Burcler haqqinda bilmediklerimiz
Xeber / Maraqli / Maraqli Yazilar / İslam / Burcler / Umumi Burcler
21 Ocak 2022
6 353
0
Burc ne demekdir?
Burc kelmesi ereb dilinde "gozel gorunmek, diqqeti celb etmek, aciq-ashkar gorulmek, baxildiqda ilk diqqet ceken shey" menalarina gelir. Qedim dovrlerde qala divarlarinin kunclerine tikilen daha yuksek ve cixintili qullelere de burc deyilirdi. Hemcinin semada gorulen ulduz topalari da bu adla adlandirilmishdir.
Astronomiya elmi ve burcler
Gece qaranliginda istiqamet ve yonun teyin edilmesinde ulduz topalarindan istifade etmek mumkundur. Meselen her gece semamimizda gorunen Boyuk ve Kicik Ayi burcu bize qutb ulduzunun yerinin mueyyen etmekde komek edir. Esasen denizci, seyyah, teyyareci, geoloq ucun istiqameti teyin etmekde burcleri tanimaq ehemiyyetlidir.
Anarim.Az meneviyyat-Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, qedim dovrlerde astranomiyada bir-biri ile elaqeli gorunen ulduz topalarina mueyyen adlar verilir, ulduzlarin mushahide ve oyrenilmesinin elverishliliyi ucun ulduzlu goy burclere bolunurdu. 1922-ci ilden bashlayaraq Beynelxalq Astronomiya İttifaqi goy qubbesinde 88 burc oldugunu mueyyenleshdirib. Onlardan 31-i shimal yarimkuresinde, 11-i ekvatorda ve 46 ededi ise cenub yarimkuresinde gorunur.
Dogru bilinen yanlishlar
Adi gozle mushahide edildikde bezi ulduzlarin bir-biri ile elaqesi varmish kimi gorunur. Muasir teleskoplarin inkishafi ve astronomiya sahesindeki elmi keshfler bir-biri ile elaqeli kimi gorunen ve hendesi shekiller emele getiren ulduz quruplarinin eslinde bir-birinden aglasigmaz olcude cox uzaq oldugunu subut etmishdir. Meselen, dolca burcunun en parlaq iki ulduzu 1359 ve 2174 ishiq ili uzaqliq, eqreb burcunde bir-birine cox yaxin gorunen Alfa ve Siqma ulduzlari arasinda minimum 1277 ishiq ili mesafe var. Elm ve texnologiya inkishaf eledikce ulduzlar daha yaxindan oyrenilmish bir cox tesevvurlerin dogru olmadigi ortaya cixmishdir.
Burclerin adlandirilmasi
Burclerin adlandirilmasi semadaki ulduzlarin insanlar terefinden xeyali xetlerle birleshdirilmesinden ortaya cixib. Burclerin ekseriyyetine qedim zamanlardan efsanevi qehremanlarin (Herkules, Persey ve s.), heyvanlarin (Qoc, Buga ve s.) ve eshyalarin (Teleskop, Gunye ve s.) adlari verilmishdir. Burc olaraq adlandirilan ulduz topalarina ayri-ayriliqda nezer saldiqda hec de hemin xeyali fiqurun alinmadigini goruruk.
Burcler icerisinde diqqet ceken on iki zodiak burcu xususi yer tutur. "Zodiak" yunan sozu olub, "vehshi heyvanlar" demekdir. Hemin heyvanlarin adlari beledir: ekizler, terezi, dolca, qiz, oglaq, shir, qoc, xerceng, baliqlar, eqreb, oxatan, buga. Yerin gunesh etrafinda firlanmasi ile her ay gunesh bu burclerden birinde gorunur. Gunesh qoc burcunde olduqda yaz; xerceng burcunde olduqda yay; terezi burcunde olduqda payiz; oglaq burcunde olduqda ise qish fesli bashlayir.
Qurani-Kerim ve hedislerde burcler
Qurani-Kerimde "burcler" menasina gelen bir sure[1] olmaqla yanashi, bazi ayelerde burcler haqqinda melumat verilir.
