Tebietin bizi teeccublendiren canlilari

Dunyada bir mocuze var – sheffaf kellesi olan baliq – Macropinna microstoma (kicik agizli mikropinna). Bu baliqlar 1 kilometrden yuxari derinliklerde yashayirlar ve mikropinnalar suyun sethine qalxan kimi telef olduqlarina gore uzun iller alimler onlari tedqiq ede bilmirdiler. Bizim ucun adi gorunen atmosfer tezyiqi, derinlik canlilarinin heyatlari bahasina oturur. Lakin, son vaxtlar amerikali bioloqlar sualti kameralarin komekliyi ile derin akvariumlarda hemin baliqlarin davranishlarini mushahide ede bilibler.



Baligin borushekilli gozleri tamamile bashinin icinde yerleshib ve bashin sheffaf ortuyunun icerisinden gorunen 2 yashil linza ile ortulmushdur, agizin yaninda 2 tund leke ise gozler deyil, duygu (iybilme) orqanidir.
Kellenin icerisinden baxan qeyri-adi gozlerden elave, sheffaf kellesi olan baliqlarda oz yashadiqlari muhite cox yaxshi uygunlashmaga imkan veren bir nece xususiyyetleri vardir. Boyuk yasti uzgeclere “direnerek” onlar suyun derinliklerinde hereketsiz “dayana” bilirler. Bundan elave sheffaf kellesi olan baliqlar, uzgecleri sayesinde oz yerdeyishmelerini cox deqiq (yerine yetirirler) idare edirler. Bu xususiyyet ov etmeye komek edir: sheffaf kellesi olan baliqlarda cox kicik agiz var ve onlara hucum zamani qurbani aninda tutmaq vacibdir.



Okeanin hedsiz derinliklerinde sheffaf sekkizayaqli ilbiz - Vitreledonella richardi (shusheli-aynali sekkizayaq ilbiz) yashayir. Shusheli-aynali sekkizayaq ilbizlerin uzun, iti formali govdesi – meduzalardaki kimi jelatinli (nazik ve sheffaf plastinka sheklinde yapishqan madde) ve praktik olaraq rengsizdir.





İsti tropik denizlerde ise ilanvari eyilen govdeye malik, canli sheffaf lent – Venerin kemer uzur.



Venerin kemer – daraqkimiler sinfinden olan yirtici heyvandir, planktonlarla qidalanir. Venerin kemerin sheffaf govdesi 1,5 m uzunlugunda, 8 sm qalinliqda helmeshik yasti lent formasina malikdir. Merkezde lentin darlashmish kenari ile agiz boshlugu gorunur; Venerin kemer xirda tuklerini herekete getirmekle uzur. Bu heyvan, canli lenti herekete getire bilen xususi muvazinet orqanina sahibdir. Venerin kemer adeten kicik derinliklerde yashayir. Ashagidaki shekilde canlinin tam aydin olmasi ucun onun beden uzvlerinin tercumesi azerbaycan dilinde moterizede verilmishdir:

Гребневик – Венерин пояс (Daraqshekilli – Venerin kemer)



гребные пластинки (daraqshekilli lovhecik)
орган равновесия (muvazinet orqani)
рот (agiz)

Bu yaxinlarda alimler heyvanlarin sheffafligini tedqiqatlar meqsedile ishletmeyi oyrenibler. Bu ona goredir ki, canli orqanizmde muxtelif proseslerin zaman uzre nece kecdiyini sheffaf deriden mushahide etmek mumkundur. Daxili orqanlarin shishinin inkishafinin oyrenilmesi ucun sheffaf laboratoriya canlilari esasen faydali ola biler. Ona gore de genetikler sheffaf laboratoriya baliqlari ve qurbagalarini xususi olaraq ortaya cixariblar.