi ve umumiyyetle, iqtisadi imkanlari ve bacariqlari yoxdur.

Bezi hallarda mecburi nikahlar da qadinlarin evi terk etmesine sebebiyyet verir. Bu qadinlar aile qurduqdan sonraki dovrde bashqasina ashiq olurlar ve ele dushunurler ki, filmlerdeki kimi her shey gozel olacaq. Buna gore de her sheyi atib gedirler”.



Qanunvericiliyin 18 yashindan yuxari insanin zorla ata evine qaytarilmasina yol vermediyini xatirladan M.Zeynalova bezi ailelerin zorla aileye qayidishi teleb etmelerini duzgun hesab etmir: “Valideyn deyir, menim ovladimdir, men nece isteyirem ele de olmalidir. Halbuki qanunvericilik buna imkan vermir. Biz musteqil yashamagi hele de qebul ede bilmirik, bir cemiyyet olaraq buna alishmamishiq. Ancaq ovladlarimizi dinlemeli, onlarin serbest dushuncelerine hormetle yanashmaliyiq. Anlamaliyiq ki, bu ushaqlarin bir azdan serbest yashamaq istekleri ortaya cixacaq ve bir muddet sonra yashayacaqlar”.



“Bu, sene ovladlarini qoyub getmek haqqi vermir”




Psixoloq Elnur Rustemov ise problemin esas sebebi kimi informasiya esrinde yashamagimizi gorur: “İnsanlarin daha cox informasiya ile yuklenmeyi ailedaxili konfliktlere getirib cixardi. İnsanlarin qisa muddetli meqsedleri esas plana kecib. Bu gun insanlar qacaraq bir heyat yashayir. Aile daxili konfliktler, munasibetin pis olmasi, tereflerin bir-birine dozumsuz yanashmasi munasibetlerin soyumasina, ferdlerin yalniz ozunu dushunmesine, biganeliye sebeb olur. Her bir ailede problem ola biler. Amma bu, sene o haqqi vermir ki, ovladlarini qoyub cixib gedesen. Bu zaman sen her kesi goze alirsan - ata-anani, baci-qardashi, etrafindakilari da pis veziyyetde qoyub gedirsen. Bir insan butun bunlari goze alib, tanimadigi insana qoshulub qacirsa, elbette, bu, ciddi sosial psixoloji problem kimi deyerlendirilmelidir”.



E. Rustemov soyleyir ki, problemle bagli konkret tedbirler gorulmelidir: “Ailede problem varsa, qadin muraciet edeceyi yeri bilmelidir. Bu gun biz gender beraberliyinden danishiriq. Burada balans qorunub saxlanmalidir. Qadin ve kishinin her birinin oz vezifeleri var. Meselenin qorxulu terefi ondan ibaretdir ki, eger 1-2 nefer cesaretlenib evi terk edirse, digerleri de ona baxib arxasinca gedecek. Bu gun metbuat evden qacan xanimlar haqqinda yazir. Yaxshi olardi ki, metbuat eyni zamanda evden qacib sonradan peshman olan, heyati berbad olan qadinin taleyi barede de melumat versin. Axi evden qacanlarin hamisi xoshbext olmurlar. Onlar sonradan peshman olurlar ve yeniden aileye qayida bilmirler. Bunu da qabartmaq lazimdir. Qacanlarin ekseriyyeti rayonlarda yashayanlardir. Onlar fikirleshir ki, sheherde yashayanlarin hamisi xoshbextdir. Onlar rahat heyat arzulayirlar ve bu gunle yashayirlar. Bir cox deyerleri gozlemirler, bu da cemiyyet ucun SOS siqnalidir. Qadinlar qoshulub getdiyi insanlari nece tapirlar? Elbette ki, internet vasitesi ile”.



Psixoloq vurguladi ki, dovlet terefinden problemli ailelerle bagli statistika aparilmalidir: “Onlarla maariflenme ishi aparilmalidir. Ali mekteblerde bununla bagli sosial ish ixtisasi acilib. Orada tehsil alan telebeler erazi uzre problemli ailelerdeki konfliktlerin, zererli verdishlerin, elece de psixoloji, psixiatrik problemi olan insanlarin statistikasini goturmelidirler. Hemcinin onlarin hara muraciet etmeleri barede tebligat, teshviqat ishi de aparilmalidir”.

Evvelki Xeber


Geriye Qayit

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023