İslamda qardashliq ve beraberlik

İslam
04 Nisan 2019
1 480
0


İslamda qardashliq ve beraberlik
Sedaqet ve ixlas qeder diger onemli bir momin xususiyyeti de qardashliq, hemreylik, beraberlikdir. Quranda bildirilen hokme gore, butun mominler bir-birlerinin qardashlaridir. Onlar eyni yola inanan, eyni kitaba tabe olan, eyni hedefe malik olan, eyni duygulari dashiyan insanlardir. Belelikle, mominlerin aralarinda boyuk bir sevgi ve hemreylik olur. Allah bu veziyyeti bele bildirir:

"Shubhesiz ki, Allah Oz yolunda mohkem divar kimi sef cekib doyushenleri sever!" ("Seff" suresi, 4).

Anarim.Az
din-Anarim.Az-a istinaden bildirir ki, yuxaridaki ayede qeyd edildiyi kimi, bir hemreylik icinde Allah yolunda cehd etmek (sey gostermek) qeti bir emrdir. "Ali-İmran" suresinde Allah bele buyurur:

"Haminiz bir yerde Allahin ipinden yapishin, bir-birinizden ayrilmayin! Allahin size verdiyi nemetini xatirlayin ki, siz bir-birinize dushmen iken O sizin qelblerinizi birleshdirdi ve Onun nemeti sayesinde bir-birinizle qardash oldunuz. Siz oddan olan bir ucurumun kenarinda iken O sizi oradan xilas etdi. Allah Oz ayelerini sizin ucun bu shekilde aydinlashdirir ki, haqq yola yonelmish olasiniz!" ("Ali-İmran" suresi, 103).

Mominler gozel exlaqlidirlar, tevazokardirlar, sevgi ve ehtiramla doludurlar. Bu sebebden de hemreylik mominler arasinda tebii bir shekilde bash verir. Ancaq bu movzuda yene diqqet yetirilmesi lazim gelen cehetler vardir. Cunki mominlerin ede bilecekleri muxtelif sehvler bu hemreyliyin zedelenmesine ve mominler arasinda soyuqluq yaranmasina sebeb ola biler.

Bu sehv hereketlerin sebebi mominlerin davranishlarina qeflet anlarinda tesir ede bilen nefsdir. Momin fedakar, xoshreftar ve istiqanlidir; amma her kesde nefs olur ve insan diqqet etmezse bezen nefsine aldana biler. Qisqanc, xudbin ve tamahkar olan nefsine inanmasi ise bu pis hisslerin momine tesir etmesi demekdir.

Mehz bu sebebden Quranda mominler qardashliq meselesinde son derece diqqetli olmalari ucun xeberdar edilmishler. Sheytanin insandaki tezahuru olan nefs insani aldatmaqdadir, buna gore qarshidaki mominin nefsini herekete getirecek bir uslub qeti olaraq istifade olunmamalidir. Bu movzu haqqinda Quranin bir emri beledir:

"Bendelerime de: "Gozel sozler soylesinler. Sheytan onlarin arasina fitne-fesad sala biler. Heqiqeten, Sheytan insanin aciq-ashkar dushmenidir!" ("İsra" suresi, 53).

Ayede bildirilen emr hemreyliyin teshkil edilmesi baximindan son derece onemlidir. Birincisi, mominlerin bir-birlerine qarshi olan en gozel xitab sheklini (yalniz gozel deyil, en gozel) ishletmeleri emr edilmishdir. İkincisi, sheytanin bir xususiyyeti qeyd edilmishdir: sheytan insanlarin ve xususile de mominlerin arasini vurmaq ucun calishmaqdadir.

Sheytanin ve nefsin mominlerin arasindaki hemreyliyi pozmaq ucun en cox istifade etdiyi yollardan biri ise reqabet hissidir. Eger momin qeflet halinda olarsa, meqam, movqe kimi meselelerde reqabet hissine qapilib qardashlarini kecmeye, ozunu onlardan on plana cixarmaga calisha biler. Eyni shekilde ozunden on planda olan qardashina qarshi qisqancliq hiss ede biler. Eslinde qeflet halinda edilen bu hereket heqiqetde Allaha qarshi usyan menasina uygun gelir. Cunki "Yoxsa onlar Allahin Oz nemetinden bexsh etdiyi sheye gore insanlara hesed aparirlar?" ("Nisa" suresi, 54) ayesine gore, insanlara verilmish olan nemetler Allahdandir ve bunlari qisqanmaq Allahin deyerine qarshi cixmaq demekdir. Bu sebebden mominlerin qisqancliq kimi bir davranishdan qeti olaraq uzaq durmalari vacibdir. Eger bele bir davranish ortaya cixarsa, bu, hem Allahin rizasina zidd bir hereketdir, hem de ayenin hokmune gore, mominlerin gucunun azalmasina sebeb olur:

"Allaha ve Onun Peygemberine itaet edin. Bir-birinizle cekishmeyin, yoxsa qorxub zeifleyer ve gucden dushersiniz. Sebr edin, cunki Allah sebr edenlerledir!" ("Enfal" suresi, 46).

