İslam ve sehr, cadu, ziyaretgahlar
Xeber / Maraqli / İslam
30 Mayis 2017
2 836
0
İslamda tebiet quvveleri, fizika, kimya ve biologiya qanunlari xaricinde gizli vasitelerden istifade ederek qeribelikler ortaya qoyan ishe, muselman olmayanlardan ortaya cixan adet xaricindeki sheylere, caduya "sehr" deyilir. "El-Hadikat-un-Nediyye"deki bir hedis-i sherifde Peygember efendimizin dilinden deyilir: "Kahinlik eden ve kahine geden ve sehr, cadu eden ve etdiren ve bunlara inanan bizden deyildir. "Quran-i Kerim"e inanmamishdir".
Anarim.Az zamaninsesi.com-a istinaden bildirir ki, "İhya"daki diger bir hedis-i sherifde "Muselman cadu etmez, imani getdikden sonra cadusu tesir eder" deyilir. Lakin buna baxmayaraq bezi muselman mollalar hetta kitab acaraq fala baxir, "bext acir", "bext baglayir"...
Ebdulhakim Arvasi sehrin, cadunun heqiqeten insanlari xeste etdiyini, sevgi ve ya mehebbetsizliye ducar etdiyini, yeni cesede ve ruha tesir etdiyini, qadin ve ushaqlara daha cox tesir etdiyini yazir.
Muhammed Masum Faruki demishdir: "Heqiqi momin batil inanclara inanmaz, sehr, ugursuzluq, fal, ovsun, "Quran-i Kerim"den bashqa sheyle yazili muska, mavi muncuga, kehanet ve buna benzer sheylere, bunlarin mutleq bir ish goreceyine, mezarlara sham qoyanlara, tel ve iplik baglamaga etibar etmez ve keramet sahibi oldugunu soyleyen saxtakarlara inanmaz". Eger bunlari nezere alib turk-İslam alemine goz gezdiresi olsaq, onda bu gun ve bundan qat-qat evvel bunlari edenlerin muselman olmadigi ortaya cixir...
Abdullah ibni Abbasin melumatina gore, Mehemmed peygemberden evvel sheytanlar goylere cixir, meleklerden eshitdiklerini kahinlere xeber verirdiler. Peygemberden sonra onlara goylere cixmaq yasaqlandi.
İslam aleminde istidrac kafir ve fasiqlerde, yeni aciq-acigina gunah ishleden muselmanlarda gorunen adet xaricinde, xarukulade, qeyri-adi hallardir. Buna mekr-i ilahi de deyilir. Ancaq, eger eyni adet xaricinde, xarukulade, qeyri-adi hal, qabiliyyet momin muselmanda, velide gorunurse, buna firaset, keramet, hemin shexslere "Allahu tealanin sevgili qullari" deyilir. Eslinde lugetde keramet erebce qeribe, qeyri-adi, insanin imkanlari xaricinde olan, insanlari heyran qoyan, heyrete getiren shey anlamindadir.
"Hansi peygemberin ummetinden olursa olsun, velilerden adet xarici, yeni fizika, kimya ve fiziologiya qanunlari xaricinde meydana gelen sheyler, hadiseler, ustunlukler keramet adlandirilir...". Yeni dininden asili olmayaraq her kesin, ister muselmanlarin, isterse de qeyri-muselmanlarin (İslamda kafirlerin - G.Y.) gosterdiyi ve adi insani heyran qoyan, heyrete getiren her shey keramet ve ya istidrac sayila biler. Bundan bashqa mocuze de var. Bu da İslamda yalniz peygemberlere aid edilir. Meselen, Musa peygemberin esasi ilan olub sehrbazlarin sehir aletlerini udur, İsa peygember oluleri dirildir, korlarin gozlerini acir, Mehemmed peygember ise "Quran-i Kerim"i insanlara bexsh edir.
Harputlu İshak Efendiye gore, Mehemmed peygemberin minden artiq mocuzesi vardi. Merac mocuzesi, Shakk-i qemer mocuzesi (Ayin ikiye bolunmesi), barmaqlarindan su fishqirmasi, Kabe-i muazzam icindeki butlerin barmaginin bir isharesile uz uste dushmeleri, oluleri diriltmesi, yaralilara ve xestelere shefa vermesi de bu mocuzelerdendir.
Peygember olacaq shexslerin adet xarici, yeni xarukulade, qeyri-adi hallarina ise irhas deyilir. İsa peygemberin beshikde danishmasi, quru agacdan teze xurma isteyen kimi eline xurma gelmesi, Mehemmed peygemberin ushaq vaxti koksunun yarilmasi, agaclarin, dashlarin ona salam vermesi ve s. İrhasdir.
Dini metnlerde yazilir ki, ovliyanin keramet gostermesi lazim deyildir. Bunlar keramet gostermek istemezler. Allahu tealadan utanarlar.
