Cinsi yolla kecen dord yeni ashkarlanmish xestelik
Maraqli / Saglamliq
26 Agustos 2022
1 700
0
Qonoreya (suzenek), sifilis ve xlamidiya cinsi yolla yoluxan xesteliklerdir. Ve bunlardan bir cox insan xeberdardir. Lakin ictimai saglamliq resmilerinin bildirdiklerine gore, inkishaf etmekde olan bir sira yeni ve guclu xestelikler movcuddur.
Hemishe yeni xestelikler yaranir ve cinsi yolla kecen xestelikler de istisna deyil.
Bu yazida size ictimai saglamliq ucun ciddi tehluke sayilacaq dord bakteriya haqqinda melumat vereceyik.
1. Neisseria meningiti
Neisseria meningiti esasen oral seks yolu ile yayilir
Daha cox meningococcus kimi bilinen neisseria meningiti beyin ve onurga sutununun qoruyucu membranlarina potensial oldurucu tehluke yaradan invaziv meningite sebeb ola bilir.
Onun sidik-cinsiyyet infeksiyalarina sebeb oldugu da elme melumdur.
1970-ci illerde bash tutan bir arashdirmada erkek shimpanzenin sidik kanali infeksiyasina burnu ile yoluxdugu ve sonra bogazina ve penisine oturduyu tesvir olunmushdu.
"Bu heyvan tez-tez oral-tenasul elaqede olurdu," muellifler qeyd edirdiler.
Texminen 5 ve 10 faiz arasi yetkinler burunlari ve bogazlarinin arxa hissesinde Neiserria meningiti dashiyirlar. Arashdirmalar gosterir ki, onlar bakteriyani teref muqabillerine oral seks, opushme ve infeksiyaya ugramish damcilari oture bilecek her hansi bashqa yaxin elaqe vasitesile otururler.
Tedqiqatcilar Avropa, Kanada ve ABSh-da gey ve biseksual kishiler arasinda xesteliyin invaziv formalarinin yaranmasina hansi elaqenin sebeb oldugunu mueyyenleshdirmeyibler.
Lakin Neisseria meningitine yoluxmush bashqa bir qrup kishinin sidik kanali uzerinde aparilan arashdirma gosterib ki, (onlardan yalniz biri heteroseksual olub) onlara xestelik oral seks vasitesile kecib.
Alimler 2015-ci ilde ABSh-in bir nece sheherinde eyni anda yayilan xestelik zamani onun qonoreya yaradan yaxin qohumu Neisseria qonoreya ile DNT uzerinden genetik rekombinasiya apariblar.
Cinsi yolla kecen infeksiyanin bele effektiv yayilmasina da hemin mutasiya sebeb olur.
Neisseria meningitinin dunyada en yoluxucu hesab olunan besh novu var. Xoshbextlikden her besh nove qarshi mudafie yaradan iki peyvend movcuddur.
2. Mikoplazma genitalium
Mycoplasma genitalium Xlamidiya xesteliyini zahiren xatirlatsa da qadinlarin nesilartirma funksiya ucun olduqca tehlukelidir.
Mikoplazma genitalium cinsi elaqe vasitesile yoluxan qorxulu en kicik bakteriya hesab olunur.
İlk defe 1980-ci illerde ashkarlanan bakteriyaya yoluxan insan sayinin hazirda 1-2 faiz arasi oldugu zenn edilir ve xususile de, yeniyetmeler ve yetkinlik yashina catan genclerde mushahide olunur.
Adeten simptomsuz gorulen mikoplazma genitalium, sidik kanali ve ushaqliq agzinda (serviks) davamli qiciqlanma yaradaraq xlamidiya ve qonoreyaya benzeyir.
Qadin reproduktiv sisteminde pelvik iltihabi xesteliyine sebeb ola bildiyi ucun onu sonsuzluq, ushaqsalma, vaxtinda evvel dogush ve hetta dunyaya olu ushaq getirme ile elaqelendirirler.
Kondomlar infeksiyanin qarshisini ala bilse de, tedqiqatcilar Mikoplazma genitalium-un azitomicin ve doksisiklin antibiotikleri ile mualiceye daha dozumlu oldugu ile bagli narahatciliqlarini paylashiblar.
"Bu mikroorqanizm baresinde narahatciligim odur ki, bu qeder dozumluk onun bir o qeder de cox yayilmasina sebeb olacaq," İİV/Cinsi Yolla Yoluxan Xestelikler Proqrami uzre Seattle ve King Eyaletinin İctimai Saglamliq direktoru Matthew Golden deyir.
Mikoplazma genitalium super-bakteriyasinin qarshisini almaq ucun daha etrafli testlere ehtiyac var.
Lakin diaqnostik usullar, sidiklik, serviks ve ya vaginal yaxma testleri vasitesile hemishe elcatandir.
3. Shigella flexneri
Shigella flexneri mede qicolmasina ve qanli qarin ishlemesine sebeb olur.
Shigellosis (ve ya Shigella dysentery) insan necisinin birbasha ve ya dolayi yolla elaqesi zamani yoluxur.
İnfeksiya keskin qarin sancilari ve qan-belgem qarishiq qarinishleme ile mushayiet olunur.
Xestelik daha cox azyashli ushaqlar ve bezi orta ve ashagi gelirli olkelerin seyahetcileri arasinda mushahide edilse de, tedqiqatcilar gey ve biseksual kishilerde shigellosis-i 1970-ci illerde qeyde almaga bashlayiblar.
Alimler inanir ki, flexneri yayilmaq ucun anal-oral seks vasitesile yeni bir yol tapib ve belelikle, cinsi yolla yoluxan bir nece infeksiyaya sebeb olub.
New York City-nin Saglamliq ve Eqli Gigiyena Departamentinin rehber muavini Demetre Daskalakis-e gore, infeksiya qonoreyanin da mualicesi ucun istifade olunan azitromicin antibiotikine qarshi getdikce daha dozumlu olur.
İctimai saglamliq agentlikleri Shigella-nin potensial qonoreya super-bakteriyasi toredeceyinden ehtiyat ederek, nuansli mualice strategiyasi secibler, o deyir.
Hekimler yetkin, saglam insanlara artiq antibiotikden istifade etmemeyi ve shigellosis-in narahatedici olmagina baxmayaraq, adeten qisa ceken muddetini ozu basha vurmasini meslehet bilirler.
4. Lymphogranuloma venereum (LGV)
Bu cinsi yolla yoluxan infeksiyaya sebeb Xlamidiya trachomatis-dir ki, o da "dehshetli infeksiya" ucun esas yaradir, San Francisco-da yerleshen One Medical klinikasinin hekimi Christopher Schiessl bele dushunur.
LGV evvelce muveqqeti tenasul sizanagi, sulugu ve ya xorasi yaradir ve sonra bedenin limfatik sistemini ele kecirir. Bagirsaq infeksiyasi bagirsaq iltihabi xesteliyine oxshayir ve fisrula ve struktura kimi yogun ve duz bagirsaq anomaliyalarina sebeb olur.
Oten onillik erzinde LGV Avropa ve Shimali Amerikada artan derecede umumi hal alib ve bir sira xestelikler ile elaqelendirilir. Xususile de, gey ve biseksual kishiler arasinda.
Xlamidiyada oldugu kimi LGV de yuksek İİV oturuculuyu riski dashiyir.
Vaginal ve ya anal seks zamani qoruyuculardan (kondomlar) istifade etmek infeksiya riskini azalda biler. LGV ucun ise doksisiklin antibiotikleri kimi preparatlarla uc heftelik mualice lazim gele biler.
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023