Cinayetkarin psixologiyasi: Etrafinizda kimlerin cani ola bileceyini oyrenin
Maraqli / Testler / Maraqli Yazilar / Psixologiya
12 Kasim 2021
3 722
0
Cinayetlerin gungebun artdigi dunyada her kesi bir sual maraqlandirir:
Kimler cinayetkar ola biler? Her gun qarshilashdigimiz, unsiyyetde oldugumuz insanlar arasinda potensial cinayetkarlari ferqlendirmek mumkundurmu?
Melumdir ki, cinayetkarla qanuna hormet eedn vetendasharasinda bir cox ferqler var. Bu, aile terbiyesi, tehsil seviyyesinden tutmush davranisha qeder bir cox sheyde ozunu gosterir. Amma o da sirr deyil ki, cinayet toretmish adamin ve ya buna meylli shexsin psixoloji durumu da digerlerinden cox ferqlenir. Mehz bu psixoloji veziyyete gore shexsin cinayete ne qeder meylli oldugunu teyin etmek bezen mumkun olur. Dogrudur, ailede ve ya cemiyyetde qarshilashdigi munasibet, zorakiliq, edaletsizlik insanlari qezeblendirir, lakin bu, o demek deyil ki, bu veziyyitle qarilashan butun insanlar cinayete meyyli olur. Xarakterden ve psixoloji durumdan asili olaraq eyni veziyyeti yashayan insanlarin bu veziyyete reaksiyalari muxtelif ola biler.
Bashqa sozle, biri cinayet toreder, digeri ise ugur qazanar.
Rusiyali hekim-psixiatr Aleksandr Sheptunov vaxtashiri olaraq polisle emekdashliq edir. Cebhe.info xeber verir ki, hekim-psixoloq indiye qeder qarshilashdigi hadiselerden cixish ederek muasir qatilin psixoloji xarakteristikasini verib. Mutexessisin sozlerine gore, cinayetkar psixologiyasi onun meshgul oldugu ixtisasdir. Ancaq bezen mehz bu ishle meshgul olduguna gore cox narahat olur ve peshmanliq hissi kecirir. “Men esasen ushaqbazlari, manyaklari nezerde tuturam”,- deye mutexessis bildirib.
Onun sozlerine gore, qanunsuz emele el atan butun insanlarda xarakterin bezi cehetleri eyni olur ve benzer davranishlar sergilenir. Bura aqressivlik, ictimaiyyetden qopma ve cemiyyeti ittiham etme, insanlara ve hokumete qarshi nifret, dushmencilik, gelecek hadiseleri proqnozlashdirmamaq kimi xususiyyetler ozunu gosterir. Cinayetkarlar ozlerini cox zaman bashqalarindan ayirir ve onlara qarshi dayanirlar. Ancaq toredilen cinayetin xarakterinden asili olaraq munasibetler de deyishir. Meselen, qatiller ogrulara nisbeten daha impulsiv olur, soyguncular ise dovlet emlakini menimseyenlerle muqayisede daha aqressiv davranir.
Cinayetkarlar ve onalarin qruplari
Aleksandr Sheptunov cinayetkarlari bir nece qrupa ayirir.
1. Eqoust (ogrular, rushvetxorlar, korrupsionerler, firildaqcilar, mashin ogrulari)
2. Zorakilar (qatiller, sadistler, qeddar xuliqanlar)
3. Eqoist-zorakilar (soyguncular, quldurlar)
4. Asosiallar (boshmjlar, alkoqolikler, kicik cinayetkarlar)
5. Patoloji (manyaklar, pedofiller ve psixi pozgunluqlari olan diger qrupar)
Mutexessis bildirir ki, xarakterindeki cehetlere gore insanin hansi cinayeti torede bileceyini texmin etmek bezen mumkun olur. Meselen, qatiller bashqalarinin hiss ve duygularina qarshi tamamile diqqetsiz insanlarolur. Firildaqcilar ise ozundenrazi ve gormemishlik azarina tutulurlar. Dovlet emlakini talan edenler ise bashqa xususiyyetlere malik olur. Bu qrup insanlar ozlerini ve ailelerinin maraqlarini cemiyyetden ustun tutur, ozlerini cemiyyete qarshi qoyurlar. Alkoqola meyl ederek daha sonraise bu meqsedle ogurluq edenler iradesi zeif insanlar olur.
Kimler hansi cinayeti torede biler?
