Nevrasteniya Ne Demekdir?
Maraqli / Cemiyyet / Psixologiya / Saglamliq
28 Ekim 2021
2 715
0
Nevrozlarin en genish yayilmish formasi olan nevrasteniya ilk defe olaraq 1869-cu ilde amerika psixiatri C.Brid terefinden tesvir edilmishdir. Muellifin fikrince senayenin suretli inkishafi ile elaqedar yaranan gerginlik bu xesteliyin meydana cixmasinda muhum rol oynayan amillerdendir. Xeste en adi ish gordukde bele tez yorulur,ehval ruhiyyesi deyishir,en cuzi sebeb neticesinde affektiv partlayish reaksiyalari mushahide edilir. Muxtelif formalarda tezahur eden yuxu pozuntulari: gec yuxuya getme,sethi yuxu,pis mezmunlu yuxugormeler,yuxudan ayilarken ozunu nasaz hissetme ve s. Bu kimi elametler qeyd edilir.
Xesteliyin klinikasinda diqqeti celb eden 3 merheleni ferqlendirmek mumkundur:
1)hipersteniya
2)qiciqlandirci zeiflik
3)hiposteniya
Hipersteniya merhelesinde rast gelinen bashlica elametler qiciga qarshi hessasligin artmasi, sebirsizlik,dozumsuzluk,tez-tez esebleshmek ve diqqetin pozulmasidir. Bir sira hallarda “astenik mentizm”,yeni fikirlerin dolashiqligi qeyd oluna biler. Bir muddet kecdikden sonra xesteliyin klinikasi tedricen deyishir,qiciqlandirici zeiflik elametleri:umumi zeiflik,ehvalin tez-tez enmesi,yuxusuzluq kimi elametler meydana cixir.
Xesteliyin sonraki merhelsinde -hiposteniya,psixi ve fiziki yorgunlugun ustunluyu ile cereyan edir. Xestenin emek qabiliyyeti daha da enir,butun gunu ezgin yuxulu ve qemgin gorunur. Yuxarida qeyd olunan merhelelerin muddeti xesteliyin agirliq derecesinden,orqanizmin ferdi muqavimet qabiliyyetinden,en bashlicasi ise xesteliyin meydana cixmasinda bashlica yer tutan zereli amillerin (psixi travmalar,gergin ish,toksik amiller ve s.)davam etmesinden asili olur. Bir sira hallarda xestelik aylarla davam edir. Bezen ise illerle ceke biler. Bele hallarda shexsiyyetin nevrotik inkishafi haqqinda dushunmek lazimdir. O.V.Kerbikov (1958) nevrotik inkishafin bashlica amilini uzun muddet davam eden psixi travma ile elaqelendirir ve shexsin bu amilin mengenesinden cixa bilmemesinde gorurdu. Bu zaman nevrotik elametlerle yanashi xestenin xasiyyetinde bash veren bir sira deyishiklikler (heddinden artiq heyecan reaksiyalari,umumi yorgunluq,cuzi sebebden esebileshmek,affektiv reaksiyalar numayish etdirmek ve s.)on plana cixir ce sanki shexsin daimi xasiyyet elementlerine cevrilir. Xestler oz hereketlerine tenqidi yanashsalar da onlari narahat eden elametlerden yaxa qurtara bilmirler.
Nevrasteniya zamani,bir qayda olaraq,vegetativ sinir sisteminin normal fealiyyeti deyishir ve bunun neticesinde daxili orqanlarin disfunksiyasi meydana cixir.
Vegetativ sinir sisteminin pozulmasi neticesinde tezahur eden universal elametlerden biri bashagrilari ve bashgicelenmesidir. Spesifik kut sixici agrilar sheklinde meydana cixan bashagrilari xesteliyin butun merhelesinde rast gelinir. Diger vegetativ elametlerden tengenefesliyi,urekdoyunmeni,urek nahiyyesinde kut (bezen eksine sancan) agrilari,etraflarin keyleshmesini gostermek olar. Bezi xestelerde hezm sistemine aid pozntular,meselen,mede ve bagirsaqlarda xoshagelmez hisslerin duyulmasi,ishtahanin pozalmasi,qebizlik (ve ya tez-tez defekasiya akti),mede qiciqlari,geyirme ve s. elametler tezahur edir. Gosterilen elametler daimi xarakter dashimir,xestenin esebileshmesi,emosianal gerginliyin guclenmesile elaqedr meydana cixir.
Bezen bir sira obyektiv elametler de qeyd olunur. Meselen,taxikardfiya,bradikardiya,qan tezyiqinin deyishmesi,terleme,akrosianoz,qusma ve s.Gosterilen elametlerin hamisi eyni vaxtda rast gelinmir,onlar ara-sira bir-birini evez edir.
Nevrasteniyadan eziyyet ceken xestelerin bashlica xususiyyetlerinden biri de onalrin son derece oz xestleiklerini “shishirtmesidir”. Bele ki,nevrastenik ozunu hemishe agir xeste kimi qeleme verir,muxtelif hekimlere muraciet edir,butun muayinelerden kecmeye cehd gosterirler .Lazimi ixtisasli yardim almayan bele xestele tez ruhdan dushur,pessimizme qapilir,belelikle de xesteliyin sagalmasi deyil,derinleshmesine sherait yaradirlar.
Nevrasteniya zamani tez-tez tesaduf eden elametlerden biri de seksualoji pozuntulardandir. Bu kimi elametler son illerde xususen cavanlar arasinda genish yayilmaqdadir.
Evvelki Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023