Ushaqlarda HİPERAKTİVLİK - Sebebler ve elametler
Ana ve Korpe / Saglamliq
07 Kasim 2019
889
0
Anarim.Az psixoloq Vusale Huseynovanin yazisini teqdim edir.
Hiperaktivlik ushagin yash ve inkishaf seviyyesine uygun olmayan ashiri hereketlilik, isteklerini erteleye bilmeme (impulsivlik) ve diqqet yayiniqligi ile mushahide olunan psixoloji problemdir.
Bashlama yashi 3-4 yash olaraq gorulse de, elametler daha erken vaxtlarda ozunu gostere bilir. Hele korpelik dovrunden ushagin az yatmasi, narahatligi, tez-tez aglamasi hiperaktivliyin ilkin gostericilerine misal ola biler.
Oglanlarda qizlara nisbeten 3-4 defe daha artiq mushahide olunur.
Hiperaktivliyin hansi sebeblerden yaranmasi elme hele tam aydin olmasa da, bununla bagli mueyyen fikirler movcuddur.
Genetik yolla oturulme: Hiperaktiv ushaqlarin birinci dereceli qohumlarinda da bu tip elametler gorulmekdedir. Aile ile bagli edilen arashdirmalarda uze cixan neticeler onu gosterir ki, hiperaktiv ushaqlarin ata-analarinda bu elametlerin gorulme ehtimali 2-8 defe , baci-qardashlarinda ise bashqa ushaqlarla muqayisede 2-3 defe daha cox rast gelinir. Hemcinin ekizler uzerinde aparilan tedqiqatlarda eyni yumurta ekizinde problemin cut gorulme ehtimali 80-90%, ferqli yumurta ekizlerinde ise 30%-dir.
Muhitin tesiri: Birbasha olaraq hiperaktivliye sebeb olmasa da, genetik yatqinligi olan shexslerde bu problemin uze cixmasina sherait yaradir. Bu tesirlere ailenin qurulushu, kecirdiyi travmatik hadiseler, dogum oncesi (hamilelik doneminde ananin kecirdiyi stress, istifade etdiyi zererli maddeler), dogum ani (erken dogum) ve dogum sonrasinda (kecirdiyi xestelikler, istifade etdiyi dermanlar ve s.) bash veren mueyyen hadiseler aiddir.
Hiperaktivliyin esas gostericileri ashiri hereketlilik, diqqet yayiniqligi ve impulsivlikdir (isteklerine, danishigina ve hereketlerine nezaret ede bilmeme). Bezi ushaqlarda bunlarin ikisi qabariq gorulduyu halda (meselen, diqqet daginiqligi ile hereketlilik ve ya impulsivlikle hereketlilik), bezi qisminde 3-cu dereceli hiperaktivlik adlandirdigimiz en agir forma impulsivlik, diqqet yayiniqligi ve hereketliliyin ucu birge gorulur.
Hiperaktivliyin esas elametleri:
- cox aglamaq,
- az yatmaq,
- yatili veziyyetde de cox hereket etmek,
- oturmagi sevmemek, otursa bele, elini- ayagini oynatmaq,
- neticeni dushunmeden ozunu tehlukeye atmaq,
- evde divanin ustunde gezmek,
- diqqetini bir ishe ve ya derse vere bilmemek,
- bashqa ushaqlari itelemek, vurmagi sevmek,
- tez heyecanlanmaq ve esebleshmek.
Hiperaktivlik yeniyetmelik ve yetkinlik doneminde ashiri hereketlilikle mushahide olunmasa da, ushaqliqda duzgun korreksiya olunmayibsa ve sagliqli aile ortami yaradilmayibsa, diqqet yayiniqligi, qerarsizliq, depressiyaya meyillilik, bir yerde qerar tuta bilmeme, unutqanliq kimi hallar ozunu gostere biler.
Menbe:Anarim.Az
Evvelki Xeber
Novbeti Xeber
Geriye Qayit
Anarim.Az
Sayt Rehberliyi ile Elaqe
Saytdan Istifade Qaydalari
Anarim.Az 2004-2023