Psixiatr deyir ki, bir cox cinayetlerin kokunde insanin ozune eminliyi dayanir. Qanunsuz maxinasiyalar neticesinde elde etdikleri bahali eshyalari numayish etdirek xarakterce xesis olan insanlara mexsus xususiyyetdir. Soyguncular ise bir cox hallarda oz emellerini bu dairedeki digerlerinden daha ustun olduqlarini numayishetdirmek ucun toredirler. Xuliqanlar oz komplekslerini cinayetle ort-basdir etmeye calshanlardir. Onlar esasen ozlerinden daha ugurlu bildikleri shexslere hucum etmekde mahir olurlar. Meselen, gozel qizla gezen oglan hemishe onlarin gozune dushmen kimi gorunur ve aciqlarini ona hucum etmekle cixacaqlarini, elece de hucum etdikleri shexsi qizin yaninda alcaldaraq ona qarshi munasibeti deyisheceklerini guman edirler.
Atasiz boyuyen ushaqlar cinayetkar olmur, ancaq...
Hekim psixiatr bildirir ki, cinayetkarlar cox zaman heyata fatalist baxirlar. Hebsxanani bedbext heyatn getirdiyi bela hesab edirler. Onlarin ekseriyyeti cinayet toretmezden evvel de gelecek ucun uzunmuddetli plan qurmaga maraqli olmur ve her sheyi talenin axarina buraxmaga meyl gosterirler. Mutexessislerin sozlerine gore, atasizliq hec de bir coxlarinin dushunduyu kimi cinayete, qanunsuz emellere sovq etdiren veziyyet deyil.
Eger atasiz boyuyen ushagin yaninda onun qaygisina qalan anasi varsa, o zaman onun heyati normal qaydada davam edir:
“Qanli cinayetleri adeten, ananin hokmran oldugu ve atanin ona sozsuz tabe oldugu ailelerde boyuyen ushaqlar toredir. Qadin despotizmi ve qeddarligi ushaqda insanlara qarshi emosional durum formalashdirir. Meselen, Andrey M. adli cinayetkar bela ailede dunyaya gelmishdi. Anasi ona cox qeddarliqla yanashirdi, anasi ona telqin edirdi ki, oglu onun gozlentilerini dogrultmur. Diger ushaqlar daha yaxsh oxuyur, ozlerini yaxshi aparir. Oglan bele bir ailede boyuyub, ozunu yaxsh hiss etmeyib, onunla muqayse edilen ushaqlara nisbeten ozunu muveffeqiyyet qazanan hesab etmeyib. Orduda xidmet edib, texnikum bitirib, cilinger ishleyib, arvadi ile 6 il yashayb, sonraise onu oldurub.
Cunki arvadi ona daim xeyanet edirmish. Andrey sonra istintaqa ifadesinde demishdi: “Bildim ki, bashqa kishilerle gorushur”. O da daim icirdi ki, arvadni bu vasite ile cezalandirsin. Ancaq onu oldurmek derecesine catdiran bir hadise oldu. Arvadi ona dedi ki, ondan daha yaxshi birini tapib. Kishi ozune nezareti itirdi. Ushaqligini xatirladi. Anasi ona daim bashqalarindan yaxshi olmadigini telqin edirdi, bashqalarini ona misal cekirdi. Bu xatirlamadan sonra o, arvadina 28 bicaq zerbesi vurdu, belelike, sanki hem de anasini cezalandirdi. Andreyin cinayet ishinde bu meqam qisqancliqdan yaranan qetl kimi qeyd olundu”.
Rushvetxorlar ferqli dushunur
Hekimin sozlerine gore, qatillerden ferqli olaraq, rushvetxorlar ve dovlet emlakin menimseyenler tamamile ferqli dushuncededirler. Onlar esasen ushaqliqda etrafdakilardan diqqet gormediklerini bildirirler ve bunu da toretdikleri emelin esas sebebi kimi izah edirler: “Leonid S. adli bir neferin ishini goturek. O, kulli miqdarda ogurluqda ittiham edilirdi. Arashdirma gosterdi ki, bu adam ushaq evinde boyuyub, anasi avtomobil qezasinda olub, atasi bashqa qadinla evlenib. Oglu ise yeni heyatinda ona demek olar ki, lazim deyildi.Dogma nenesi de ondan imtina edirdi. Ushaq vaxtindan etibaren onda etraf aleme qarshi nifret yaranmishdi, onu hec kes sevmirdi, hec kese lazim deyildi.