"And olsun burclerle bezedilmish goye!".[2]
"Semada burcler yaradan, orada bir ciraq olan guneshi ve nurlu ayi vucuda getiren Allahin shani ne ucadir!"[3]
"Biz semada burcler yaratdiq ve onu baxanlar ucun bezedik! Onlari qovulmush her bir sheytandan qoruduq. Ancaq (sheytanlardan) kim (goy ehlinin danishiqlarina) xelvetce qulaq assa, onu yandirib yaxan alov teqib eder. (ve ustune dushub yandirar)."[4]
Ayetlerde kecen burc kelmesi qaranliq gecede insani valeh eden ulduz topalarinin goy uzunu bezemesi, İlahi ezemet ve ehtishama isharedir. Kainatda yaradilan her sheyde esrarengiz gozellikler var. Bu menada goy uzunde ulduzlarin duzulushunde de bu gozellik diqqeti celb edir. Ayrica Hicr suresi 16-ci ayesine nezer saldiqda kahinlik, falciliq ve astrologiya elminin sheytanin aldatmasi oldugunu goruruk. Allah Resulu bir hedisinde: "Axir zamanda fala (burclere) inanib, qederi inkar edenler cixacaqdir."[5] Qetade (rehimehullah) demishdir ki: "Allah bu ulduzlari uc shey icin yaratmishdir: Onlari semanin zineti, (semaya yukselib xeber toplayan) sheytanlara atilacaq dashlar eledi; ozleri ile istiqamet teyin edilen elametler qildi. Kim ulduzlar haqqinda bashqa izah getirmek isteyerse xeta eder ve nesibini itirer, onu maraqlandirmayan ve melumati olmayan hetta bilmekde peygemberler ve meleklerin bele aciz qaldiqlari bir movzuda ozunu cixilmaz veziyyete salar." Buna elave olaraq bashqa bir revayetde ise: "Allaha and olsun. Allah hec kimsenin ne yashamasini, ne olmesini, ne de dolanishigini her hansi bir ulduza baglamishdir. Bunu soyleyenler Allah haqqinda yalan uydurur ve ozlerine behaneler uydurub teselli tapirlar."[6]
Semadan xeber var
Uzumuzu semaya tutub uzaqdan-uzaga goz vurub tebessum eden ulduzlarla bezedilmish goy uzune baxanda planetimizden, belke de, min defe boyuk, yer uzundeki qum denelerinden cox olan goy cisimlerini zerrece noqsansiz hereket etdiren, oz orbitleri etrafinda ahengle donderen Allahin qudretini mushahide edirik. Bu prizmadan nezer yetirende elektronikadan kosmologiyaya, atom fizikasindan radiologiyaya qeder her sheye hokm eden Allah-Tealani gorur, ulduzlarin, guneshlerin, qalaktikalarin, kosmik buludlarin, hetta en kicik meteoritlerin oz dilleri ile: "Allah vardir. Bizi feza boshlugunda saxlayib bir-birimizle toqqushmadan gezdiren, ahengle dolashdiran Odur" − dediklerini eshidirik. Kainata baxanda atomdan kicik hissecikden tutmush planetlere qeder her sheyin Allahin emrini dinlediyini, Onun emrlerine muntezir oldugunu, zerre ve cisimlerin o boyuk Yaradanin emri ile hereket etdiyini gorur, Uca Allahin her sheye istediyi nizami verdiyini mushahide edirik.
"Goylerde ve yerde ne varsa, (hamisi) Allaha mexsusdur. Allah her sheyi (elmi ve qudretile) ehtiva etmishdir."[7]
"Goyleri ve yeri haqq olaraq yaradan Odur. Onun: "Ol!" deyeceyi gun (her shey) derhal olar..."[8]
Burclere olan inam harada ortaya cixib?
Tarixi menbelerde Mesopotamiyada yashayan ve ateshperestliye inanan xalqlarin ulduzlara da sitayish etdiyini goruruk. Hemcinin Hindistanda ve Misirde de buna benzer inanclar movcud olub. Ayrica Quranda adi kecen, İraq erazisinde yashayan sabiilerin de Guneshe ve Aya tapdiqlari bilinir. İnsanlar, inanmalari gerekli olan tovhid inancindan uzaqlashinca batil inanclara sapmish, muxtelif varliqlari Allaha sherik qoshmushlar.
Astrologiya ve Astronomiya
Burclerin insana tesir etdiyini iddia eden astrologiyaya aiddir. Astrologiya goy cisimleri, onlarin hereketleri ile yerdeki insanlarin xarakterleri, sosial munasibetleri ve s. arasinda elaqeni hesablayan, texmin eden ve sistemleshdiren enene ve inanclarin butunlukde adidir. Astrologiya sherqde "elmi-nucum", "ulduz fali" ve bashqa adlarla adlandirilmishdir.