Bu sebebden momin qeti olaraq qardashlari ile arasinda bir mubahise ve reqabetin yaranmasina engel olmalidir. Hem ozu qisqancliq kimi xoshagelmez hisse qapilmamali, hem de sahib oldugu xususiyyetleri on plana cixararaq qardashlarini qisqancliq nefsine tehrik etmemelidir. Tevazokar, sade olmaq reqabet tehlukesini aradan qaldirar. Quranda bu movzuda verilen bashqa bir dushunce ise qardashlarinin nefsini oz nefsinden ustun tutmaq, yeni her veziyyetde fedakar davranmaq ve bundan zovq almaqdir. Quranda bu dushunce bele bildirilir:

"Onlardan evvel yurd salmish ve iman getirmish kimseler oz yanlarina muhaciret edenleri sever, onlara verilen qenimete gore ureklerinde hesed duymaz, ozleri ehtiyac icinde olsalar bele, onlari ozlerinden ustun tutarlar. Nefsinin xesisliyinden qorunub saxlanilan kimseler - mehz onlar nicat tapib seadete qovushanlardir!" ("Heshr" suresi, 9).

Qisqancliq, reqabet, darilmaq insanlar arasinda birliyin ve qardashligin onundeki cox onemli uc engeldir. Herislik neticesinde yarana bilecek her hansi bir reqabet insanlarin bir-birine olan sevgisini azaldar. Bu cur Qurana yarashmayan bir hereket, onlarin ruhlarina boyuk zerer verer ve menevi baximdan gerilemeye yol acar.

Halbuki inananlar ucun sonsuz bir savab qaynagi movcud olarken bir-birlerinin qarshisini kesib, haqsiz reqabet ve qisqancliqlarla vaxt kecirmeyin hec bir menasi yoxdur. Eger hedef Allah rizasi olarsa, her hansi bir reqabet olmaz. Cunki her kes bir bashqasinin qarshisini kesmeden Allah rizasi ucun xidmet ederek savab qazana biler. Bu sebebden mominler momin birliyinin bir insan vucudu kimi oldugunu, her orqanin bir bashqasinin yardimcisi ve destekcisi oldugunu unutmaz ve qardashlarinin ugurunu oz uguru kimi qebul eder. Bu, son derece ehemiyyetlidir. Quranda mominlerin arasindaki hemreylik ile bagli coxlu aye vardir. Bir ayede mominlerin diger mominlerle hemreyliklerini oxuduqlari bir dua bele bildirilir:

"Onlardan sonra gelenler bele deyirler: "Ey Rebbimiz! Bizi ve bizden evvel iman getirmish qardashlarimizi bagishla. Bizim qelblerimizde iman getirenlere qarshi kine yer verme. Ey Rebbimiz! Sen, heqiqeten, shefqetlisen, merhemetlisen!" ("Heshr" suresi, 10).

Mominler arasinda bir mubahise ve ya kuskunluk hallari her kese zerer verer. Umumiyyetle, iman getirenler bele bir herekete qarishmazlar. Hemcinin Quran ayesinde mominlerin bir-birlerinin himayecileri (dost ve qoruyuculari) olmadiqlari halda fitne yaranacagi xeber verilmishdir:

"Kafirler de bir-birinin dostlaridir. Eger siz bunlari etmeseniz, yer uzunde boyuk bir fitne-fesad olar" ("Enfal" suresi, 73).

Ayrica Quranda hemreylikle bagli aciq hokmler vardir:

"Aciq-aydin deliller geldikden sonra bir-birinden ayrilan ve ixtilaf toreden shexsler kimi olmayin! Onlar boyuk bir ezaba ducar olacaqlar" ("Ali-İmran" suresi, 105).

"Senden qenimetler haqqinda sorusharlar. De: "Qenimetler Allahin ve Peygemberinindir. Buna gore de eger mominsinizse, Allahdan qorxun, aranizdaki munasibetleri duzeldin, Allaha ve Onun Peygemberine itaet edin!" ("Enfal" suresi, 1).

"Shubhesiz ki, senin firqe-firqe olub dinini parcalayanlarla hec bir elaqen yoxdur. Onlarin ishi Allaha qalmishdir. Allah sonra onlara ne etdiklerini xeber verecekdir!" ("Enam" suresi, 159).

Mominler bashqa mominlere qarshi son derece merhemetli ve sade olmaga borcludurlar. Zidd bir davranish keskinlikle Qurana uygun deyildir. Tekebbur, qisqancliq, kusmek, pis soz soylemek, mubahise mominlere deyil, inkarcilara xas olan xususiyyetdir. Bu sebebden nefsi uzunden bele bir rezilliyye ugramish olan momin ozunu toplamali, Allaha siginmali ve heqiqi momin davranishi gostererek xetasini duzeltmelidir. Eks halda, Allah o insanin yerine daha xeyirlisini getireceyini ayelerde xeber vermishdir. İman getiren her insan bu ayenin hokmune dushmekden qetiyyetle cekinmelidir:

"Ey iman getirenler! Sizden her kes dininden donse, Allah onun yerine ele bir tayfa getirer ki, Allah onlari, onlar da Allahi severler. Onlar mominlere qarshi mulayim, kafirlere qarshi ise sert olar, Allah yolunda vurushar ve hec kesin tenesinden qorxmazlar. Bu, Allahin lutfudur, onu istediyine verer. Allah lutfu ile genishdir, bilendir!" ("Maide" suresi, 54).

Evvelki Xeber Novbeti Xeber


Geriye Qayit

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023