Qebul edilen kalori ile serf olunan arasinda tarazliq pozulursa...
Xeber / Saglamliq
12 Kasim 2019
594
0
Ekspertler deyirler ki, endokrinoloji xesteliklerin bir coxu ekoloji problemler, qidalanma ve passiv heyat terzi ile baglidir
Anarim.Az yazini teqdim edir.
Antalyada kecirilen EndoBridge (Endokrinoloqlar arasinda korpu) Vİİ Beynelxalq illik konfransda dunya sehiyyesini ciddi narahat eden muhum movzulardan biri etrafinda muzakireler aparilib. Bu konfransda Azerbaycan mutexessisleri de ishtirak edibler. Azerbaycan numayende heyetinin rehberi, Endokrinologiya Merkezinin (REM) direktor muavini, Azerbaycan Endokrinologiya Cemiyyetinin vitse-prezidenti Babek Salek bildirib ki, endikrinologiya - daxili sekresiya vezlerinin (hormon ifraz eden orqanlar) xestelikleri butun olkelerde suretle artmaqda davam edir. Ona gore de, dunya sehiyyesi qarshisinda texiresalinmaz vezifelerden biri de endikrinologiya xesteliklerinin muayinesi ve mualicesi sahesinde yenilikler elde etmek ve genish shekilde tecrube mubadilesi aparmaqdir.
Qeyd edek ki, olkemizde en cox yayilan endokrinoloji xestelikler shekerli diabet ve qalxanvari ve boyrekustu vezin xestelikleridir. Endokrinoloji xestelikleri yaradan sebebler hansilardir? Suretle yayilan bu xesteliye qarshi nece mubarize aparmali? İnsanlar bu xesteliklerden qorunmaq ucun nece bir heyat terzinde ustunluk vermelidirler? Bu suallara cavablari mutexessislerden oyrenmeye calishdiq.
Endokrinoloq Ferhad Burzu deyir ki, endokrin orqanin zedelenmesi, funksional zeifliyin bash vermesi endokrinoloji xesteliklerin emele gelmesine sebeb olur: "Endokrin sistem ayri bir sistemdir. Nece ki, qan-damar sisteminin esas orqani urek, damarlar ve s. oldugu kimi, endokrin sistemin de orqanlari var. Bura merkezi ve periferik orqanlar, hipotalamus, epifiz boyrekustu, qalxanvari vez, yumurtaliqlar, medealti vezin bir hissesi daxildir. Her bir endokrin orqanin zedelenmesi, funksional zeifliyin bash vermesi endokrinoloji xesteliklerin emele gelmesine sebeb olur. Burada qidalanma, shualanma ve ya heyat terzi faktorlari da mueyyen derecede rol oynayir. En cox rast gelinen endokrinoloji xestelik diabetdir. Shekerli diabet deyende daha cox 2-ci tip diabetden sohbet gedir. Bu, sheker mubadilesinin pozulmasi neticesinde yaranan metabolik pozgunluqdur. Qeyd edilen xestelik bolgeden asili olaraq deyishir. Bezi erazilerde qadinlarda, bezilerinde ise kishilerde daha cox rast gelinir. Tip-1 diabete daha cox gencler arasinda rast gelindiyi halda, tip-2 xesteliyi esasen yashlilar arasinda ustunluk teshkil edir. Eslinde, endokronoloji xestelikler coxdur. Her birinin de ozunun spesifik mualice usullari var. Amma xususi olaraq tip-2 diabet xesteliyinden danishasi olsaq, hemin xestelere saglam qidalanmani, stresssiz ve daha aktiv heyat terzi kecirmeyi meslehet goruruk.
Hekim-endokrinoloq Aysel Hemidova bildirdi ki, boyrekustu vezlerin problemleri en cox arterial tezyiqle ortaya cixir: "Simptomlarindan birincisi ele arterial tezyiqin qalxmasidir. Eger biz boyrekustu vezlerin shishlerinden danishiriqsa, burda hemin vezlerin hem qabiq qati, hem de beyin qatinin shishlerinden sohbet gedir. Amma anadangelme boyrekustu vez hiperplaziyasindan danishiriqsa, qizlarda bu, aybashinin pozulmasi, oglanlarda ise cinsi inkishafin daha tez getmesi ve boyun inkishafdan qalmasi ile mushayiet olunur. Bu da yeniyetme dovrunde ozunu gosterir. 10-11 yashina qeder onlarda inkishaf oz hemyashidlarindan daha suretli gedirse, 11-12 yashdan sonra eksine olur. Bu zaman boyun inkishafi dayanir. Boyrekustu vezlerin anadangelme hiperplaziyasi agirliq derecesinden asilidir. Ele ushaqlar var ki, onlarda xestelik dogulan gunden belli olur. Buna yalanci hermafroditizm de deyilir. 2-3 yashina qeder bu, ozunu mutleq gosterir. Amma bezen gizli formada da gedir ve 10-11 yashindan sonra belli olur. Bu proses qizlarda tuklenme, aybashi pozgunlugu ve yaxud aybashinin olmamagi ile ortaya cixir".
Tibb uzre ekspert Adil Qeybulla vurguladi ki, qebul edilen kalori ile serf edilen arasinda tarazligin pozulmasi insanlarda diabet xesteliyine, metobalik sindromun inkishafina sebeb olur: "Gunumuzde, hansi xesteliklerin sayi artmir ki? Hazirda demek olar ki, bir cox xestelikler oz cografiyasini genishlendirib. Dunyanin bir sira olkelerinde eyni xestelikden eziyyetden ceken insanlar var. Xesteliklerin bir coxu ekoloji problemlerle, qidalanma ve passiv heyat terzi ile baglidir. İnsanlar cox tenbelleshib. Texnologiyanin inkishafi, oturaq heyat terzi bir sira endokronoloji xesteliklerin yaranmasina sebeb olur. Qebul edilen kalori ile serf edilen arasinda tarazliq olmalidir. Teessufler olsun ki, hemin tarazliq pozulub. Bu tarazligin pozulmasi ise zamanla insanlarda diabet xesteliyine, metobalik sindromun inkishafina getirib cixardir. Oturaq heyat terzi damarlarin vaxtindan evvel kirecleshmesine sebeb olur. Damarlar da kirecleshdikce daxili orqanlarin fealiyyeti cetinleshir. Bu da endokrin xesteliklerin yaranmasina sherait yaradir. Bunu da qeyd etmek lazimdir ki, dunyada ehali sayi da artir. Bu da, adam bashina dushen xestelik sayinin coxalmasina sebeb olur".
Menbe:kaspi-Anarim.Az
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023