Her ikisi de goy cisimlerinin hereketlerini mushahide etdiyi ucun astronomiya ile astrologiya elmi bir-biri ile qarishdirilmishdir. Kosmik arashdirmalar ile meshgul olan astronomiya musteqil elm sahesidir. Astrologiya akademik metbuatda elm sayilmir, ona daha cox fal ve batil inanc kimi baxilir. Buna baxmayaraq insanlarin boyuk bir hissesi ona inanmaqda davam edir.
Burclerin dogum gunu ile elaqelendirilmesi
Burclerin dogum gunu ile elaqelendirilmesi Guneshin dunyaya gore kecmekde oldugu 12 ulduz qrupuna esasen teyin olunur. Meselen, Noyabr ayi her il Eqreb burcunde olur ve bu gunlerde dunyaya gelenler hemin burcden sayilir. Yeni bir menada bu gunlerde dunyaya gelenlere hemin burcun tesirinin oldugu qebul edilir. Halbuki, Gunesh hemin burcde olarken, o burc dunyaya en uzaq mesafede olur.
Burclerin insan xarakterine tesiri ile elaqeli oldugunu iddia edenlerin en boyuk xetalardan biri de kecmishde yashayan shexsiyyetlerin burclerinin hesablanmasi zamani bash verir. Dunyanin iyirmi alti min ilde bir tamamlanan donme hereketi var ki, bu da her 2300 ilde bir defe burclerin bir pille irelilemesine sebeb olur. Meselen, 1 yanvar 2015-ci ilde dunyaya gelen ushaq oglaq, ancaq e.e. 1 yanvar 300-cu ilde dogulan ushaq ise dolca burcundendir.
On iki tip insan var?
Ustun qudret sahibi Rebbimiz her bir insanin barmaq izlerini bele bir-birinden ferqli yaratmishdir. Hemcinin yuzlerle insan simasina nezer saldiqda bir birine benzer uzler gormek imkansizdir. Bir-birine benzeyenlere de bir az diqqetle baxinca ferqliliyin tezahur etdiyini gore bilerik.
Her bir sheyi ferqli gozellikde yaradan ve oz mohurunu vuran Allah Tealanin on iki tip insan yaratmasi dushunule bilmez. Milyonlarca insanin beden qurulushunu, xarakterini, qederini ve geleceyini on iki burcle medudlashdirmaq ne elmi, ne mentiqi, ne de dini prizmadan dogru deyil.
Dogum tarixlerine baxaraq burcu teyin etmek ve o burc haqqinda yazilan xususiyyetlere baxaraq bir qenaete gelmek, hokm vermek qeyri-ciddi bir baxish terzidir ve hemin insanlari yanildir.
Kelmelere yuklenen yanlish menalar
Gundelik heyatda istifade etdiyimiz, eynimenali oldugunu dushunduyumuz yaxin menali sozler vardir. Lugetde hemin sozlerin menalarina baxdiqda hec de eyni olmadiqlarini goruruk. Menasi qarishdirilan sozlerden biri de "benzer" ve "eyni" sozleridir. "Benzerlik" birinin digerine oxshamasi menasina gelir. "Eynilik" ise bir sheyin digerine tam oxshamasi, arada hec bir ferqin olmamasi demekdir.
İnsanin dushunme mexanizmi
İnsanin dushunme mexanizmi cox sadedir. İnsan beyni kainatda var olan her bir sheyi basha dushmek, onun haqqinda qerar vermek ucun onlari qruplara ayirir. Bir-birine benzer olan sheyleri eyni kimi gormeye calishir. Ancaq bilgisi artdiqca ve her sheyi ayri ayriliqda tedqiq eledikde onun cox ferqli oldugu ortaya cixir. Ona gore de her bir sheyde ortaq, benzer yonlerin olmasi mumkundur. Ancaq onlari eynileshdirmek dogru deyildir. Varliq aleminde bir-birinin eynisi olan hec bir shey yoxdur.
Allah insani da en mukemmel shekilde yaratmishdir. Qeder planinda xarakterlerde mueyyen benzerliyin olmasi mumkundur. Hetta mueyyen fesilde dogulanlarin xarakterinde oxsharliqlarin olmasi da tebiidir. Ancaq bu fikri umumileshdirerek bir muddea halina getirmek elmilikden uzaqdir.
