Musiqi Dinlemek Niye Xatireleri Canlandirir?
Maraqli / Psixologiya
22 Aralik 2021
2 036
0
Musiqi duygulari oyadir, amma sizde oyandirdigi duygu onun melodiyasi deyil; sizin ucun agrili-acili bir mahni xoshbext bir xatireni, ya da sevincli bir melodiya kederi cagira biler.
Her kesin bashina gelmishdir: Kohne bir mahni eshidersiniz; sizi iller evveline aparar. O mahnini dinlediyiniz ani yeniden yashayarsiniz sanki. Musiqile yaddash arasindaki elaqe belesine gucludur. Ve yeni arashdirmalar bu xatirelerin mualice meqsediyle nece istifade edile bileceyine dair usullar inkishaf etdirmeye calishir. Musiqinin xatirladici tesiri minlerle ildir bilinir. İnsanin oz heyat hekayesine dair yaddashi ve eshidilen soz enenesi sahesinde mutexessis olan David C. Rubin, Homer İliad ve Odysseia dastanlari kimi eserlerin sheir diline aid vasiteler komeyiyle shifahi olaraq nesilden nesile kecdiyini izah edir.
Yazili hala gelmeden evvel bu dastanlar izah edilir ya da mahni olaraq deyilirdi. Povest enenesi de yaddasha bagli idi.
Beyinde dejavu ve korteks adi verilen iki boyuk sahe yaddashla elaqedardir ve her an melumat saxlayir. Yigilan melumatlari xatirlamaq her zaman asan deyil. Ritm, qafiye ve ses tekrarlamalari yolu ile musiqi bu melumatlari xatirlamaqda ehemiyyetli ipuculari verir.
Musiqi ile oyrenilen metnler daha yaxshi yaddashda qalir
Nevroloqlarin yaddashla elaqedar mexanizmi arashdirdiginda mahni sozlerinin xatirlamagi asanlashdirici xususiyyetini gordu. Musiqi yoldashliginda oyrenilen metnler, danishma sheklinde deyil de mahni oxuyaraq oyrenildikde daha agilda qalici olur.
Yaddash novleri
Musiqi ile yaddash arasindaki elaqeni bilirik , bes mueyyen bir mahnini dinlediyimizde niye mahni sozlerini soylemek gelmez de agilimiza, quvvetli duygulara qapiliriq? Meselen men Mecnun adli parcani dinledikde, tek bashima etdiyim ilk seyahet gelir agilima hemishe. Mahninin sozlerini de bilirem amma onlari soylemek gelmez aglima.
Ferqli yaddash novleri var: İctimai ve bilvasite yaddash bunlar arasindadir. İctimai yaddash kecmishin shuurlu olaraq xatirlanmasidir. 'O meqamda haradaydim? Kiminle seyahet edirdim? ' kimi suallar yoldashliginda xatirlanar. Bilvasite yaddash ise daha qesdizdir.
Alzheimer (alzaymir) kimi xesteliklerde ictimai yaddash sistemi ziyana ugrayar. İctimai yaddash ise daha mohkemdir. Mutexessisler bizlere shuur xaricinden tesir eden sheylerin guclu tesirleri olduguna inanir. Yeni bilvasite yaddash daha duygusal ve daha davamlidir deyile biler.
Musiqi terefinden xeberdar edilen xatireler heyatimizin xususi noqtelerine aiddir. Klassik hit mahnilar bizi umumiyyetle genclik illerimize goturur. Psixoloqlar bunu 'xatirlama bombesi' olaraq adlandirir. Bunun sebebi genclik illerimizi cox sheyi ilk defe sinadigimiz, musteqilliyi ilk daddigimiz dovr olmasinda yata biler. Her shey yeni ve menalidir. İrelideki illerde heyat durgunlashir.
Musiqi duygulari oyadir, amma sizde oyandirdigi duygu onun melodiyasi deyil; sizin ucun agrili-acili bir mahni xoshbext bir xatirenizi, ya da sevincli bir melodiya kederi cagira biler. Pop mahnilar da ortaya cixdiqlari dovru eks etdirdiyi ucun ne zaman dinlesek o dovre aparir bizi.
Musiqinin ictimai yani
'Proust Tesiri: İtmish Xatirelere Acilan Qapilar Olaraq Duygular' adli kitabin yazicisi Cretien van Campen, Fransiz yazar Marcel Proust'un bir dilim tort dishlediyinde aldigi dadin ve qoxunun ozunu nece ushaqligina apardigini izah eden ifadesinin qaynagini arashdirir. Beyin uzerine arashdirmalar eden Campen, qoxunun shexsi bir xatire oldugunu, musiqininse daha ictimai bir yani oldugunu vurgulayir.
Musiqile elaqedar xatirelere umumiyyetle dostlar daxildir, onlarla istirahet eder, onlarla paylashilir. Travma neticesinde beyin yaralanmasi keciren insanlarda umumiyyetle yaddash problemleri ortaya cixar. Bu insanlarin heyatlarindaki xususi xatireler musiqi komeyiyle canlandirila biler. Demans xesteleri musiqi dinleyerek genclik dovrlerine dair xatirelerini xatirlaya biler.
Campen hemcinin, musiqinin depressiya mualicesinde istifadesine diqqet cekir. Musiqinin bezi yaralarin yaxshilashmasina komekci olacagina inanir.
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023