Ovliyanin kerametlerini haqq ve dogru sayan İslam mentiqi ile eyni sheyleri gosteren qeyri-muselmanlarda bunu sehr ve cadu kimi qebul eden din adamlari bir terefden "ovliyanin kerametine inanmaq lazimdir" deseler de, onlar bu kerametlerin ikiye bolunduyunu, birincinin "keshf" oldugunu vurgulayirlar. "Keshf" qapali sheyin ustunden ortuyu qaldirmaq, xeyal aynasinda bir cox sheyleri gormek demekdir. Buna biz besiret gozunun aciq olmasi da deye bilerik. Cunki bele insanlar bashqalarinin gore bilmediklerini gore bilirler. Buna benzer terminlerden biri de firasetdir.
Yuxarida qeyd etdiyimiz kimi, firaset peygember ummetinden veli olmayanlarda gorunur. Onlar insanin ureyini oxuyur, gozle gorule bilinmeyen sheyleri gorurler. Tesadufi deyil ki, İmam-i Tirmizi ve İmam-i Taberaninin kitablarindaki bir hedis-i sherifde deyilir: "Mominin firasetinden qorxun. Cunki o, Allahu tealanin nuru ile baxir" adlanaraq Allaha ve onun ishlerine aid oldugunu, ikincisinin ise maddi alemdeki xarukulade hal oldugunu vurgulayirlar. "Bu keramet secdiyi qullarina verildiyi kimi, kafirlere de verilir" deyen muellifler istidracla bagli fikirlere zidd gedir ve kafirlere verilen "vergi"ni de kerametin iki qolundan biri adlandirirlar. Bir terefden ovliyanin kerametlerine inanmagin lazim oldugunu, onlara inanmayanlarin ehl-i sunnetden ayrildigini yazir, diger terefden ikinci qola inananlari cahil adlandirirlar.
Allahu Teala ozune yaxin olan secilmish qullarina "vergi" verir. Allahin butun insanlar ucun bir oldugunu nezere alsaq, o zaman qeyri-muselmanlarin da secilmishlerinin bu qabiliyyete sahibliyi mumkundur. Bir de ki, deqiq saylari melum olmayan peygemberlerin 124 minden cox olduqlari soylenilir. Onlardan 313-u ve ya 315-i resuldur, yeni yeni din getiren, qalanlari ise nebidir, yeni evvelki dini teblig edenlerdir. Resullarin da altisi daha yuksekdir, yeni Ulul-azmdir (Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Muhammed Mustafa). Peygemberlerden 33-u meshhur olsa da, onlardan yalniz 28-nin adi "Quran-i Kerim"de verilir.
Ademden bashlayaraq her esrde dunyanin her terefindeki insanlar arasinda en ustun saydigi birine hami ruhlarla, meleklerle xeber gondererek onlarin rahat yashamalari ucun ne etmeyin, neden cekinmeyin lazim oldugunu bildirmek meqsedile Allah oz temsilcilerini secir ("Peygemberleri mujde vermek ve qorxutmaq ucun gonderdim" (Nisa suresi, 164))...
Yuxarida eshyanin heqiqetini, ic uzunu goren, anlayan qelb gozune "besiret" deyildiyini qeyd etmishdik. Qelb gozu ile gorme, anlama ve Firaset de besiret adlanir. İmam-i Kusheyri deyirdi: "Allahu teala mominlere bezi besiretler ve nurlar lutf etmishdir. Onlar bu sayede firaset gosterirler". Yeni din adamlari ve dinimiz bezi insanlara vergi, yeni qeyri-adi qabiliyyetin verilmesini inkar etmir.
"Hilyet-ul-Evliya"da zikr edilen bir hedis-i sherifde deyilir: "ummetimin arasinda her zaman qirx adam olur. Bunlarin qelbleri İbrahimin qelbi kimidir. Allahu teala onlar vasitesile qullarindan belalari uzaqlashdirir. Bunlara "ebdal" deyilir. Onlar bu dereceye namaz ve orucla yetishmediler". Abdullah ibni Mesudun "Ya Resulullah! Ne ile bu dereceye yetishdiler?" sualina Peygember "Comerdlik ve muselmanlara nesihet etmekle yetishdiler" - deye cavab verir. Demeli, namaz qilmayib, oruc tutmayanlar da muselmanlara nesihet ede bilirlermish...
Maddi alemle, dunya ishlerile elaqeli adamlara "Kutb-ul-aktab" deyilir. Bele insanlar alemin nizami ile elaqeli, bolluq-qitliq, sagliq, xestelik, barish-savash, yagish ve buna benzer sheylerle meshgul olan, qeybden, yeni hec kimin tanimadigi Allah adami olub emrinde ucler, yeddiler, qirxlar... deye soylenilen ve bu ishlerle elaqedar secilmish insanlar her zaman olublar ve hetta peygemberin zamaninda da vardilar.
