Qida elaveleri (vitaminler ve probiotikler)
Maraqli / Saglamliq
07 Agustos 2022
1 727
0
Vitaminler
Vitaminler – uzvi birleshmeler olub, insan ve heyvanlarin qidasinin zeruri hissesidir. Vitaminlerin esas menbeyi bitki mensheli qidalardir. Lakin onlar, hemcinin baliq ve et mehsullarinda, sudde, yumurtada da vardir. Qidanin terkibinde vitaminler olmadiqda orqanizmin funksiyasi pozulur ve xestelikle - avitaminozla (sinqa, raxit, qanaxma, boyatmanin lengimesi) neticelenir.
A vitamini
A vitamini bir sira biokimyevi proseslerde ishtirak edir. En cox gozun gorme qabiliyyetine tesir gosterir. Onun catishmazligi toyuq korlugu xesteliyine sebeb olur. A vitamini, hemcinin orqanizmde normal boyatma ucun zeruridir. En cox qaraciyer, yer koku, pomidor, qirmizi istiot, yonca ve qozda olur.
B vitamini
B qrupu vitaminlerine B1, B2, B6, B12 vitaminleri daxildir. Onlar bitki ve heyvan mensheli bir cox mehsullarin terkibinde olur.
B1 vitamini maddeler mubadilesinin bir sira proseslerine tesir gosterir. O, orqanizmde sinir sistemi fealiyyetinin normalligi ucun zeruridir. Orqanizmde bu vitamin olmadiqda agir avitaminoz "beri-beri" xesteliyi yaranir. B1 vitamini qebul etmemish insanlarda 1-3 aydan sonra yungul yorgunluq, ariqlama bash verir. B1 vitamini en cox pive mayasinda, bugdada, arpada, paxlada, duyu ve velemir yarmasinda, qaraciyerde, yumurta sarisinda olur. Yashli insanin gundelik normasi 2-3 mq-dir. B12 vitamini daha cox istifade edilir. Bu vitamin orqanizm ucun cox zeruri olan nuklein turshulari sintezinde ishtirak edir. Orqanizmde catishmazligi qanazligina sebeb olur.
C-vitamini
C-vitamini - askorbin turshusu vitaminlerin en genish yayilmish formasidir. Askorbin turshusu qan yaranmasina tesir gosterir, zeherlenmeden xilas olmaqda orqanizme komek edir. C vitamini bir cox bitkilerin terkibinde daha cox olur: itburnu, kelem, turp, biber, pomidor, yashil sogan, yashil noxud, portagal, limon, mandarin, alma, moruq ve.s. Hemcinin dalaq, qaraciyer, at sudunde C vitamini vardir. C vitamininin catishmazligi zamani sinqa xesteliyi emele gelir. Sinqa zamani tengnefeslik, fiziki zeiflik, tez yorgunluq, esebilik, yuxulama kimi hallar bash verir. Qan damarlari kovrek olur ve deride qanaxma bashlayir, dishlerin dibi qanayir ve tedricen tokulur. Xestelik, hetta, olumle neticelene bilir. Sinqa xesteliyi C vitamini qebul etmekle tez bir zamanda mualice olunur. Yashli adamin C vitaminine gundelik telabati: yungul ishle meshgul olanlarda 75-100 mq, agir ishle meshgul olanlarda 200-300 mq-dir. Bezen C vitaminini «muqavimet vitamini» de adlandirirlar.
D vitamini
D vitamininin catishmazligi ushaqlarda raxit xesteliyine sebeb olur. Bu zaman ushaq gec boy atir, skelet duzgun formalashmir, yeni orqanizmde fosfor ve kalsium duzlarinin mubadilesi pozuldugundan sumuklerin terkibinde duzlar catishmir. Bele ushaqlarin ayaqlari eyri olur, bashi cox boyuyur, dosh qefesi duzgun inkishaf etmir, qarin normadan cox boyuyur. Hemin ushaqlar zeif olduqlarindan diger xesteliklere de tez tutulur. Bu vitaminin orqanizmde coxlugu da qorxuludur. Bele ki, bu zaman muxtelif orqanlarda coxlu kalsium toplanir. D vitamini baliq yaginda, qaraciyerde, toyuq yumurtasinin sarisinda daha cox olur. Gunesh shuasinin tesiri altinda da ushaqlarin orqanizminde D vitaminin emele gelmesi guclenir.
E vitamini
E vitamini hormonlarin, xususen cinsiyyet hormonunun sintezini guclendirir. Bu vitamin en cox dana etinde, kere yaginda ve yumurta sarisinda olur.
Probiotikler
İnsan orqanizmine muvafiq miqdarda daxil edildikde onun saglamligina fayda veren "canli mikroorqanizmler" e probiotikler deyilir. Normal bagirsaq florasini teshkil eden ve patogen olmayan qram-menfi ve qram-musbet bakteriyalar, habele gobelekler probiotiklere aid edilir. Probiotikler qidaya elave hesab edilir ve umumiyyetle tehlukesiz hesab olunur. Lakin probiotikler derman olmadigindan onlarin istehsali ve istifadesine nezaret ferqlidir. Bu sebebden de hekimler probiotiklerin istifadesinde ehtiyyatli olmalidir. Probiotik orqanizmler esasen fermentasiya olunmush qida mehsullarinda (mes., qatiq, xama, yoqurt ve s.) rast gelinen bakteriyalarla eynidir. Diger probiotik preparatlarda olan orqanizmler bagirsaqda rast gelinen bakteriyalarla eynidir. Dushunulur ki, probiotiklerin musbet tesiri bagirsaq mikroflorasinda balansin berpa olunmasi ile baglidir. Hemin faydali mikroorqanizmler zererli mikroorqanizmlerle qida elementleri ugrunda reqabet aparir.
isim-Anarim.Az
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023