İnsan bilgisinin qaynagi nedir?
Dogru bilgini elde etmeyin uc yolu var:
˗ Besh duygu orqanimizla
˗ Agil
˗ Sadiq xeber (vehye dayanan, ancaq Peygemberler terefinden bildirilen bilgi)
Bu uc qaynaqdan elde edilen bilgi insani hec bir zaman yaniltmaz. İnsan qarshilashdigi bilgileri bu uc qaynaqla muqayise etmeli, "dogru" ve ya "yanlish" olduguna qerar vermelidir.
Ulduz fali ve astroloqun verdiyi melumat da elmi esasi olmayan, isbat olunmamish melumat yiginindan bashqa bir deyildir.
Kainatda her shey bir-birinin tamamlayicisidir.
Kainatda her shey bir vehdet teshkil edir. Ayin hetta guneshin denizlerdeki qabarma ve cekilme hadiselerine tesiri arashdirmalarla subut edilmishdir. Bir canlinin muxtelif orqan ve huceyreleri arasinda elaqe ve qarshiliqli tesirlenme oldugu kimi, kainatda da bele elaqenin olmasi mumkundur. Guneshden cixan zererli hisseciklerin, maqnit dalgalarinin onu atmosfer tebeqesi dediyimiz qoruyucu qalxanla muhafize edilir. Ay oz kutlesinin agirligi ile yere yaxinlashmasi gerekirken dondurulduyu suretin tesiri ile ona teyin olunan orbitin kenarina cixmir. Butun bunlar bize Allah Tealanin guc ve qudretini gosterir, ezeli proqramin nece hessas ishlediyini gosterir.
Allah Teala oz qudretine sebebleri perde edib. Yagmuru bulud yagdirir, buludlari kulek surukleyir ve s. Bezi icraatlarina melekleri perde edir: Ezrailin (e.s) can almagi, Cebrailin (e.s) vehy getirmeyi ve s. buna misal gosterile biler. İstese idi burcleri de oz qudretine perde eder ve bize bunu bildirerdi. Burclerden semanin bezedilmesi kimi behs etmishdir. Buradan da burclerin hec bir tesir gucune malik olmadigini anlaya bilerik.
Qeybi bilmek
Ezeli planda insana maraq ve teeccub duygusu yerleshdirilmishdir. Bunun bilmediyimiz hikmetleri vardir. Bu duygudur ki, insan onunla her shey haqqinda fikirleshir, dushunur, arashdirir ve sirli perdeni aralamaga calishir. Maraq dunyamizi celb eden, demek olar ki, butun dovrlerde, az ve ya cox her kes dushunduren bu xususlara ebedi yashamaq arzusu, olumsuzluk iksiri, geleceyi, qeybi bilmek isteyini misal vere bilerik.
Bu ve benzeri suallarin ortaya cixmasinin sebebi insanin vehye qulaq vermemesidir. İlahi vehy insanin dunyaya imtahan ucun gonderildiyini, esl heyatin axiret yurdu oldugunu, ancaq orada ebedi yashayacagini bildirir. İnamsizliq insani dogru sahile cixmaqdan mehrum edir ve sheytanin hec susmayan fisiltilari da bizi o sahilden uzaqlashdirir.
Qeybi ancaq Allah bilir. "Bilinmeyen nece xezinelerin ve qeybin acarlari Onun yanindadir, onlari yalniz O bilir. O, quruda ve denizde neler oldugunu bilir. Onun xeberi olmadan yere dushen bir yarpaq bele yoxdur. Yerin qaranliqlarinda ele bir toxum, ele bir yash ve ele bir quru (shey) yoxdur ki, aciq-aydin Yazida (Lovhi-Mehfuzda) olmasin." (Enam, 6/59) "De: "Allahdan bashqa goylerde ve yerde olanlarin hec biri qeybi bilmez. Onlar ne zaman dirileceklerini bele bilmirler." (Neml,27/65)
"Qeybi bilen ancaq Odur ve Oz qeybini hec kese eyan etmez; Beyenib secdiyi peygemberden bashqa!" (Cinn, 72/26-27)
İnsanlarin bile bilmesi de onun icazesi ile olur. O bilgi peygember ucun vehy, veli ucun ilham, momin ucun yuxu, yoldan azmishlar ucun istidrac (azginligini artirmaq ucun İlahi mekr) sheklinde olur. Peygemberlerin bildirdikleri bilginin hokmu qeti iken, digerleri ise subyektivdir.