İmam-i Rebbaniye gore, derdlerin, belalarin yox olmasi, xestelerin sagalmasi ve s. mehz "kutb-i ebdal" da, "kutb-ul-aktab" da deyilen kutb-i medarin feyzlerile olur. Demeli, Mehemmed peygember zamaninda da bu gun elmde shaman adlandirdigimiz - xesteleri sagalda, yagish yagdira, gun cixarda, derdin, belanin qarshisini ala bilen insanlar, yeni İslami terminle desek, kutb-ul-aktab, kutb-i medar ve ya kutb-i ebdal vardi. "Kutb-i ebdalin (kutb-i medarin) her zaman, her esrde olmasi lazimdir. Alemin ondan bosh qalmasi mumkun deyildir. Cunki alemin nizami ona bagli qilinmishdir. Eger bu kutblardan biri gederse (olerse), yerine bashqasi teyin edilir... Mehemmed peygemberin zamaninda ebdal kutbu ise hezret-i Omer ile Uveys el-karani idiler".
Bir de kutb-i irshad var. Cox az olan kutb-i irshada Mehemmed peygemberi misal getirmek olar.
İslamda muqayiseli terminlerden biri de "qavs"dir. Muhyiddin ibni Erebi qavsin medar kutbu oldugunu soylese de, İmam-i Rebbani onun medar kutbundan daha yuksek olub ona yardim eden oldugunu deyirdi. Meselen, Qavs-i azam leqebi verilen Abdulkadir Geylani insanlara, o cumleden de cinnilere yardim ederdi. Buna gore de ona gavs-us-sakaleyn de deyirdiler. İslamdaki "havass" termini de insanlari pisliklerden, sher ishlerden qoruyan, yaxshi emeller sahibi olan bu gun elmde ag shaman dediyimiz shexslerdir.
Nucebalar da insanlari dardan qurtaran, onlara cetin ishlerinde yardimci olan shexslerdir.
İman Muhammed Qazali esrar (sirler, gizli sheyler) bilgilerinde, Ebdulkadir-i Geylani kerametler gostermekde ve feyz vermekde meshhur idiler. Qedimde secilenler tayfadashlari ile Yaradan arasinda elaqe yaradirdilar. O vaxtlar oxumagi, yazmagi bilmeyen peygemberlere ve etrafdakilara kitab gondermeyin hec bir menasi yox idi.
Ebu Bekrden gelen silsile İmam-i Cafer-i Sadikla, onunku Tayfur Bayezid-i Bistami ile (Tayfuriyye), ondan sonra Ebul-Hesen Xarkani, Ebu Eli Farmedi ve Yusif-i Hemedani ile, Hemedaninin ucuncu xelifesi Ehmed Yasevi ile (yaseviyye), sonra Sheyx Logman-i Xorasaninin xelifesi Haci Bektash-i Veli (bektashiyye) ile davam etmishdir. Hazirda hurufilerin bektashiliye sahib cixdiqlari soylenilir.
Ebu Mansur Hallacin "Enel Heqq", Bayazid-i Bistaminin "Subhani" ve s. bir coxlari terefinden uygun sayilmasalar da, tesevvuf boyukleri terefinden uygun olaraq izah edilirler. Salik ise tesevvuf yolcusu demekdir.
Lakin bir elm de var - İlm-i ledun ve ya ledunni elmi. Bu elm calishmaqla elde edilmez. Calishilmadan elde edilen Allahu tealanin vergisine "vehbi", xalq arasinda ise "fehm" deyilir. O, ihsan edilen kimselere verilir. Hamiya verilmez. Her kese de aid deyil. Peygemberlere verilen elm ise her kese aiddir. Bu baximdan, peygemberin elmi ledunni elminden ustundur.
Kerametler gostermekde, feyz vermekde meshhur olan, Qavs-i azam leqebi ile taninan, gozel dini telim goren Ebdulkadir Geylani ders verdiyi vaxt birden her sheyi buraxir, 25 il İraqin sehra ve xarabaliqlarinda "sheytanlarla" mucadile edir. Onlara boyun eymir. Ona vergi verilir. O, bir gun yuxuda Peygember efendimizi gorduyunu bele xatirlayir: Peygemberin "Ey oglum, niye danishmirsan?" sualina "Men yabanciyam. Bagdad fasihlerinin yaninda nece danishim?" deye cavab verdim. "Agzini ac!" deye peygember efendimiz buyurdu. Sonra "yeddi defe mubarek agzinin suyundan agzima sacdi ve "İnsanlarla danish, onlari gozel hikmet ve vezlerle Rebbinin yoluna cagir" dedi.
