Selsi ve Farengeyt
Maraqli / Maraqli Yazilar / Alimler ve Filosoflar
09 Kasim 2015
6 723
2
Selsi shkalasi 1742-ci ilde bu temperatur olcu sistemini ilk defe teklif etmish İsvec alimi Anders Selsinin (1701-1744) sherefine adlandirilmishdir. Onun teklif etdiyi shkalada suyun donma temperaturu 0°, qaynama temperaturu ise 100° mueyyen edilmishdi.
Lakin sonradan diger meshhur İsvec alimi Karl Linney (1707-1778) (bezi menbelere gore ise Martin Shtremer) bu shkalani bizim bu gun adet etdiyimiz shekle salmishdir. Bele ki, o suyun donma temperaturunu 0°, qaynama temperaturunu ise 100° kimi teklif etmishdir.
Bu shkalanin tetbiqi barede ilk yazili qeyd 1745-ci ilde Karl Linneyin oz telebesi Samuel Naklere yazdigi mektub hesab edilir. Mektubda Linney Uppsala Universitetinin Botanika baginda qeyde aldigi temperatur ferqleri barede telebesini melumatlandirir.
Evveller Selsi shkalasinda derecenin teyin olunmasi standart atmosfer tezyiqinin mueyyen edilmesinden asili idi, cunki, suyun donma ve qaynama temperaturlari atmosfer tezyiqi ile birbasha baglidir. Bu hal her hansi olcu vahidinin standart olaraq qebul edilmesi ucun elverishli deyil.
Buna gore de Kelvin shkalasinin temperaturun olculmesi ucun esas olcu vasitesi kimi qebul edilmesinden sonra Selsi shkalasinda 1 derecenin mueyyen edilmesi qaydasi deyishmishdir. Yeni qaydaya gore Selsi shkalasinda 1 derece 1 Kelvine beraberdir.
Farengeyt –1724-cu ilde alman fiziki Daniel Qabriel Farengeyt (1686-1736) terefinden ireli surulmush istilik olcu vahididir. XX esrin 60-70-ci illerine qeder ingilisdilli olkelerde genish istifade edilse de, sonradan Selsi shkalasinin populyarliq qazanmasi ile istifadeden cixmishdir. Hazirda yalniz ABSh, Kayman adalari ve Belizde genish istifade edilir.
Bu shkalanin yaranmasinin bir nece versiyasi var. Onlardan birine gore Qabriel Farengeyt oz shkalasinda 0-ci derece kimi beraber nisbetde qarishdirilmish su ve xorek duzunun donma temperaturunu, 100-cu derece kimi ise insanin normal beden temperaturunu goturmushdur. Lakin burada Farengeyt sehve yol verib. Bele ki, insanin normal beden temperaturu 97,9 °F teshkil edir. Bunu ise bashqa bir versiya ile izah edirler. Guya Q. Farengeyt oz heyat yoldashinin beden temperaturunu esas goturubmush, lakin o bir qeder xeste olduguna gore onun beden temperaturu normadan artiq olub ve 2,1 °F ferq de mehz buradan qaynaqlanir. Q. Farengeyt hemishe hesab edirdi ki, onun shkalasinda menfi gosterici ola bilmez. Bu da onun hec vaxt soyuq olkelerde olmamasindan ireli gelir (Farengeyt shkalasi ile 0 °F Selsi shkalasinda -18 °C-ye beraberdir).
Fb Kitab
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
REYLER
Minyon giril
13 Kasim 2015 17:58
melumat ucun cox sagol ellerive salik
-Aydan-
9 Kasim 2015 11:57
-Bir balaca melumatim var idi ..
-TEshekkurler melumat ucun..
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023