Burclere inanmaq insanin imanina tesir edermi?
Burclere, qoroskop kimi sheylere inanmaq, burc fali acdirmaq gunahdir. Ayede "Ey iman getirenler! Sherab da (icki de), qumar da, butler de, fal oxlari da sheytan emelinden olan murdar bir sheydir. Bunlardan cekinin ki, belke, nicat tapasiniz!" ˗ buyrularaq, falin sheytan emeli oldugu bildirmishdir. Zeyd İbn Xalid el-Cuheni (r.a) revayet edir "Resulullah (s.e.s) Hudeybiyede, bize, gece yagan yagmurun ardinda subh namazi qildirdi. Namazi qurtarinca camaatin onune kecdi ve:"Rebbiniz ne dedi bilirsinizmi?"˗ buyurdu. Camaat: "Allah ve Resulu daha yaxshi bilir!"˗ dediler. "Allah Teala: "Bendelerimden bir qismi momin, bir qismi de kafir olaraq sabahladi. "Allah fezl ve rehmeti ile bize yagmur yagdirdi" ˗ deyen momin, ulduzlarin tesiredici gucunu inkaredici olaraq sabahladi. Her kim de: "Bu ve ya o ulduz sayesinde bize yagmur yagdirildi" ˗ dedi ise o da mene kafir, ulduzlarin tesirine inanmish olaraq sabahladi." dedi!"˗ buyurdu."[9] Cahiliyye dovrunde erebler yagmurun yagmasini ulduzlarla elaqelendirirdiler. Ebu Seid (r.a) revayet edir: "Resulullah (s.e.s) buyurdular ki: "Eger Allah Teala, insanlardan yagmuru besh il yagish yagdirmayib sonra gonderse, insanlardan bir qrupu kafir olar ve: "Micdeh ulduzu sebebi ile yagmura qovushduq!" ˗ deyerdi."[10]
Hedislere nezer saldiqda bash veren hadiseleri burclere aid etmek ve burclerden olduguna inanmaq Allahin qudretinden shubhelenmek, qedere "dash atmaq" demekdir ve bu shirk sayilir. İnsanin geleceyini, yalniz onu yaradan Uca Allah teyin eder, basha gelecekleri burcler de daxil hec bir varliga hevale etmek dogru deyildir.
Netice etibari ile deye bilerik ki, Quran ayelerinde kainatin mohteshem duzenini, Gunesh, Ay ve ulduzlarin duzulushunu tefekkur etmeye devet vardir. Buradan Allahin varliq ve birliyine qapilar acilir. Yer uzundeki butun varliqlar Allahin emri ile hereket edir. Hec bir varligin yaradici, tesiredici ve yon gosterici gucu yoxdur. Allahdan bashqa hec kimse qeybi bile bilmez.
Bu yonu ile İslam, insanin geleceyi haqqinda ulduz ve burc falina etibar etmeyi, onlara bir mena vermeyi ve umid beslemeyi esla qebul etmir.
Dinimize gore, ulduzlarin semadaki muxtelif duzulushunun insanin taleyini mueyyen etmekde ve ona tesir gostermek hec bir elaqesi yoxdur ve bunlar insanin iradesinin, taleyinin iqtidarinda deyil. Bizi ve diger varliqlari yaradan Allahdir. İnsanin geleceyini, onu Yaradan Uca Allah teyin edir. Cemiyyet icerisinde bu cur batil ve esli-esasi olmayan sheylere maragin olmasinin sebebi insanlari lazimi seviyyede dini bilgilerinin olmamasi ve imandaki boshluqlardan qaynaqlanir.
[1] Buruc, 85.
[2] Buruc,1.
[3] Furqan, 61.
[4] Hicr, 16.
[5] Tirmizi.
[6] Buxari, Bedul-Xelq, 3.
[7] Nisa, 4/126.
[8] Enam, 6/73.
[9] Buxari, Ezan 156, İstisqa 28, Megazi 35, Tovhid 35; Muslim, İman 125; Muvatta, İstisqa 4; Ebu Davud, Tibb 22,; Nesei, İstisqa 16.
[10] Nesai, İstisqa 16.
Evvelki Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023