Basha dushurdu ki, her kese qarshi tekdir. O, huquqshunas tehsili aldi, karyera pillesinde tez ireliledi. Bilirdi ki, ancaq ozune arxayin ola biler. Evlendi, ushaqlari oldu ve o, ushaqlarini, ailesini hamdan daha yaxshi yashatmaq isteyirdi. Buna gore de cinayete el atdi. “Menim ushaqliqda hec vaxt oyuncagim olmayib.Bashqasinin ayaqqablarini geyinmishem”,-deye o bildirirdi. Daha sonra ise onun 2 koteji, 3 menzili, 4 xarici markali mashini oldu. Ogurladigi ise astronomik mebleg idi. Hebs olunmasina baxmayaraq o, bundan peshman deyildi. Deyirdi ki, en vacib olani yerine yetirib-ailesini temin edib. Ushaqlari artiq boyukdurler ve ozleri oz qaygilarina qala bilerler. O, hetta dovletden ogurladiqlari ile fexr edirdi, cunki bu pulu ailesine serf etmishdi”. Psixoloq qeyd edib ki, bu adamda cemiyyet olan nifret hele de qalib ve o ozunu hec vaxt bashqalarini yerine qoya bilmir. Bu ise onun ushaqliqda aldigi zedelerle baglidir.
İshlemek ayibdir, ogurlamaq yox
Psixoloq Maksim Visheqorodski ise bele guman edir ki, cinayetkarin psixoloji durumu onun hereketlerinin qiymetledirilmesinde muhum rol oyanyr:
“Cemiyyet kimi kriminal alemin de oz qanunlari var. Meselen, bu alemin numayendelerine ishlemek olmaz, onlar ishleye bilmezler, ancaq yashamaq ucun pulu hardansa tapmaq lazimdr. Ve bu zaman cinayetler bash verir. Hetta cinayetkar alemin diger numayendelesinden oz intellektleri ve guclu iradeleri ile secilen kriminal avtoritetler de cemiyyete adaptasiya olna bilmir. Onlar sosiallasha bilmirler, bunu bacarmirlar. Cemiyyete uygunlasha bilmirler, buna gore de azadliga cixdiqdan sonra daiceri qayitmaga ustunluk verirler. Cunki onlar orda hormetli adam hesab olunurlar”.
Ancaq bir qrup cinayetkarlar ovladlarini da arxalarinca aparir
Psixoloqun arashdirmalari gosterir ki, qanunu pozanlarin boyuk ekseriyyeti cemiyyetde yerini tapa bilmeyen insanlar olur. Onlar tez-tez bir yerden bashqa yere kocur, ish yerini deyishir, aile baglari mohkem olmur, dostluqda elaqeleri yarada bilmirler. Ogurluq ve soygun toreden shexsler hemishe bunu maddi teminatla elaqelendirirler. Meselen Oleq T. Adli shexs hekim ailesinde boyuyub. Herbi mektebi biitib, herbi xidmet kecib. Evlenib, ev alib. Bir sozle, heyat normal qaydasnda davam edib. Ancaq herbdeki durum, cetinlikler onu qorxudub, nizam-intizama riayet etmek ona cetin gelib, istefaya cixib.
Ancaq ozune munasib ish tapa blmeyib ve icmeye bashlayib.Mashin ogurluguna bashlab ve hebs olunub. Hebsden azad edilenden sonra arvadinin yanina qaytmayib, cunki onu arvadi hec gozlemirdi de.Tesadufi qadinlarla gorushub, icib, ogurluqlar davamli olub. Psixoloqla sohbetinde bildirib ki, sakit heyat terzi kecire bilmir, buna gore de bu heyat secib:“Kucelerdeavara heyat terzi suren 14 yashli Kristina Sh. hara gonderseler getmeye razi idi, teki ona ailesini yanina qaytarmasinlar. Aile deyende onun ancaq anasi vardi, o da hemishe serxosh olurdu. Qiz onun yanina qayitmaq istemirdi. Anasi ve onun dostu serxosh veziyyetde evdeki en son eshyalari da satmishdi.
Ata qaygisi olmadan boyuyen ushaqlar daha cox aqressiv olur ve nizam-intizamssz davranishlari ile secilirler. Onlar ozlerini daha cox “yaxsh oglan” kimi teqdim etmeye calishirlar. Eger bu sheraitde ana onu ancaq maddi cehetden temin edib, ona qaygi gestermirse, onun ozunden boyuk yoldashlarinin tesirine dushme ehtimali yukselir. Onlarin arasinda ise cinayetkarlar da olur. Bu boshlugu ancaq qaygikesh ana doldura biler. Ancaq maraqlidir ki, cinayetkar valdieynler oz ovladlarini cinayete sovq etmirler. Burda ancaq brokonyerlikle meshgul olanlari istisna etmek lazimdir. Bezen ele hallar olur ki, hebsden cixan ata oglu ile sohbet etmek ucun psixoloqa muraciet edir, cunki oglu onu eshitmir ve sozlerine emel etmir. O ise oglunun ozu kimi olmasini istemir, yeni cinayetkar oldugunun ferqine varir. Ancaq bu zaman cox gec olur...
cebhe.info
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023