Geylani gunorta namazini qilarken birden nitqi tutulur. Eli bin Ebu Talibi bunu gorur. O, Geylaninin nitqinin tutuldugunu bilib onun agzina alti defe tupurur ("agzinin suyundan agzina sacir"). Bundan sonra Ebdulkadir Geylani gozel ve tesirli bir dille danishmaga bashlayir. İslamda oldugu kimi, shamanlarda agzina tupurmekle mualice etmek, vergini qebul etmeyi asanlashdirmaq ve s. genish yayilmishdir.
Azerbaycan erazisinde dogulub yetishmish kerametli ovliya boyuklerinden biri de Ebdulmecid Shirvanidir... Bir gun kitablardan biri dil acib onunla danishir. Qorxusundan kitabi kenara atan Ebdulmecid daglara gedir, magarada yashayir. Bu esnada ona bezi kerametler ihsan edilir. Vehshi heyvanlar ona toxunmur, ucdugunu hiss edir. Ebdulmecid Shirvani Shirvanli Mevlana Shexkubadin muridi olur, onun olumunden sonra yerini tutur, az sonra Tokata gedir.
1564-cu ilde Tokatda taun xesteliyi yayilir. İnsanlarin isteyile Ebdulmecid Shirvani bir dua edir ve xestelik cekilib gedir. Lakin hemin ilde onun ozu vefat edir. Qebri Kelkit cayinin kenarindadir. Onu da qeyd edek ki, Tokatin Cay mehellesi yaxinliginda Ebdulmecid Shirvaninin de mezarinin yerleshdiyi Sheyx-i Shirvan qebristanligi var. Vefatindan evvel azerbaycanli veli vesiyyet edir ki, sevenleri qebri uzerinde turbe tikmesinler, onu diger muselmanlardan ayirmasinlar. Lakin sonralar bir coxlari turbe tikmeye cehd gosterirler. Qubbe tamamlanan gece tikinti temelden ucur. Bir nece defe bu hadise tekrar olduqdan sonra turbe tikmek isteyenler bu fikirlerinden dashinir, velinin qebrinin etrafina dashlar yigirlar. Tokat ve cevre xalqi Ebdulmecid Shirvaninin qebrini ziyaretgaha cevirib...
Deyilene gore, Ebdulkadir Geylani elinin bir hereketile yazili kitabi pozub yerine bashqa sheyler yazdirardi, qezeblenib yaslandigi yastigi yere atarken aciqlandigi shexs olerdi. O, insanin beynini temizleyib yerini istediyi sheyle doldura, hem de oleceyi gunu bilirdi. Geylaninin cox heybetli oldugunu yazirlar: "Cinler de ondan cekiner, itaet edib sozunu dinlerdiler". Allahu Teala sevdiyi qulun emrine bir cox insan ve cin verir. Onun duasi qebul olunar, dua ile xesteleri sagaldardi. Decle cayinin artan suyunu durdura, eyni vaxtda bir cox yerde gorune, gelecekden xeber vere bilirdi. İslamda Allahin sevdiyi quluna verdiyi cine shamanizmde hami, qoruyucu, komekci ruh deyilir.
Bununla bele bezi dini kitablarda ve ensiklopediyalarda yazilir: "Dord mezhebden birini teqlid etmek caizdir. Bunun ucun qebir ziyaret edenlere, ovliyanin mezarlari ile teberik edenlere, xestesi ucun bunlara nezir deyenlere mane olunmamalidir. Niyyet (adak) ederken ovliyaya adak demek mecaiz olub turbeye xidmet edenlere adak demekdir... Kecmish ovliyaya dil uzatmaq, onlara cahil demek, sozlerinden dinimize uymayan menalar cixartmaq, oldukden sonra da keramet gosterdiklerine inanmamaq ve olunce veliliklerinin bitdiyini dushunmek ve onlarin qebirleri ile bereketlenenlere mane olmaq, muselmanlara su-i zan, zulm etmek, mallarini qesb etmek kimi, hesed, iftira, yalan soylemek ve qeybet etmek kimi haramdir. Cunki bu velilerin, insanlarin İslam dini adina etdikleri bu ishler İslamin mohkemlenmesine, yayilmasina, rahatliqla qebul olunmasina sherait yaradirlar".
Dogrudan da pirlere, ocaqlara geden, agaclara al-elvan ipler baglayan, muxtelif muqeddes saydiqlari yerlerde qurban kesenler, nezir qoyanlar, hetta bashqa dine mensub yerlere penah aparanlar da bunu İslam adina edir, uzlerini Allaha ve hemin yere tuturlar. Bu da shamanizmle İslamin ic-ice yashamasi demekdir. Bildiyimiz kimi, eger bir din ozunden evvelkini tamamile mehv ede, xalqin adetinden, meishetinden ureyinden cixara bilmirse, ondan oz meqsedleri ucun istifade edir, onu ozununkuleshdirir...
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023