Yemek hazirlamaq ve ev ishlerinin gorulmesi zoraki kishilerin reftarini nece deyishir?
Munasibetler / Maraqli / Cemiyyet / Psixologiya / Qadin Dunyasi / Kishi Dunyasi
17 Aralik 2021
1 770
0
Ruandada yerli icmalar arasinda aparilan maariflendirme teshebbusunun meqsedi meishet zorakiligini azaltmaqdir. Bu proqram cercivesinde kishilere gundelik ev ishlerinin gorulmesi oyredilir. Bu yaxinlarda kecirilmish tedqiqatin neticeleri guman etmeye esas verir ki, bu teshebbus icmalara musbet tesir gosterir.
Muhoza Jean Pierre evveller arvadini doyurdu.
O, arvadina ushaq dogmaq ve onlara baxmaq ucun evlendiyi bir qadin kimi yanashirdi.
“Men atamin etdiyini edirdim. Menim atam hec zaman ev ishi gormezdi”, o deyib.
“Eve gelib gorende ki, hansisa ish hele gorulmeyib, men onu soyurdum”.
“Men onu tenbel adlandirdim, deyirdim ki, fersizdir, valideynlerinin evine qayitmalidir”.
Lakin sonra nese deyishdi – Jean Pierre ozu yemek hazirlamagi ve ev yigishdirmagi oyrendi.
Bu, onun Ruandanin sherqinde yerleshen Mwulire adli kendde maariflendirme proqraminin tetbiq edilmesi neticesinde mumkun olub.
Bu proqramin meqsedi kishileri, ushaqlara baxmaq da daxil ev ishlerile meshgul olmaga heveslendirmekdir.
Jean Pierre deyir ki, “Bandebereho” adli layihe ona oz davranishini duzeltmeye komek edib.
O, proqram cercivesinde yemek hazirlamaqdan evi temizlemeyedek butun ders ve muzakirelerde ishtirak edib.
“Onlar bizden sorushanda ki, “kishi evi supure bilermi?”, biz “beli, biler” cavabini verirdik”.
“Bunun ardindan ise “Sizin aranizda bunu eden varmi” suali verilende ise, aramizda belesi tapilmirdi”.
“Esl kishi yemek bishirmez”
“Bandebereho” proqramindan feallar Jean Pierre-e arvadinin gormeli oldugunu hesab etdiyi ishlerin ohdesinden nece gelmeyi oyredibler.
“Biz oyrendiklerimizi, eve gedib orada tetbiq etmeliydik”.
“Sonra biz ishlediyimize shahidlik eden adamlarla qayitmali idik ve onlar bizim ev ishini gorduyumuzu tesdiqlemeliydiler”.
“Men nece yemek bishirmeyi bilirem. Ushaqlarin paltarini yuyuram, bananin qabigini nece soymagi, quru manioku ezib uyutmeyi, una cevirmeyi bacariram”.
Lakin deyishiklere nail olmaq asan ish olmayib, cunki Jean Pierre-in dostlari onu ev ishlerini gormek hevesinden salaraq deyirdiler: “Esl kishi yemek bishirmez”.
“Ailem ve dostlarim deyirdiler ki, gorunur, arvadim mene derman verib… (onlar) deyirdiler ki, kishi kucede odun dashimaz, bunu arvadinin tepiyinin altinda olan kishiler eder”.
Lakin ailesi ucun musbet deyishikleri gorenden sonra Jean Pierre bu ishi davam etdirib.
O deyir ki, indi ushaqlari onu daha cox isteyir, arvadi banan biznesile meshguldur ve bu biznes onlara evlerini temir etmek imkani verib.
“Arvadimin mene indiki munasibeti evvelkinden ferqlidir”, o deyib.
“Evveller menim ona munasibetim pis oldugundan, onun da mene munasibeti pis idi. Lakin indi biz goreceyimiz ishleri muzakire edib razilashdiririq”.
“Men onu azad etdim, indi o da ishleyir, men de”.
Qorxu ve azadliq
Jean Pierre-in arvadi Musabyimana Delphine deyir ki, evveller qorxu icerisinde ve azadligi mehdudlashdirilmish veziyyetde yashayib.
“Bezen mene ele gelirdi ki, men sadece fehlelik edirem, amma fehleye ishine gore maash verilmelidir”.
“Qadinda ona mexsus pulun ola bilmesini hec vaxt tesevvur ede bilmezdim, cunki bu barede hec dushunmek imkanimda olmayib”.
“İndi men ozumu daha azad hiss edirem, evden bayira cixa bilirem, hami kimi pul qazanmaq imkanim var.”
Bazarda banan satmaq ucun Delphine seher saat 5-de evden cixir, Jean Pierre ise evde dord balaca ushaqla qalir.
“Eve gelende gorurem ki, yemek artiq hazirlanib”, o deyir.
Bu layihenin tedris plani ilk olaraq Latin Amerikasinda MenCare adli qlobal ataliq teshebbusu cercivesinde hazirlanib.
Bu teshebbus cercivesinde ushaga baxilmasi ve ev ishlerinin texminen 50 faizinin kishilerin oz uzerine goturlmesi nezerde tutulur.
Ruandada iki il erzinde aparilmish mushahideler neticesinde mueyyen edilib ki, ushagabaxma derslerini kecen kishilerin, hemin dersleri almayan kishilerle muqayisede qadin partnyorlari ile zoraki terzde reftar etmek ehtimali daha ashagi olur.
Ruandanin Milli Statistika İnstitutunun 2015-il ucun melumatina gore, olkedeki kishilerin 52 faizi partnyorlarina qarshi zoraki hereket etdiyini etiraf edib.
Ruandanin Kishi Resurs Merkezi olkenin butun bolgelerinde “Bandebereho” proqraminin tetbiq edilmesini isteyir.
“Ruandada kishilerin qadinlara qarshi etdiyi zorakiliq hele de yuksek seviyyede qalmaqdadir”, – Merkezin rehberi Fidele Rutayisire hesab edir.
“Eneneye gore, burada kishiler ushaga baxmirlar. Cinsi heyat, resurslar, qerar verilmesi ile bagli meselelerde hele de kishiler bashlica rol oynayir”.
“Kishiler ushagabaxma ishlerine aktiv olaraq celb edilende, onlarin genderlerarasi munasibetlere yanashmasi da musbet istiqametde deyishir, onlar gender beraberliyinin deyerini anlamaga bashlayirlar”.
Delphine ve Jean Pierre ucun bu proqram tekce ailelerine yox, butovlukde icma ucun de faydali olub.
“Bizim ucun bal ayi indi bashlayib – toyumuzdan 10 il sonra”, Jean Pierre deyir.
“Qonshularimizda munaqishe ve ya tehlukesizlikle bagli problemli bir veziyyet yarananda, bizim meslehetimizi boyuk hormetle qebul edirler, cunki gorurler ki, biz aile olaraq oz evmizde problemsiz dolaniriq”.
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023